Anonim ve Limited Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeleri Kanuni Temsilciler Müdürler ile Ortakların Hak ve Sorumlulukları

Serbest piyasa ekonomisinin temel yapı taşları kuşkusuz şirketlerdir. Şirket bir ve daha fazla gerçek ya da tüzel kişinin bir araya gelerek emek veya sermayelerini ortak bir amaçla ve bir sözleşme ile birleştirmeleri sonucu ortaya çıkan tüzel kişilik şeklinde tanımlanabilir. Tüzel kişilik ise belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulmuş ve bağımsız bir kişiliğe sahip, hak ve borçlara ehil olma iktidarı hukuk düzeni tarafından tanınmış kişi ve mal topluluklarıdır. Hukuken durum bu minvalde cereyan ederken, maddi alemde tüzel kişinin üstlenmiş olduğu ekonomik, sosyal ve hukuksal görevlerin tüzel kişilik adına fiilen yürütülmesi için bir ya da birden fazla gerçek kişinin atanması da zorunlu kılınmıştır. Bu gerçek kişiler hukuk düzeni tarafından "yönetim kurulu üyeleri", "müdürler", "kanuni temsilciler" ya da "pay sahipleri" gibi çeşitli adlarla tanımlanmıştır. Yine hukuk düzeni bu sıfatlara haiz söz konusu kişilere bir takım hak ve sorumluluklar getirmiştir. Bu hak ve sorumlulukların bir kısmı kamu düzeni ile ilgili iken bir kısmı da özel hukuk düzeni ile ilgilidir.   işte bu çalışmada sermaye şirketlerinden Anonim Şirket ile Limited Şirketleri temsil ya da yönetim görevini üstlenmiş olan gerçek kişilerin Ticaret Hukuku ve Vergi Hukuku açısından hak ve sorumlulukları ele alınacaktır. Çalışma derinlemesine yapılmış bir eser olmayıp, uygulayıcılar için genel anlamda pratik bir uygulama kitabıdır. El kitabı niteliğinde olan bu çalışmada bir takım hataların olması kaçınılmazdır. Bu hususta eleştiri, görüş ve öneride bulunma nezaketinde bulunan herkese minnettar olacağız.   Burada gerek beşeri yaşamımda gerekse akademik yaşamımda maddi ve manevi emekleri olan tüm emektarlara teşekkür etmeyi borç bilirim. Ayrıca çalışmayı titizlikle cümle cümle okuyup hatalarını düzelten, görüş ve öneride bulunan değerli hocam Prof. Dr. Doğan ŞENYÜZ hocama, kıymetli meslektaşım Doç. Dr. Adnan GERÇEK'e, bu çalışmayı yapmaya teşvik eden değerli dostum SMMM Kazım TEFENLİ'ye, bu çalışmayı kitap haline getirmeye zorlayan kıymetli dostum SMMM Hüseyin ERTUGRUL ve SMMM Mehmet Sadık ALTUN'a teşekkür ederim. Bu çalışmada en büyük emek manevi kızım ve Asistanım Ezel ALTUNAY'a aittir. Kendisine sonsuz teşekkür ederim. Ayrıca çalışma için ortam sağlayan aileme, bizi daima bağrına basan mensubu olduğum Bursa Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası'nın başkanı Ahmet Hikmet SÖNMEZ ve tüm değerleri üyelerine, kendilerine ders anlatmaktan zevk aldığım ve başarılarıyla övündüğün Türkiye'nin geleceğini inşa edecek tüm vefakâr öğrencilerime teşekkürlerimi arz ederim.  

Kitabın baskısını gerçekleştiren Ekin Kitabevi sahibi Sn. Mehmet OYMAK'a, nazımızı çeken Veysel Şimşek'e ve kitabevi çalışanlarına teşekkür ederiz.

  Kitabın başta öğrencilerim olmak üzere, meslek mensuplarına ve bu alanda çalışan hukukçulara faydalı olmasını dilerim.  

Bursa, 2014

Prof. Dr. Mehmet YÜCE

İÇİNDEKİLER

 

BİRİNCİ BÖLÜM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU lgenel açıklama...................................................... 1

a. anonim şirket................................................... 2

b. limited şirket................................................... 2

c. sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket......... 3 ii. anonim şirketlerde yönetim kurulu........................... 3

A. TANIM.............................................................................. 3

B. YÖNETİM KURULUNUN OLUŞUMU......................................... 4

1.  Atama ve Seçim............................................................... 6

a. Ana Sözleşme ile Atama................................................. 7

b.Kamu Tüzel Kişisince Atama............................................ 7

c.  Genel Kurul Tarafından Seçim......................................... 7

d.  Yönetim Kurulu Tarafından Geçici Seçim............................ 8

2.  Üye Sayısı ve Üyeliğe Seçilme Koşulları................................. 8

a.  Üye Sayısı................................................................. 8

b.  Üyeliğe Seçilme Koşulları.............................................. 9

1. Gerçek Kişilerde Seçilme Koşullan................................ 9
2. Tüzel Kişilerde Seçilme Koşulları................................ 11

 

3. Yönetim Kurulu Üyeliğine Seçilme Engelleri............................ 13
4. Üyelik Sıfatının Kaybedilmesi............................................. 14

a.Azil........................................................................ 14

b. istifa........................................................................ 15

c. Kendiliğinden Sona Erme.............................................. 18

5. Belirli Grupların Yönetim Kurulunda Temsil Edilmesi.................. 18 C. YÖNETİM KURULUNUN TOPLANMASI VE KARAR ALMASI ...20 D. YÖNETİM KURULUNUN KARARLARININ SAKATLIĞI............... 24

1. Yokluk......................................................................... 24
2. Butlan......................................................................... 25
3. İptal............................................................................ 28

E.  YÖNETİM KURULUNUN YETKİ VE GÖREVLERİ......................... 29

1. Genel Açıklama.............................................................. 29
2. Yönetim Kurulunun Devredilmez Görev ve Yetkileri................... 31

a. Şirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatların
verilmesi.................................................................. 31

b. Şirket yönetim teşkilatının belirlenmesi............................. 32

c. Muhasebe, finans denetimi ve şirketin yönetiminin
gerektirdiği ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin
kurulması................................................................. 32

d. Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz
bulunanların atanmaları ve görevden alınmaları................... 33

e. Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas
sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazılı
talimatlarına uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi33

f.  Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantı ve
müzakere defterlerinin tutulması, yıllık faaliyet raporunun ve
kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel
kurula sunulması, genel kurul toplantılarının hazırlanması ve
genel kurul kararlarının yürütülmesi................................. 34

g. Borca batıklık durumunun varlığında mahkemeye bildirimde
bulunulması.............................................................. 34

1. Şirket sermayesi ile kanunî yedek akçeler toplamının
   yansının zarar sebebiyle karşılıksız kalması.................... 34
2. Şirket sermayesi ile kanunî yedek akçeler toplamının üçte
   ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kalması...................... 36

 

3) Şirket aktiflerinin alacaklılarının alacaklarının
karşılanmasında yetersiz kalmasıdır.............................. 37

F. YÖNETİM HAKLARININ DEVREDİLMESİ............................... 40

1. Yönetimin Devri.............................................................. 40
2. İç Yönerge..................................................................... 42

İKİNCİ BOLUM

limited şirket müdürü . limited şirketlerde müdürler.................................. 45

a. genel olarak................................................. 45

b. müdürlerin birden fazla olmaları....................... 46

c. tüzel kişilerin müdür olmaları........................... 47

d. müdür seçilebileceklerin nitelikleri................... 47

1. Müdürlerin Atanması ve Tescili........................................... 48
2. Müdürlerin Sıfatının Sona Ermesi......................................... 53

a.  Genel Kurul Kararıyla Azil............................................ 53

b.  Dava Yoluyla Azil....................................................... 54

E. MÜDÜRLERİN TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI VE

SINIRLANDIRILMASI.................................................. 55 I.  MÜDÜRLERİN GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ..................... 58

A. MÜDÜRLERİN DEVREDİLEMEZ VE VAZGEÇİLEMEZ

GÖREVLERİ............................................................ 58

B. MÜDÜRLERİN ÖZEN VE BAĞLILIK YÜKÜM LÜLÜĞÜ İLE Ü,
REKABET YASAĞINA İLİŞKİN GÖREVLERİ........................... 59

C. MÜDÜRLERİN EŞİT İŞLEM YÜKÜMLÜLÜĞÜ........................... 61 II. LİMİTED ŞİRKETLERDE MÜDÜRLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU61

A. MÜDÜRLERİN GENEL SORUMLULUK HALLERİ...................... 62

1. Haksız Fiil Sorumluluğu.................................................... 62
2. Kanundan ve Esas Sözleşmeden Doğan Yükümlülüğün

İhlali....................................................................... 63

3.  Yetki ve Görev Devrinde Sorumluluk..................................... 65

B.  MÜDÜRLERİN ÖZEL SORUMLULUK HALLERİ........................ 66

1.  Belgelerin ve Beyanların Kanuna Aykırı Olması Halinde

Sorumluluk............................................................... 66

2. Sermaye Hakkında Yanlış Beyanlar ve Ödeme
   Yetersizliğinin Bilinmesi Halinde Sorumluluk............................ 71
3. Değer Biçilmesinde Yolsuzluk Yapılması Halinde

Sorumluluk............................................................... 72

C.  MÜDÜRLERİN DİĞER SORUMLULUK HALLERİ....................... 74

ıv. limited şirketlerde müdürlerin cezai sorumluluğu75 V. SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HALLER........................... 77

A.  KUSURSUZLUĞUN İSPATI................................................ 77

B.  İBRA............................................................................. 77

C.  ZAMANAŞIMI.................................................................. 79

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN

HAKLARI VE BORÇLARI

1. GENEL AÇIKLAMA.................................................................. 83
2. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HAKLARI.................................... 84

A. MALİ HAKLAR.................................................................. 84

1. Ücret........................................................................... 84

a.  Tanım..................................................................... 84

b. Ücretin Belirlenmesi.................................................... 86

 

c. Ücretin Vergilendirilmesi............................................... 86

1. Gerçek Kişilerde Ödeme Yapılması Halinde................... 86
2. Tüzel Kişilerde Ödeme Yapılması Halinde..................... 87

2.  Huzur Hakkı.................................................................. 93

a. Tanım...................................................................... 93

b. Huzur Hakkının Belirlenmesi.......................................... 94

c. Huzur Hakkının Ödenmesi, iadesi ve Zamanaşımı................ 95

d. Huzur Hakkının Vergilendirilmesi..................................... 96

e. Huzur hakkının SGK karşısındaki durumu.......................... 97

f.  Huzur Hakkına ilişkin Bazı Mahkeme Kararları................... 101

3.  İkramiye..................................................................... 104

a.  Tanım.................................................................... 104

b.  ikramiyenin Vergilendirilmesi....................................... 104

c.  ikramiyenin SGK Karşısındaki Durumu........................... 707

4.  Prim.......................................................................... 107

a. Tanım.................................................................... 107

h. Primin Vergilendirilmesi.............................................. 107

c. Primin SGK Karşısındaki Durumu.................................. 108

5.  Yıllık Kardan Pay (Kazanç Payı)........................................ 114

a.  Tanım.................................................................... 114

b.  Kar Payı Ayırmanın Şartları......................................... 114

c.  Kar Payının Vergilendirilmesi....................................... 116

d.  Kar Payı Ödemelerinde Tevkifat.................................... 117

e.  Kar Payının Beyanı................................................... 119

A. BİREYSEL VE İDARİ HAKLAR............................................ 121

1. Yönetim Hakkı.............................................................. 122

2 Temsil Hakkı................................................................. 124

3. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı........................................... 129

a.  Yönetim Kurulunda Bilgi Alma ve inceleme Hakkı.............. 129

b.  Yönetim Kurulu Dışında Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı........ 130  

II. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN BORÇLARI............................... 135

A.  YÖNETİME İLİŞKİN BORÇLAR........................................... 135

B.  ORTAKLIĞA İLİŞKİN BORÇLAR.......................................... 136

1. Yönetim Kurulunun Görüşmelere Katılma Yasağı.................... 136
2. Şirketle İşlem Yapmama Borcu.......................................... 137
3. Şirketle Rekabet Etmeme Borcu........................................ 138
4. Özen ve Bağlılık Borcu................................................... 140
5. Sadakat Borcu.............................................................. 140

DÖRDÜNCÜ BOLUM

YÖNETİM KURULU ÜYELERİ VE MÜDÜRLERİN

KAMU BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLUKUKLARI ı. genel açıklama................................................ 143

a. anonim şirketlerde kanuni temsilci.................... 147

b. limited şirketlerde kanuni temsilci..................... 148 ii. kanuni temsilcilerin vergi sorumluluğu............ 148

a. vergi sorumlusu kavramı................................. 149

b. sorumluluk kapsamı........................................ 151

1. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu............................... 153
2. Müdürlerin Sorumluluğu.................................................. 154

C. VERGİ BORCUNA İLİŞKİN SORUMLULUK............................ 156

1.  Vergi Usul Kanununa Göre Kanuni Temsilcilerin
Sorumluluğu................................................................ 156

a.  Normal Dönemlerde................................................... 156

b.  Tasfiye ve Tasfiye Sonrası Dönemlerde.......................... 161

2.  Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanuna Göre
Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu...................................... 169

Yorum yapabilmek için üye girişi yapmalısınız, üye değilseniz tıklayınız...