Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı - AYDIN ALBER YÜCE
.jpg){kind=small}
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı - AYDIN ALBER YÜCE
Aydın Alber YÜCE - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
243
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2015
ISBN NO
:
9786054823826
850,00
TL
GİRİŞ VE KONUNUN TAKDİMİ
Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil edilir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 374. maddesi uyarınca yönetim kurulu, kanun ve esas sözleşme ile genel kurul yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir. Şirketin diğer zorunlu organı ise genel kuruldur. Genel kurul, belirli aralıklarla olağan ya da olağanüstü toplanabilen ve faaliyetleri süreklilik arz etmeyen bir organ olduğu halde; yönetim kurulu daimi bir organ niteliğindedir. Yönetim kurulu, şirketin idaresi ve temsili için gereken her durumda kararlar alır ve durumun gösterdiği özelliğe göre bu kararları derhal uygular. Yönetim kurulunun karar ve kararlar dışındaki diğer hukukî işlemleri birçok kişiyi etkileyebilir. Bu kişiler arasında pay sahipleri, şirket alacaklıları, şirkete borçlu olanlar ve hatta kararın alındığı anda şirket ile hiçbir ilgisi bulunmayan ancak ileride şirkete ortak olması muhtemel kişiler bulunabilir. Yönetim kurulu, sonuçlarını şirket içi ilişkilerde doğuracak kararlar alabileceği gibi; şirketi temsil vazifesinin bir sonucu olarak şirket adına üçüncü kişilerle hukukî ilişkiler de kurabilir. Yönetim kurulu, anonim şirketin iktisadî geleceğini derinden etkileyecek ya da anonim şirket olma vasfını değiştirecek kararlar da alabilir.
Gerek yönetim kurulunun yetki ve görevlerini kullanabileceği hareket alanının çeşitliliği, gerekse yönetim kurulu tarafından alınan kararların etki alanının genişliği, bu kararların hukuka uygunluğunun denetimini oldukça önemli kılmaktadır. Anonim şirketin iktisadî işlevi dolayısıyla, başkalarına ait bir malvarlığını idare eden yönetim kurulunun aldığı kararların, söz konusu iktisadî değerlerin asıl sahibi olan pay sahiplerinin menfaatlerini koruyucu olması, şirketle ilişkili olan üçüncü kişilerin menfaatlerini hukuka aykırı olarak ihlal etmemesi ve anonim şirkete özelliğini veren temel ilkelere aykırı olmaması gerekir.
Hukuka uygunluğun denetiminin sağlanması konusunda, Türk Huku-ku’nda ortaya çıkan gelişmeleri ikiye ayırarak incelemek gerekir.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (bundan sonra eTTK olarak anılacaktır) döneminde, yönetim kurulu kararlarına karşı başvuru yollarının pozitif dayanakları, oldukça kısıtlı hallerde mevcut idi. Bu dönemde iptal imkânı, kayıtlı sermaye sisteminde genel kurul tarafından yetkilendirilmiş yönetim kurulunun çıkarılmış sermayeyi artırmasına ilişkin kararının iptal edilebilmesi gibi sınırlı hallerde mevcuttu. Bu noktada söz konusu olabilecek eksiklikleri aşmak için doktrinde ve bazı Yargıtay kararlarında; yönetim kurulu kararlarının genel kurula taşınması ve genel kurulda yapılacak tartışmanın ardından genel kurulunun ilgili yönetim kurulu kararı hakkında bir karara varması ve ardından bu genel kurul kararının dava konusu yapılması yolu öngörülmekteydi. Yönetim kurulu kararlarının butlanının tespit edilebilmesi ise, 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 19. ve 20. maddelerine dayanılarak genel hükümlere göre mümkün görülmekteydi.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (bundan sonra TTK olarak anılacaktır) ise, yönetim kurulu kararlarının iptali bakımından -ticaret şirketlerinin kolaylaştırılmış şekilde birleşmesinde yönetim kurulunun birleşme sözleşmesinin onaylanmasına ilişkin kararının iptal edilebilmesi bir kenara bırakılırsa- yeni bir düzenleme getirmemekle beraber; yönetim kurulu kararlarının butlanının hangi hallerde söz konusu olabileceğini ayrıca düzenlemiştir. TTK m. 391 hükmüne göre;
“Yönetim kurulunun kararının batıl olduğunun tespiti mahkemeden istenebilir. Özellikle;
a) Eşit işlem ilkesine aykırı olan,
b) Anonim şirketin temel yapısına uymayan veya sermayenin korunması ilkesini gözetmeyen,
c) Pay sahiplerinin, özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarını ihlal eden veya bunların kullanılmalarını kısıtlayan ya da güçleştiren,
d) Diğer organların devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine ilişkin kararlar batıldır.”
Söz konusu düzenlemenin kaynağı İsviçre Borçlar Kanunu’na 1992 değişikliği ile gelen Art. 706b ve Art. 714 hükümleridir. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’ndaki düzenleme, mehaz kanundan bir yönde ayrılmaktadır. İsviçre Borçlar Kanunu’nda genel kurul kararlarının butlanı (Art. 706b) düzenlendikten sonra; yönetim kurulu kararlarının butlanı (Art. 714) düzenlenirken, genel kurul kararlarının butlanı hallerinin uygun düştüğü ölçüde yönetim kurulu kararları için de uygulanacağı ifade edilmiştir. Oysa Türk Ticaret Kanunu’nda yönetim kurulu kararları için 391. maddede ve genel kurul kararları içinse 447. maddede ayrı kanun hükümleri şeklinde düzenlemeler getirilmiştir.
Türk Hukuku’nda önemli bir eksikliği giderecek olması ve konunun ehemmiyeti ile yeniliği dolayısıyla, yönetim kurulu kararlarının butlanı halleri ve butlanın tespiti davası açabilme imkânının ayrıca bir çalışma konusu yapılması gerekmiştir. Çalışmamız da esas itibariyle yönetim kurulu kararlarının butlanı ve bu kararlara karşı açılabilecek olan butlanın tespiti davası ile ilgilidir.
Bu kapsamda, ilk bölümde yönetim kuruluna ilişkin genel bilgilere kısaca değinilecektir. İkinci bölümde, özel hukukta sözleşme özgürlüğü, sözleşme özgürlüğünün sınırları ve bu sınırların ihlal edilmesinin yaptırımı inceleme konusu yapılacaktır. Çalışmanın bu basısını ilk basıdan ayıran önemli bir farklılık olan üçüncü bölümde ise yönetim kurulu kararlarının yokluğu, iptali ve askıda hükümsüzlüğü konuları tetkik edilecektir. Çalışmamızın ana konusu olan yönetim kurulu kararlarının butlanı halleri ise ayrıntılı olarak dördüncü bölümde incelenecektir. Çalışmamızın üçüncü ve dördüncü bölümlerinde, her bir hükümsüzlük ana başlığı altında ayrıca, genel nitelikteki açıklamalara da bir arada yer verilecektir. Bu açıklamalar esas itibariyle birinci basının ikinci bölümünde yer alan açıklamaların ilgili konu başlıklarına aktarılmış halinden ibarettir. Çalışmamızın beşinci ve son bölümünde ise, yönetim kurulu kararlarının butlanının tespiti davası, bu davaya ait usul kuralları ve nihayetinde verilecek hükmün etkisi incelenecektir.
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı isimli bu çalışmanın ikinci basısının yapılmasının mutluluğu içerisindeyim. Bu mutlulukla birlikte, çalışmaya ilgi göstererek beni bu çalışmayı bir adım ileriye taşıyabilmek şansına kavuşturan değerli okuyucular için bir önceki basıya göre köklü nitelikte olmasa da önemli sayılabilecek bazı değişiklikler yapılmıştır.
Öncelikle, ilk basının ilk iki bölümünü oluşturan ve tez çalışmasının esası ile ilgili olan ancak genel bilgiler içeren bazı paragrafların tezin gövdesinde yer alan ilgili başlıklara ayrı ayrı aktarılmasıyla, bu çalışmadan istifade etmenin kolaylaştırılması amaçlanmıştır. Böylelikle, çalışma içerisindeki bir konu ile ilgili bilgi edinmek isteyen okuyucunun aynı başlık altında hem genel bilgilere hem de konuya ilişkin bilgilere daha kısa sürede ulaşabileceği düşünülmektedir. İlk basıda yer alan ve gerekli olmayan bazı tekrarlar yönünden sadeleştirilmeye gidilmiştir.
Yönetim kurulu kararlarının yokluğu, iptali ve askıda hükümsüzlüğü bahisleri ise, ilk basıya göre önemli sayılabilecek ölçüde geniş çapta incelenmiş ve bu sebeple söz konusu kısımların ayrı bir bölüm olarak ele alınabilecek düzeye eriştiğine kanaat getirilmiştir. Ayrıca, tasfiye halindeki anonim şirketlerde tasfiye memurlarının kararları ile kayyım atanmış şirketlerde kayyım kararları, tek kişiden oluşan yönetim kurulunca yapılan sözleşmelerin geçerliliği ve yönetim kurulu kararlarına karşı hükümsüzlüğün tespiti davasından başka açılabilecek davalar konuları bu basıda inceleme konusu yapılan yeni hususlardır. Yönetim kurulunun pay sahibinin ıskat edilmesine ilişkin kararı ise, ilk basıda da yer alan bir inceleme alanı olmasına rağmen, uygulamadaki önemine binaen ayrı bir başlık olarak ele alınması gereken bir karar olarak değerlendirilmiş ve tekrar incelenmiştir.
Bu basıda, ilk basıdan itibaren geçen zaman diliminde yayınlanmış olan bazı yeni eserlerin yanısıra, ilk basıdan evvel yayınlanmış olan diğer bazı eserlerden de istifade edilerek çalışmanın zenginleştirilmesi amaçlanmıştır.
Kanaatimce, pek çoğu çalışmanın ilk basısına ait eksiklikleri ifade eden bu değişikliklerin çalışmayı gerçek bir bilimsel eser olma hedefine biraz daha yaklaştırmış olmasını umuyorum.
Bu bası vesilesi ile, yaklaşık 28 yıldır nazımı ve derdimi çeken, üzerimde hakkı ödenmeyecek kadar çok emeği olan sevgili annem Fatma Koç’a sevgi ve saygılarımı sunuyorum.
Fakülteye araştırma görevlisi olarak adım attığım andan itibaren, bir bilimadamı olarak yetiştirilmemiz için emeklerini, zamanlarını ve ilgilerini esirgemeyen kıymetli hocalarım sayın Prof. Dr. İsmail Kayar ve sayın Yrd. Doç. Dr. Burak Adıgüzel’e şükranlarımı sunarım. Aynı zamanda, fakültemizdeki huzurlu çalışma ortamı, sunulan imkânlar ve destekleri için hocam sayın Prof. Dr. Murat Doğan’a da ayrıca teşekkür ederim.
Çalışmanın ikinci basısının yapılması konusunda beni teşvik eden ve destek olan Vedat Kitapçılık’ın sahibi sayın Vedat Carbaş ile, ilk basıda olduğu gibi bu basıda da çalışmanın sayfa düzenini ve dizgisini yaparak ciddi bir emek sarf eden sayın Berrin Doğrul’a da teşekkürü bir borç bilirim.
Son olarak, okuyucunun ilgisine sunulan bu çalışmanın bilimsel anlamda bir adım daha ileriye taşınabilmesi için değerlendirme, öneri ve özellikle eleştirilere açık olduğumu ifade etmek isterim.
Aydın Alber Yüce
aayuce@erciyes.edu.tr
Kayseri, Ocak 2015.
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ V
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR VII
KISALTMALAR XV
GİRİŞ VE KONUNUN TAKDİMİ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN
YAPISI VE İŞLEYİŞİ
1. ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU HAKKINDA
GENEL BİLGİLER 5
1.1. Yönetim Kurulunun Anonim Şirket İçindeki Yeri 5
1.2. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeliği 8
1.2.1. Yönetim Kurulu Üyesi Olmak İçin Aranan Şartlar ve
Yönetim Kurulu Üyeliği Sıfatının Kazanılması 8
1.2.2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları ve Borçları 16
1.2.3. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi 24
1.3. Yönetim Kurulunun Yönetim ve Temsil Yetkisi 28
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKÎ İŞLEMLERİN SAKATLIĞI
1. ÖZEL HUKUKTA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ 37
2. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI VE
SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLÂLİNİN YAPTIRIMI:
HUKUKÎ İŞLEMLERİN SAKATLIĞI 43
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ YOKLUĞU,
İPTALİ VE ASKIDA HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
1. YÖNETİM KURULU KARARLARININ YOKLUĞU 47
1.1. Genel Olarak 47
1.2. Yönetim Kurulu Kararlarında Şekle Aykırılığın
Hukukî Yaptırımı 50
1.2.1. Genel Olarak 50
1.2.2. Yönetim Kurulu Toplantılarının Yapılmasına
İlişkin Usul Kurallarına Aykırılık 51
1.2.3. Yönetim Kurulu Toplantı ve Karar Yetersayılarının
Sağlanamaması 63
1.3. Açılacak Davaya İlişkin Hususlar ve Verilecek
Hükmün Etkisi 66
2. YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTAL
EDİLEBİLİRLİĞİ 68
2.1. Genel Olarak 68
2.2. Kayıtlı Sermaye Sisteminde 73
2.2.1. Halka Açık Anonim Şirketlerde 74
2.2.2. Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde 77
2.3. Esas Sermaye Sisteminde 78
2.4. Hukuka Aykırılığın Hem İptal Hem de Butlan
Derecesinde Olması 79
2.5. Açılacak Davaya İlişkin Hususlar ve Verilecek
Hükmün Etkisi 80
3. YÖNETİM KURULU KARARLARININ ASKIDA
HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 85
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ
BUTLANI SEBEPLERİ
1. YÖNETİM KURULU KARARLARININ HUKUKÎ
NİTELİĞİ 89
1.1. Yönetim Kurulu Kararlarının Hukukî İşlem Niteliği 89
1.2. Yönetim Kurulunun Karar Dışındaki Hukukî İşlemleri 93
2. YÖNETİM KURULU KARARLARININ BUTLANLA
BATIL OLMASI 94
2.1. İsviçre Hukukunda Durum 95
2.2. Butlan Hallerinin Sınırlandırılması İhtiyacı 96
2.3. Yönetim Kurulu Kararlarının Genel Hükümlere Göre
Butlanla Batıl Olması 101
2.3.1. Emredici Hükümlere Aykırı Yönetim Kurulu
Kararları 104
2.3.1.1. Genel Olarak 104
2.3.1.2. Yönetim Kurulu Kararları Açısından 109
2.3.2. Ahlaka Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 111
2.3.3. Kamu Düzenine Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 115
2.3.4. Kişilik Haklarına Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 118
2.3.5. Konu Bakımından İmkânsız Yönetim Kurulu
Kararları 121
2.4. TTK’ya Göre Butlan Sebepleri 124
2.4.1. A.Ş.’de Emredici Hükümler İlkesi ve Bu İlkenin
Yönetim Kurulu Kararlarıyla İlişkisi 124
2.4.2. Eşit İşlem İlkesine Aykırı Kararlar 127
2.4.3. Anonim Şirketin Temel Yapısına Uymayan Kararlar 133
2.4.3.1. Genel Olarak 133
2.4.3.2. TTK m. 391/1-b ve TTK m. 447/1-c
Hükümlerinin Farklılığı 135
2.4.3.3. Anonim Şirketin Tanımına Aykırı Kararlar 135
2.4.3.4. Pay Sahiplerinin Hakları ve Borçları
Düzenine Aykırı Kararlar 139
2.4.3.5. Anonim Şirketin Organsal Yapısına
Aykırı Kararlar 140
2.4.3.6. Anonim Şirketler Hukukuna Hâkim
Diğer İlkelere Aykırı Kararlar 141
2.4.4. Sermayenin Korunması İlkesine Aykırı Kararlar 151
2.4.4.1. Malvarlığı ve Sermaye Ayrımı 151
2.4.4.2. Sermayenin Korunması İlkesinin Yönetim
Kurulu Tarafından İhlal Edilmesi 152
2.4.5. Pay Sahiplerinin Haklarını Etkisizleştiren Kararlar 157
2.4.5.1. Genel Olarak 157
2.4.5.2. Pay Sahiplerinin Malî Haklarını İhlâl Eden
Kararlar 160
2.4.5.3. Pay Sahiplerinin İdarî Haklarını İhlâl Eden
Kararlar 163
2.4.5.4. Pay Sahiplerinin Koruyucu Haklarını
İhlâl Eden Kararlar 166
2.4.6. Genel Kurulun Devredilemez Yetkilerini
İhlâl Eden Kararlar 167
2.4.6.1. Anonim Şirketlerde Organların Devredilemez
Yetkileri 167
2.4.6.2. Genel Kurulun Devredilmez Nitelikteki
Yetkilerinin Kullanımına İlişkin Kararlar 171
2.4.6.3. Genel Kurulun Devredilmez Nitelikteki
Yetkilerinin Devrine İlişkin Kararlar 172
2.5. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları İle Yönetim Kurulu
Kararlarının Hükümsüzlüğü Arasındaki İlişki 173
2.6. Kısmî Butlan ve Değiştirilmiş Kısmî Butlan Yaptırımlarının
Yönetim Kurulu Kararlarına Uygulanması 177
2.6.1. Butlan Türleri Hakkında Genel Açıklamalar 177
2.6.2. Yönetim Kurulu Kararları Açısından 182
2.7. Yönetim Kurulunun Anonim Şirket Esas Sözleşmesine
Aykırı Kararlar Vermesi 184
2.8. Tasfiye Memurları ve Kayyım Tarafından Verilen Kararlar 185
2.9. Iskat Kararının Hükümsüzlüğü 189
2.10. Tek Kişiden Oluşan Yönetim Kurulunca Yapılan
Sözleşmelerin Geçerliliği 193
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ
BUTLANININ TESPİTİ DAVASI
1. BUTLANIN TESPİTİ DAVASININ HUKUKÎ
NİTELİĞİ VE DAVANIN ŞARTLARI 195
1.1. Davanın Hukukî Niteliği 195
1.2. Dava Şartları 197
1.2.1. Davanın Görüleceği Mahkemeye İlişkin
Dava Şartları 199
1.2.2. Davanın Taraflarına İlişkin Dava Şartları 199
1.2.3. Dava Konusu Uyuşmazlığa İlişkin Dava Şartları 200
2. BUTLANIN TESPİTİ DAVASINDA GÖREVLİ VE
YETKİLİ MAHKEME 202
3. BUTLANIN TESPİTİ DAVASININ TARAFLARI 204
3.1. Davacı 204
3.2. Davalı 206
4. BUTLANIN TESPİTİ DAVASINDA SÜRE 207
5. GENEL KURUL KARARLARININ BUTLANININ TESPİTİ
DAVASINA İLİŞKİN TTK M. 448-451 HÜKÜMLERİ
YÖNETİM KURULU KARARLARININ BUTLANININ
TESPİTİ DAVASINDA UYGULANABİLİR Mİ? 208
6. BUTLAN İDDİASININ HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 210
7. BUTLANIN TESPİTİ DAVASI NETİCESİNDE VERİLEN
HÜKMÜN ETKİSİ 212
8. YÖNETİM KURULU KARARLARINA KARŞI
HÜKÜMSÜZLÜĞÜN TESPİTİ DAVASINDAN BAŞKA
AÇILABİLECEK DAVALAR 215
SONUÇ 217
KAYNAKLAR 221
KAVRAM CETVELİ 235
MEVZUAT CETVELİ 241
Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil edilir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 374. maddesi uyarınca yönetim kurulu, kanun ve esas sözleşme ile genel kurul yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir. Şirketin diğer zorunlu organı ise genel kuruldur. Genel kurul, belirli aralıklarla olağan ya da olağanüstü toplanabilen ve faaliyetleri süreklilik arz etmeyen bir organ olduğu halde; yönetim kurulu daimi bir organ niteliğindedir. Yönetim kurulu, şirketin idaresi ve temsili için gereken her durumda kararlar alır ve durumun gösterdiği özelliğe göre bu kararları derhal uygular. Yönetim kurulunun karar ve kararlar dışındaki diğer hukukî işlemleri birçok kişiyi etkileyebilir. Bu kişiler arasında pay sahipleri, şirket alacaklıları, şirkete borçlu olanlar ve hatta kararın alındığı anda şirket ile hiçbir ilgisi bulunmayan ancak ileride şirkete ortak olması muhtemel kişiler bulunabilir. Yönetim kurulu, sonuçlarını şirket içi ilişkilerde doğuracak kararlar alabileceği gibi; şirketi temsil vazifesinin bir sonucu olarak şirket adına üçüncü kişilerle hukukî ilişkiler de kurabilir. Yönetim kurulu, anonim şirketin iktisadî geleceğini derinden etkileyecek ya da anonim şirket olma vasfını değiştirecek kararlar da alabilir.
Gerek yönetim kurulunun yetki ve görevlerini kullanabileceği hareket alanının çeşitliliği, gerekse yönetim kurulu tarafından alınan kararların etki alanının genişliği, bu kararların hukuka uygunluğunun denetimini oldukça önemli kılmaktadır. Anonim şirketin iktisadî işlevi dolayısıyla, başkalarına ait bir malvarlığını idare eden yönetim kurulunun aldığı kararların, söz konusu iktisadî değerlerin asıl sahibi olan pay sahiplerinin menfaatlerini koruyucu olması, şirketle ilişkili olan üçüncü kişilerin menfaatlerini hukuka aykırı olarak ihlal etmemesi ve anonim şirkete özelliğini veren temel ilkelere aykırı olmaması gerekir.
Hukuka uygunluğun denetiminin sağlanması konusunda, Türk Huku-ku’nda ortaya çıkan gelişmeleri ikiye ayırarak incelemek gerekir.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (bundan sonra eTTK olarak anılacaktır) döneminde, yönetim kurulu kararlarına karşı başvuru yollarının pozitif dayanakları, oldukça kısıtlı hallerde mevcut idi. Bu dönemde iptal imkânı, kayıtlı sermaye sisteminde genel kurul tarafından yetkilendirilmiş yönetim kurulunun çıkarılmış sermayeyi artırmasına ilişkin kararının iptal edilebilmesi gibi sınırlı hallerde mevcuttu. Bu noktada söz konusu olabilecek eksiklikleri aşmak için doktrinde ve bazı Yargıtay kararlarında; yönetim kurulu kararlarının genel kurula taşınması ve genel kurulda yapılacak tartışmanın ardından genel kurulunun ilgili yönetim kurulu kararı hakkında bir karara varması ve ardından bu genel kurul kararının dava konusu yapılması yolu öngörülmekteydi. Yönetim kurulu kararlarının butlanının tespit edilebilmesi ise, 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 19. ve 20. maddelerine dayanılarak genel hükümlere göre mümkün görülmekteydi.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (bundan sonra TTK olarak anılacaktır) ise, yönetim kurulu kararlarının iptali bakımından -ticaret şirketlerinin kolaylaştırılmış şekilde birleşmesinde yönetim kurulunun birleşme sözleşmesinin onaylanmasına ilişkin kararının iptal edilebilmesi bir kenara bırakılırsa- yeni bir düzenleme getirmemekle beraber; yönetim kurulu kararlarının butlanının hangi hallerde söz konusu olabileceğini ayrıca düzenlemiştir. TTK m. 391 hükmüne göre;
“Yönetim kurulunun kararının batıl olduğunun tespiti mahkemeden istenebilir. Özellikle;
a) Eşit işlem ilkesine aykırı olan,
b) Anonim şirketin temel yapısına uymayan veya sermayenin korunması ilkesini gözetmeyen,
c) Pay sahiplerinin, özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarını ihlal eden veya bunların kullanılmalarını kısıtlayan ya da güçleştiren,
d) Diğer organların devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine ilişkin kararlar batıldır.”
Söz konusu düzenlemenin kaynağı İsviçre Borçlar Kanunu’na 1992 değişikliği ile gelen Art. 706b ve Art. 714 hükümleridir. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’ndaki düzenleme, mehaz kanundan bir yönde ayrılmaktadır. İsviçre Borçlar Kanunu’nda genel kurul kararlarının butlanı (Art. 706b) düzenlendikten sonra; yönetim kurulu kararlarının butlanı (Art. 714) düzenlenirken, genel kurul kararlarının butlanı hallerinin uygun düştüğü ölçüde yönetim kurulu kararları için de uygulanacağı ifade edilmiştir. Oysa Türk Ticaret Kanunu’nda yönetim kurulu kararları için 391. maddede ve genel kurul kararları içinse 447. maddede ayrı kanun hükümleri şeklinde düzenlemeler getirilmiştir.
Türk Hukuku’nda önemli bir eksikliği giderecek olması ve konunun ehemmiyeti ile yeniliği dolayısıyla, yönetim kurulu kararlarının butlanı halleri ve butlanın tespiti davası açabilme imkânının ayrıca bir çalışma konusu yapılması gerekmiştir. Çalışmamız da esas itibariyle yönetim kurulu kararlarının butlanı ve bu kararlara karşı açılabilecek olan butlanın tespiti davası ile ilgilidir.
Bu kapsamda, ilk bölümde yönetim kuruluna ilişkin genel bilgilere kısaca değinilecektir. İkinci bölümde, özel hukukta sözleşme özgürlüğü, sözleşme özgürlüğünün sınırları ve bu sınırların ihlal edilmesinin yaptırımı inceleme konusu yapılacaktır. Çalışmanın bu basısını ilk basıdan ayıran önemli bir farklılık olan üçüncü bölümde ise yönetim kurulu kararlarının yokluğu, iptali ve askıda hükümsüzlüğü konuları tetkik edilecektir. Çalışmamızın ana konusu olan yönetim kurulu kararlarının butlanı halleri ise ayrıntılı olarak dördüncü bölümde incelenecektir. Çalışmamızın üçüncü ve dördüncü bölümlerinde, her bir hükümsüzlük ana başlığı altında ayrıca, genel nitelikteki açıklamalara da bir arada yer verilecektir. Bu açıklamalar esas itibariyle birinci basının ikinci bölümünde yer alan açıklamaların ilgili konu başlıklarına aktarılmış halinden ibarettir. Çalışmamızın beşinci ve son bölümünde ise, yönetim kurulu kararlarının butlanının tespiti davası, bu davaya ait usul kuralları ve nihayetinde verilecek hükmün etkisi incelenecektir.
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı isimli bu çalışmanın ikinci basısının yapılmasının mutluluğu içerisindeyim. Bu mutlulukla birlikte, çalışmaya ilgi göstererek beni bu çalışmayı bir adım ileriye taşıyabilmek şansına kavuşturan değerli okuyucular için bir önceki basıya göre köklü nitelikte olmasa da önemli sayılabilecek bazı değişiklikler yapılmıştır.
Öncelikle, ilk basının ilk iki bölümünü oluşturan ve tez çalışmasının esası ile ilgili olan ancak genel bilgiler içeren bazı paragrafların tezin gövdesinde yer alan ilgili başlıklara ayrı ayrı aktarılmasıyla, bu çalışmadan istifade etmenin kolaylaştırılması amaçlanmıştır. Böylelikle, çalışma içerisindeki bir konu ile ilgili bilgi edinmek isteyen okuyucunun aynı başlık altında hem genel bilgilere hem de konuya ilişkin bilgilere daha kısa sürede ulaşabileceği düşünülmektedir. İlk basıda yer alan ve gerekli olmayan bazı tekrarlar yönünden sadeleştirilmeye gidilmiştir.
Yönetim kurulu kararlarının yokluğu, iptali ve askıda hükümsüzlüğü bahisleri ise, ilk basıya göre önemli sayılabilecek ölçüde geniş çapta incelenmiş ve bu sebeple söz konusu kısımların ayrı bir bölüm olarak ele alınabilecek düzeye eriştiğine kanaat getirilmiştir. Ayrıca, tasfiye halindeki anonim şirketlerde tasfiye memurlarının kararları ile kayyım atanmış şirketlerde kayyım kararları, tek kişiden oluşan yönetim kurulunca yapılan sözleşmelerin geçerliliği ve yönetim kurulu kararlarına karşı hükümsüzlüğün tespiti davasından başka açılabilecek davalar konuları bu basıda inceleme konusu yapılan yeni hususlardır. Yönetim kurulunun pay sahibinin ıskat edilmesine ilişkin kararı ise, ilk basıda da yer alan bir inceleme alanı olmasına rağmen, uygulamadaki önemine binaen ayrı bir başlık olarak ele alınması gereken bir karar olarak değerlendirilmiş ve tekrar incelenmiştir.
Bu basıda, ilk basıdan itibaren geçen zaman diliminde yayınlanmış olan bazı yeni eserlerin yanısıra, ilk basıdan evvel yayınlanmış olan diğer bazı eserlerden de istifade edilerek çalışmanın zenginleştirilmesi amaçlanmıştır.
Kanaatimce, pek çoğu çalışmanın ilk basısına ait eksiklikleri ifade eden bu değişikliklerin çalışmayı gerçek bir bilimsel eser olma hedefine biraz daha yaklaştırmış olmasını umuyorum.
Bu bası vesilesi ile, yaklaşık 28 yıldır nazımı ve derdimi çeken, üzerimde hakkı ödenmeyecek kadar çok emeği olan sevgili annem Fatma Koç’a sevgi ve saygılarımı sunuyorum.
Fakülteye araştırma görevlisi olarak adım attığım andan itibaren, bir bilimadamı olarak yetiştirilmemiz için emeklerini, zamanlarını ve ilgilerini esirgemeyen kıymetli hocalarım sayın Prof. Dr. İsmail Kayar ve sayın Yrd. Doç. Dr. Burak Adıgüzel’e şükranlarımı sunarım. Aynı zamanda, fakültemizdeki huzurlu çalışma ortamı, sunulan imkânlar ve destekleri için hocam sayın Prof. Dr. Murat Doğan’a da ayrıca teşekkür ederim.
Çalışmanın ikinci basısının yapılması konusunda beni teşvik eden ve destek olan Vedat Kitapçılık’ın sahibi sayın Vedat Carbaş ile, ilk basıda olduğu gibi bu basıda da çalışmanın sayfa düzenini ve dizgisini yaparak ciddi bir emek sarf eden sayın Berrin Doğrul’a da teşekkürü bir borç bilirim.
Son olarak, okuyucunun ilgisine sunulan bu çalışmanın bilimsel anlamda bir adım daha ileriye taşınabilmesi için değerlendirme, öneri ve özellikle eleştirilere açık olduğumu ifade etmek isterim.
Aydın Alber Yüce
aayuce@erciyes.edu.tr
Kayseri, Ocak 2015.
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ V
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR VII
KISALTMALAR XV
GİRİŞ VE KONUNUN TAKDİMİ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN
YAPISI VE İŞLEYİŞİ
1. ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU HAKKINDA
GENEL BİLGİLER 5
1.1. Yönetim Kurulunun Anonim Şirket İçindeki Yeri 5
1.2. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeliği 8
1.2.1. Yönetim Kurulu Üyesi Olmak İçin Aranan Şartlar ve
Yönetim Kurulu Üyeliği Sıfatının Kazanılması 8
1.2.2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hakları ve Borçları 16
1.2.3. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi 24
1.3. Yönetim Kurulunun Yönetim ve Temsil Yetkisi 28
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKÎ İŞLEMLERİN SAKATLIĞI
1. ÖZEL HUKUKTA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ 37
2. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI VE
SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLÂLİNİN YAPTIRIMI:
HUKUKÎ İŞLEMLERİN SAKATLIĞI 43
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ YOKLUĞU,
İPTALİ VE ASKIDA HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
1. YÖNETİM KURULU KARARLARININ YOKLUĞU 47
1.1. Genel Olarak 47
1.2. Yönetim Kurulu Kararlarında Şekle Aykırılığın
Hukukî Yaptırımı 50
1.2.1. Genel Olarak 50
1.2.2. Yönetim Kurulu Toplantılarının Yapılmasına
İlişkin Usul Kurallarına Aykırılık 51
1.2.3. Yönetim Kurulu Toplantı ve Karar Yetersayılarının
Sağlanamaması 63
1.3. Açılacak Davaya İlişkin Hususlar ve Verilecek
Hükmün Etkisi 66
2. YÖNETİM KURULU KARARLARININ İPTAL
EDİLEBİLİRLİĞİ 68
2.1. Genel Olarak 68
2.2. Kayıtlı Sermaye Sisteminde 73
2.2.1. Halka Açık Anonim Şirketlerde 74
2.2.2. Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde 77
2.3. Esas Sermaye Sisteminde 78
2.4. Hukuka Aykırılığın Hem İptal Hem de Butlan
Derecesinde Olması 79
2.5. Açılacak Davaya İlişkin Hususlar ve Verilecek
Hükmün Etkisi 80
3. YÖNETİM KURULU KARARLARININ ASKIDA
HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 85
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ
BUTLANI SEBEPLERİ
1. YÖNETİM KURULU KARARLARININ HUKUKÎ
NİTELİĞİ 89
1.1. Yönetim Kurulu Kararlarının Hukukî İşlem Niteliği 89
1.2. Yönetim Kurulunun Karar Dışındaki Hukukî İşlemleri 93
2. YÖNETİM KURULU KARARLARININ BUTLANLA
BATIL OLMASI 94
2.1. İsviçre Hukukunda Durum 95
2.2. Butlan Hallerinin Sınırlandırılması İhtiyacı 96
2.3. Yönetim Kurulu Kararlarının Genel Hükümlere Göre
Butlanla Batıl Olması 101
2.3.1. Emredici Hükümlere Aykırı Yönetim Kurulu
Kararları 104
2.3.1.1. Genel Olarak 104
2.3.1.2. Yönetim Kurulu Kararları Açısından 109
2.3.2. Ahlaka Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 111
2.3.3. Kamu Düzenine Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 115
2.3.4. Kişilik Haklarına Aykırı Yönetim Kurulu Kararları 118
2.3.5. Konu Bakımından İmkânsız Yönetim Kurulu
Kararları 121
2.4. TTK’ya Göre Butlan Sebepleri 124
2.4.1. A.Ş.’de Emredici Hükümler İlkesi ve Bu İlkenin
Yönetim Kurulu Kararlarıyla İlişkisi 124
2.4.2. Eşit İşlem İlkesine Aykırı Kararlar 127
2.4.3. Anonim Şirketin Temel Yapısına Uymayan Kararlar 133
2.4.3.1. Genel Olarak 133
2.4.3.2. TTK m. 391/1-b ve TTK m. 447/1-c
Hükümlerinin Farklılığı 135
2.4.3.3. Anonim Şirketin Tanımına Aykırı Kararlar 135
2.4.3.4. Pay Sahiplerinin Hakları ve Borçları
Düzenine Aykırı Kararlar 139
2.4.3.5. Anonim Şirketin Organsal Yapısına
Aykırı Kararlar 140
2.4.3.6. Anonim Şirketler Hukukuna Hâkim
Diğer İlkelere Aykırı Kararlar 141
2.4.4. Sermayenin Korunması İlkesine Aykırı Kararlar 151
2.4.4.1. Malvarlığı ve Sermaye Ayrımı 151
2.4.4.2. Sermayenin Korunması İlkesinin Yönetim
Kurulu Tarafından İhlal Edilmesi 152
2.4.5. Pay Sahiplerinin Haklarını Etkisizleştiren Kararlar 157
2.4.5.1. Genel Olarak 157
2.4.5.2. Pay Sahiplerinin Malî Haklarını İhlâl Eden
Kararlar 160
2.4.5.3. Pay Sahiplerinin İdarî Haklarını İhlâl Eden
Kararlar 163
2.4.5.4. Pay Sahiplerinin Koruyucu Haklarını
İhlâl Eden Kararlar 166
2.4.6. Genel Kurulun Devredilemez Yetkilerini
İhlâl Eden Kararlar 167
2.4.6.1. Anonim Şirketlerde Organların Devredilemez
Yetkileri 167
2.4.6.2. Genel Kurulun Devredilmez Nitelikteki
Yetkilerinin Kullanımına İlişkin Kararlar 171
2.4.6.3. Genel Kurulun Devredilmez Nitelikteki
Yetkilerinin Devrine İlişkin Kararlar 172
2.5. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları İle Yönetim Kurulu
Kararlarının Hükümsüzlüğü Arasındaki İlişki 173
2.6. Kısmî Butlan ve Değiştirilmiş Kısmî Butlan Yaptırımlarının
Yönetim Kurulu Kararlarına Uygulanması 177
2.6.1. Butlan Türleri Hakkında Genel Açıklamalar 177
2.6.2. Yönetim Kurulu Kararları Açısından 182
2.7. Yönetim Kurulunun Anonim Şirket Esas Sözleşmesine
Aykırı Kararlar Vermesi 184
2.8. Tasfiye Memurları ve Kayyım Tarafından Verilen Kararlar 185
2.9. Iskat Kararının Hükümsüzlüğü 189
2.10. Tek Kişiden Oluşan Yönetim Kurulunca Yapılan
Sözleşmelerin Geçerliliği 193
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM KURULU KARARLARININ
BUTLANININ TESPİTİ DAVASI
1. BUTLANIN TESPİTİ DAVASININ HUKUKÎ
NİTELİĞİ VE DAVANIN ŞARTLARI 195
1.1. Davanın Hukukî Niteliği 195
1.2. Dava Şartları 197
1.2.1. Davanın Görüleceği Mahkemeye İlişkin
Dava Şartları 199
1.2.2. Davanın Taraflarına İlişkin Dava Şartları 199
1.2.3. Dava Konusu Uyuşmazlığa İlişkin Dava Şartları 200
2. BUTLANIN TESPİTİ DAVASINDA GÖREVLİ VE
YETKİLİ MAHKEME 202
3. BUTLANIN TESPİTİ DAVASININ TARAFLARI 204
3.1. Davacı 204
3.2. Davalı 206
4. BUTLANIN TESPİTİ DAVASINDA SÜRE 207
5. GENEL KURUL KARARLARININ BUTLANININ TESPİTİ
DAVASINA İLİŞKİN TTK M. 448-451 HÜKÜMLERİ
YÖNETİM KURULU KARARLARININ BUTLANININ
TESPİTİ DAVASINDA UYGULANABİLİR Mİ? 208
6. BUTLAN İDDİASININ HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 210
7. BUTLANIN TESPİTİ DAVASI NETİCESİNDE VERİLEN
HÜKMÜN ETKİSİ 212
8. YÖNETİM KURULU KARARLARINA KARŞI
HÜKÜMSÜZLÜĞÜN TESPİTİ DAVASINDAN BAŞKA
AÇILABİLECEK DAVALAR 215
SONUÇ 217
KAYNAKLAR 221
KAVRAM CETVELİ 235
MEVZUAT CETVELİ 241
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı