Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Anonim Şirketlerde İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği
Anonim Şirketlerde İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği
Ömer KORKUT
Sayfa Sayısı
:
236
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9944416221
120,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
I. KONUNUN TAKDÄ°MÄ°
Anonim şirketler; çok sayıda menfaat sahibini bir araya geti¬ren, büyük miktarlarda sermayenin toplanmasını sağlayan ve ülke ekonomisinde çok önemli yeri olan bir şirket tipidir. Bu şirketlerin yönetimi, pay sahiplerinin yanı sıra şirketle ilgili geniş bir kesimi de ilgilendirmektedir. Örneğin, şirketin çalışanları ve alacaklıları, kredi kullandıran bankalar, hatta yatırım yapmayı düşünen kişi¬ler, şirketin yönetimiyle doğrudanl veya dolaylı olarak alâkalıdır¬lar. Ayrıca bazı menfaat sahipleri vardır ki, menfaatlerinin büyük¬lüğü sebebiyle şirket yönetimine doğrudan müdahale etme gere¬ğini duyarlar. Şöyle ki, hâkim şirket, hâkim pay sahibi konumun¬daki menfaat sahipleri, genel kurulda oy kullanarak istedikleri kişinin yönetim kuruluna seçilmesini sağlamakla yetinmemekte; seçiminde etkili oldukları üyelerin, verecekleri talimatlar doğrul¬tusunda hareket etmesini de talep etmektedirler. Aynı şekilde şir¬kete büyük miktarda kredi veren bir banka da, verdiği kredinin yerinde kullanılıp kullanılmadığını kontrol edebilmek için, yöne¬tim kurulunda temsil edilmek istemektedir. İşte, uygulamada bir anonim şirkette etkili bir konuma sahip olan menfaat sahiplerinin, şirket yöneticilerini belirleme ve onlara verdikleri talimatlarla şir¬keti idare etme gereksinimlerinden, bağımlı ve inançlı yönetim kurulu üyeliği kavramları ortaya çıkmaktadır. Hemen belirtelim ki, inançlı yönetim kurulu üyeliği, çeşitli biçimlerde uygulanan bağımlı yönetim kurulu üyeliği türlerinden birisidir.
II. KONUNUN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI
Çalışma konumuzu oluşturan inançlı yönetim kurulu üyesi, bir menfaat sahibinin çıkarlarını korumak ve onun talimatları doğrultusunda hareket etmek üzere yükümlülük altına girmiş olan kişidir. İnançlı yönetim kurulu üyeliği hakkındaki bu çalış¬manın hazırlanma sebebi, anonim şirket uygulamasında sık karşı¬laşılan bir örnek olmasına rağmen bu konunun öğretide gereğince incelenmemiş olmasıdır. Türk ve İsviçre hukukunda inançlı yöne¬tim kurulu üyeliğinin geçerliliği ve özellikle menfaat sahibinin inançlı üyeye hangi konularda talimat verebileceği hususu tartış-
malıdır. Türk hukukunda henüz bir yargı kararına rastlanmazken, Ä°sviçre Federal Mahkeme\′sinin çeÅŸitli kararlarında bu konuya kısmen deÄŸinildiÄŸi, fakat sorunun tam olarak açıklığa kavuÅŸturul¬madığı görülmektedir. Uzun zamandır çeÅŸitli vesilelerle inançlı yönetim kurulu üyeliÄŸinden bahsedilmekle birlikte yakın zamana kadar bu konuyu ele alan monografik bir çalışmaya rastlanmamış¬tır1. Bu konuya iliÅŸkin görüşler daha çok tüzel kiÅŸi pay sahibini temsil eden yönetim kurulu üyeleri ve konzernlerde hâkim ÅŸirkete baÄŸlı yönetim kurulu üyelerinin incelendiÄŸi eserlerde yer almak¬tadır. Konuyla doÄŸrudan ilgili iki makale2 bizde inançlı yönetim kurulu üyeliÄŸi hakkında monografik bir çalışma yapma isteÄŸi uyandırmıştır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliği, bağımlı yönetim kurulu üye¬liğinin bir türünü oluşturmaktadır. Bu yüzden inançlı yönetim kurulu üyeliği, diğer bağımlı yönetim kurulu üyeliği uygulamala¬rıyla karşılaştırılarak ortaya konulacaktır. Bu arada inançlı yöne¬tim kurulu üyeliği kurumunun daha iyi anlaşılabilmesi için, ortaya çıkış sebepleri de tespit edilecektir.
İnançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerliliği ve inançlı üye¬nin yerine getirebileceği talimatların kapsamı en tartışmalı olan hususlardır. Bu nedenle inançlı yönetim kurulu üyeliğinde taraf¬lar arasındaki sözleşme ilişkisi öncelikle borçlar hukuku açısından incelenecektir. Daha sonra ise, anonim şirketler hukukuna ilişkin hükümler bakımından inançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerli olup olmadığı hakkında yargı kararları ve doktrinde ileri sürülen görüşler ele alınacaktır. Bu kapsamda inançlı üyenin yerine geti¬rebileceği talimatlar üzerinde de durulacaktır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliği, uygulamada ortaya çıkan bir kurumdur. Bu yüzden uygulamadaki görünüm biçimlerinin ve farklı yapıdaki anonim şirketlerdeki uygulamasının ele alınması, kurumun ortaya konulmasına yardımcı olacaktır. Bu bağlamda
1 Bu tez çalışmasının tamamlanma aÅŸamasında Ä°sviçre\′de bir doktora tezinin
yayımlandığı tespit edilmiştir. Bu çalışma için bkz. Lazopoulos M.:
Interessenkonflikte und Verantvvortlichkeit des fıduziarischen Vervvaltungsrates,
Zürich 2004.
2 Türk hukukunda inançlı yönetim kurulu üyeliğini ele alan iki makale tespit
edilmiştir: Yanh,V.: \"İnançlı Yönetim Kurulu Üyeleri ve Konzernlerdeki Duru¬
mu\", Prof. Dr. OÄŸuz Ä°mregün\′e ArmaÄŸan, Ä°stanbul 1999, s. 655 vd.; PulaÅŸlı, H.:
\"Anonim Ortaklık Yönetim Kurulunda Yönetim Kurulu Üyeliğinin Temsili\",
Prof. Dr. Fahiman Tekil\′in Anısına ArmaÄŸan, Ä°stanbul 2003, s. 165 vd.
inançlı yönetim kurulu üyeliğinde taraflar ve taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin niteliği ve buna göre hak ve borçlarının ne olacağının tespiti büyük önem taşımaktadır.
Anonim şirketlerdeki menfaat çatışmaları, inançlı yönetim kurulu üyeliğinin ortaya çıkış sebeplerinden birisi olduğu gibi, inançlı üyelik de menfaat çatışmalarına yol açmaktadır. Çeşitli menfaat sahipleri arasındaki çatışmalarda, kural olarak bir men¬faat sahibi grubunun öncelik hakkı bulunmadığından, şirketin bir menfaat grubu lehine, fakat diğer bir grubun zararına yol açacak şekilde yönetilmemesi gerekir. Ancak inançlı üyelik, inançlı yöne¬tim kurulu üyesinin, bir menfaat sahibinin çıkarlarını korurken, diğer menfaat sahiplerinin çıkarlarını ihlâl etmesi tehlikesini be¬raberinde getirmektedir. Bu durumda, inançlı üyenin anonim şir¬kete karşı olan yükümlülüklerini ihlâl etmeden, bir menfaat sahi¬binin özel çıkarlarını ne ölçüde koruyabileceği incelenmeli ve bu konuda alınabilecek tedbirler üzerinde durulmalıdır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliğinde incelenmesi gereken diğer bir temel konu, inançlı üyelerin sorumluluklarıdır. Burada da inançlı üyelerin sorumluluğu, diğer yönetim kurulu üyelerinden farklılaşan yönleri bakımından ele alınacaktır. İnançlı üyelerin sorumluluğuyla yakından ilgili bir husus da menfaat sahibinin sorumluluğudur. Asıl konumuz olmaması ve ayrı bir çalışmayı gerektirecek kadar geniş olması nedeniyle; menfaat sahibinin, inançlı üyenin fiilleri dolayısıyla sorumluluğundan da kısaca bah¬sedilecektir.
Çalışmada, Türk ve İsviçre hukuku esas alınmış olup, Alman hukukuna gerektiği yerde değinilmektedir. Bunun sebebi, Türk ve İsviçre hukukunda tartışılan inançlı yönetim kurulu üyeliği kav¬ramının Alman hukukunda yer almamış olmasıdır.
III. İNCELEME PLÂNI
Çalışmanın birinci bölümünde, anonim şirketlerde inançlı yönetim kurulu üyeliği kavramı, işleyişi ve ortaya çıkış sebepleri incelenmektedir
İkinci bölümde, inançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerliliği sorunu, borçlar hukuku ve anonim şirketler hukuku bakımından irdelenecektir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde, inançlı yönetim kurulu üye¬liğinin uygulamadaki görünüm biçimleri ve farklı yapıdaki anonim şirketlerdeki inançlı yönetim kurulu üyeliği uygulamasında özellik arz eden durumlar üzerinde durulacaktır.
Dördüncü bölümde ise, tarafları arasındaki ilişkiler, özellikle de menfaat sahibi ile inançlı üye arasında akdolunan inançlı yöne¬tim sözleşmesinin hukukî niteliği ve tarafların borçları ele alına¬caktır.
Anonim şirketlerdeki menfaat dengesi, inançlı yönetim ku¬rulu üyeliğinin yol açtığı menfaat çatışmaları ve bu çatışmalara ilişkin çözüm önerileri de beşinci bölümde incelenmektedir.
Nihayet altıncı bölümde, inançlı yönetim kurulu üyesi ile menfaat sahibinin, anonim şirketler hukuku bakımından sorumlu¬luğu değerlendirilmektedir. İnançlı yönetim kurulu üyesinin so¬rumluluğu, diğer yönetim kurulu üyelerine nazaran özellik arz ettiği düşünülen yönleriyle ele alınmaktadır. Menfaat sahibinin sorumluluğu ise, ayrı bir çalışmayı gerektirecek kadar geniş bir konu olduğundan, konuya genel hatlarıyla temas edilmektedir.
Çalışmamız vardığımız sonuçları kapsayan bir kısımla ta¬mamlanmaktadır.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR XVII
BÄ°BLÄ°YOGRAFYA 221
GÄ°RÄ°Åž
I. KONUNUN TAKDÄ°MÄ° 1
II. KONUNUN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI 1
III. İNCELEME PLÂNI 3
Birinci Bölüm
ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ
KAVRAMI, İŞLEYİŞİ VE ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPERİ
§ 1. KAVRAM VE İŞLEYİŞ 5
I. TANIM VE TERMÄ°NOLOJÄ° 5
II. BAĞIMLI VE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ İLİŞKİSİ 9
A. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ KAVRAMI VE
TÃœRLERÄ° 9
1. Kavram 9
2. Türleri 11
a. Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi 12
b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 13
c. Kamu Tüzel Kişilerini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 14
d. Pay Sahibi Gruplarını Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 15
e. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi 18
3. Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin Çeşitli
Tasnifler 18
a. Konzernlerden Hareketle Yapılan Tasnif 18
b. Menfaat Sahiplerinden Hareketle Yapılan Tasnif 20
c. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinden Hareketle
Yapılan Tasnif 20
d. Kendi Tasnifimiz 21
B. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ İÇİNDE
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN YERİ 22
1. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin Diğer Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türlerinden Ayrıldığı Noktalar 22
2. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türleri 24
X
a. Fiilî Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi 25
b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden İnançlı Üye 25
c. Hâkim Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 26
III. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN
İŞLEYİŞİ 27
A. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI 27
B. İNANÇLI ÜYENİN YÖNETİM KURULUNA SEÇİLMESİ 28
1. İnançlı Pay Devriyle 29
2. Oy Sözleşmesiyle 30
C. KİŞİSEL MENFAATLERİN YÖNETİM KURULUNDA TEMSİLİ
VE KORUNMASI 31
§2. ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ 32
I. KİŞİSEL MENFAATLERİN KORUNMASI 33
II. MENFAAT SAHİBİNİN KİMLİĞİNİ GİZLEME İHTİYACI 34
III. MENFAAT SAHİBİNİN YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMAK İSTEMEMESİ 34
IV. MENFAAT SAHÄ°BÄ°NÄ°N SORUMLULUKTAN KURTULMA
İSTEĞİ 35
V. MEVZUATTA YER ALAN SINIRLAMALAR 36
A. TÃœRK TÄ°CARET KANUNU\′NDA 36
1. Yönetim Kurulu Üyeliği İçin Aranan Nitelikler İtibariyle ...36
2. Tüzel Kişi Pay Sahibine Getirilen Sınırlamalar 40
B. SPK KURUMSAL YÖNETÄ°M Ä°LKELERÄ°\′NDE ÖNGÖRÃœLEN
ÅžARTLAR 43
C. BANKACÄ°LÄ°K KANUNU\′NDA YER ALAN SINIRLAMALAR 44
D. VATANDAŞLIK VE YERLEŞİM YERİ ŞARTI 44
E. ESAS SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN KAYITLAR 47
İkinci Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN GEÇERLİLİĞİ
SORUNU
§ 3. KİŞİLİK HAKLARINI SINIRLANDIRIP SINIRLANDIRMADIĞI
AÇISINDAN 49
§ 4. MUVAZAA VE KANUNA KARŞI HİLE TEŞKİL EDİP
ETMEYECEĞİ AÇISINDAN 50
I. MUVAZAA 51
II. KANUNA KARÅžI HÄ°LE 52
§ 5 ŞİRKETLER HUKUKU AÇISINDAN 54
I. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GEÇERLİLİĞİ 54
A. ALMAN HUKUKUNDA 55
XI
B. İSVİÇRE HUKUKUNDA 55
1. Mahkeme Kararlarında 55
2. Doktrindeki Görüşler 57
a. Aleyhteki Görüşler 57
b. Lehteki Görüşler 58
C. TÃœRK HUKUKUNDA 62
II. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLAR 64
A. GENEL OLARAK 64
B. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLARIN SINIRI 70
1. Kanuna ve Esas Sözleşme Hükmüne Aykırı Olmamak .... 70
2. Şirketin Menfaatine Aykırı Olmamak 71
3. Takdir Yetkisi Kapsamında Olmak 72
4. Devredilemeyen Yetkilere Ä°liÅŸkin Olmamak 74
Üçüncü Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ
VE UYGULAMASI
§ 6. GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 77
I. GENEL OLARAK 77
II. AÇIK VEYA GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK 78
A. AÇIK İNANÇLI ÜYELİK 78
B. GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK 79
§ 7. FARKLI YAPIDAKİ ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM
KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASI 82
I. TEK ORTAKLI ANONİM ŞİRKETLERDE 82
II. AİLE TİPİ ANONİM ŞİRKETLERDE 85
III. KONZERNLERDE 86
IV. JOÄ°NT-VENTURE\′LARDA 88
V. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE 89
VI. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANDIĞI ANONİM ŞİRKETLERDE 91
A. KAMUYA AÇIKLANMASI GEREKEN BİLGİLER
BAKIMINDAN 91
B. YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ BAKIMINDAN 92
1. İcrada Görevli Olan ve Olmayan Yönetim Kurulu
Ãœyeleri 92
a. İcrada Görevli Yönetim Kurulu Üyeleri 93
b. İcrada Görevli Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri Ve
Komiteler 94
2. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri 95
XII
Dördüncü Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDE TARAFLAR
ARASINDAKİ İLİŞKİLER, ÖZELLİKLE İNANÇLI YÖNETİM
SÖZLEŞMESİ
§ 8. TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKÎ İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ 99
I. GENEL OLARAK , 99
II. MENFAAT SAHİBİ İLE ANONİM ŞİRKET ARASINDAKİ İLİŞKİ 99
III. ANONİM ŞİRKET İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ 100
IV. MENFAAT SAHİBİ İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ 101
A. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ 102
B. ORGAN Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 102
1. Şeklî Organ İlişkisi 103
2. Maddî Organ İlişkisi 104
3. Fiilî Organ İlişkisi 105
§ 9. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİ 105
I. KAVRAM VE UNSURLAR 105
II. TARAFLARI 106
A. MENFAAT SAHÄ°BÄ° 106
1. Pay Sahibi 107
2. Üçüncü Kişi 109
B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ 110
III. ÅžEKLÄ° 111
IV. HUKUKÎ NİTELİĞİ 112
A. GENEL OLARAK 112
B. İNANÇLI İŞLEM NİTELİĞİ 113
1. İnançlı İşlemin Unsurları Bakımından 1 14
2. İnançlı İşlemin Türleri Bakımından 1 15
C. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ NİTELİĞİ 11 7
D. DEÄžERLENDÄ°RME 121
E. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN BENZER
SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 123
1. Hizmet Sözleşmesiyle 123
2. Hâkimiyet Sözleşmesiyle 125
3. Yönetim (Management) Sözleşmesiyle 126
V. TARAFLARIN BORÇLARI 128
A. MENFAAT SAHİBİNİN BORÇLARI 129
1. Yönetim Kurulu Üyesinin Seçilmesini Sağlama 129
2. İnançlı Üyenin Uğradığı Zararların Tazmini 130
a. Genel Olarak 130
b. Sorumluluk Sigortası Aracılığıyla Tazmin 131
3. Ücret Ödeme 133
XIII
B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN BORÇLARI 134
1. Talimatlara Uyma Borcu 134
a. Genel Olarak 134
b. İnançlı Üyenin Hangi Talimatlara Uyacağı Sorunu... 134
2. Özen ve Sadakat Borcu 136
3. Bilgi Verme Borcu , 136
4. Sır Saklama Borcu 139
5. Diğer Borçlar 139
VI. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ 140
A. SONA ERME SEBEPLERÄ° 140
B. SONUÇLARI 142
1. İnançlı Olarak Devredilen Payların İadesi 142
2. İnançlı Üyenin Zararlarının Tazmini 142
3. İnançlı Üyenin Yönetim Kurulu Üyeliğinden Ayrılması... 142
Beşinci Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN
ÇIKAR ÇATIŞMALARI
§ 10. ANONİM ŞİRKETLERDE MENFAATLER DENGESİ VE ŞİRKET
MENFAATÄ° KAVRAMI 145
I. GENEL OLARAK 145
II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASINDA
ŞİRKET MENFAATİNİN YERİ 146
A. ŞİRKET MENFAATİNİN ÖNCELİĞİ İLKESİ 146
B. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMININ BELİRSİZLİĞİ SORUNU... 147
C. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMINI SOMUTLAŞTIRMAK İÇİN
KULLANILABİLECEK ÖLÇÜTLER 148
1. Şirketin Amacı ve Konusu 149
2. Şirketin Değerinin Artırılması 150
3. Pay Sahiplerinin Menfaati 151
4. Farklı Çıkarların Değerlendirilmesiyle Bir Sonuca Varılması 152
§11. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN
KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ 153
I. ANONİM ŞİRKETLERDEKİ MENFAAT ÇATIŞMALARI 153
II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI 156
III. MENFAAT ÇATIŞMALARINDA İNANÇLI ÜYENİN ŞİRKET ZARARINA İŞLEM YAPMASINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLER 157
XIV
A. MADDÄ° DENETÄ°M 158
B. ÇIKAR ÇATIŞMASINA KONU İŞLEMİN ONANMASI ŞARTI .158
C. GÖRÜŞMELERE KATILMA YASAĞI 161
D. KAYYIM TAYÄ°NÄ° 161
E. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANMASI 162
1. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri 162
2. Komiteler 162
3. Şeffaflık 163
F. KUSUR KARİNESİ ve ÖZEN YÜKÜMÜNÜN
AÄžIRLAÅžTIRILMASI 164
G. Ä°STÄ°FA VE AZÄ°L 165
IV. MENFAAT SAHİBİ İLE ŞİRKETİN ÇIKARLARININ
UZLAŞTIRILMASI ARAÇLARI 166
V. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK
SİGORTASININ MENFAAT ÇATIŞMALARINA ETKİSİ 167
A. GENEL OLARAK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN
SORUMLULUK SÄ°GORTASI 168
B. SORUMLULUK SİGORTASININ ÇIKAR ÇATIŞMALARINA
ETKÄ°SÄ° 169
Altıncı Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ VE MENFAAT SAHİBİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUKLARI
§ 12. İNANÇLI ÜYENİN SORUMLULUĞU 1 71
I. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ BAKIMINDAN ÖZELLİK ARZ
EDEN DURUMLAR 171
A. SORUMLULUK ÅžARTLARI BAKIMINDAN 171
1. Zarar 1 72
2. Hukuka Aykırılık 172
a. Genel Olarak 172
b. Hukuka Aykırılığın Ortadan Kaldırılması (Mağdurun
Rızası) 172
i. Şirket adına Açılan Sorumluluk Davasında 1 73
ii. Menfaat Sahibinin Pay Sahibi veya Alacaklı
Sıfatıyla Açtığı Sorumluluk Davalarında 1 75
3. Uygun İlliyet Bağı 176
4. Kusur 176
B. MÃœTESELSÄ°L SORUMLULUK BAKIMINDAN 1 77
II. SORUMLULUK HÂLLERİNE ÖRNEKLER. 1 79
A. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 180
XV
1. İnançlı Üyenin Sadakat Yükümlülüğü 181
2. Sadakat Yükümlülüğünün Özel Hâlleri 183
a. Sır Saklama Yükümlülüğü 183
b. Rekabet Yasağı 18,6
c. Görüşmelere Katılma Yasağı 187
B. ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 189
C. PAY SAHİPLERİNE EŞİT DAVRANMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 191
III. İNANÇLI ÜYENİN İBRASI 193
IV. SORUMLULUK DAVASI 196
A. AZINLIK PAY SAHÄ°PLERÄ°NÄ°N DAVA HAKKI 196
B. MENFAAT SAHÄ°BÄ°NÄ°N DAVA HAKKI 197
§ 13. MENFAAT SAHİBİNİN SORUMLULUĞU 198
I. GENEL OLARAK 198
II. SORUMLULUÄžUN DAYANAKLARI 202
A. FİİLÎ ORGAN 202
B. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ 205
C. HÂKİMİYET İLİŞKİSİ 208
1. Hâkim Şirketin Sorumluluğuna İmkân Veren Kanunî Düzenlemeler 209
2. Hâkim Şirketin Tüzel Kişi Olarak Organ Üyelerinin
Fiilleri Sebebiyle SorumluluÄŸu 21 1
3. Hâkim Şirketin Yardımcı Kişi Konumundaki Bağımlı
Yönetim Kurulu Üyeleri Sebebiyle Sorumluluğu .214
4. Hâkim Şirketin Güven Sorumluluğu 214
SONUÇ 217
I. KONUNUN TAKDÄ°MÄ°
Anonim şirketler; çok sayıda menfaat sahibini bir araya geti¬ren, büyük miktarlarda sermayenin toplanmasını sağlayan ve ülke ekonomisinde çok önemli yeri olan bir şirket tipidir. Bu şirketlerin yönetimi, pay sahiplerinin yanı sıra şirketle ilgili geniş bir kesimi de ilgilendirmektedir. Örneğin, şirketin çalışanları ve alacaklıları, kredi kullandıran bankalar, hatta yatırım yapmayı düşünen kişi¬ler, şirketin yönetimiyle doğrudanl veya dolaylı olarak alâkalıdır¬lar. Ayrıca bazı menfaat sahipleri vardır ki, menfaatlerinin büyük¬lüğü sebebiyle şirket yönetimine doğrudan müdahale etme gere¬ğini duyarlar. Şöyle ki, hâkim şirket, hâkim pay sahibi konumun¬daki menfaat sahipleri, genel kurulda oy kullanarak istedikleri kişinin yönetim kuruluna seçilmesini sağlamakla yetinmemekte; seçiminde etkili oldukları üyelerin, verecekleri talimatlar doğrul¬tusunda hareket etmesini de talep etmektedirler. Aynı şekilde şir¬kete büyük miktarda kredi veren bir banka da, verdiği kredinin yerinde kullanılıp kullanılmadığını kontrol edebilmek için, yöne¬tim kurulunda temsil edilmek istemektedir. İşte, uygulamada bir anonim şirkette etkili bir konuma sahip olan menfaat sahiplerinin, şirket yöneticilerini belirleme ve onlara verdikleri talimatlarla şir¬keti idare etme gereksinimlerinden, bağımlı ve inançlı yönetim kurulu üyeliği kavramları ortaya çıkmaktadır. Hemen belirtelim ki, inançlı yönetim kurulu üyeliği, çeşitli biçimlerde uygulanan bağımlı yönetim kurulu üyeliği türlerinden birisidir.
II. KONUNUN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI
Çalışma konumuzu oluşturan inançlı yönetim kurulu üyesi, bir menfaat sahibinin çıkarlarını korumak ve onun talimatları doğrultusunda hareket etmek üzere yükümlülük altına girmiş olan kişidir. İnançlı yönetim kurulu üyeliği hakkındaki bu çalış¬manın hazırlanma sebebi, anonim şirket uygulamasında sık karşı¬laşılan bir örnek olmasına rağmen bu konunun öğretide gereğince incelenmemiş olmasıdır. Türk ve İsviçre hukukunda inançlı yöne¬tim kurulu üyeliğinin geçerliliği ve özellikle menfaat sahibinin inançlı üyeye hangi konularda talimat verebileceği hususu tartış-
malıdır. Türk hukukunda henüz bir yargı kararına rastlanmazken, Ä°sviçre Federal Mahkeme\′sinin çeÅŸitli kararlarında bu konuya kısmen deÄŸinildiÄŸi, fakat sorunun tam olarak açıklığa kavuÅŸturul¬madığı görülmektedir. Uzun zamandır çeÅŸitli vesilelerle inançlı yönetim kurulu üyeliÄŸinden bahsedilmekle birlikte yakın zamana kadar bu konuyu ele alan monografik bir çalışmaya rastlanmamış¬tır1. Bu konuya iliÅŸkin görüşler daha çok tüzel kiÅŸi pay sahibini temsil eden yönetim kurulu üyeleri ve konzernlerde hâkim ÅŸirkete baÄŸlı yönetim kurulu üyelerinin incelendiÄŸi eserlerde yer almak¬tadır. Konuyla doÄŸrudan ilgili iki makale2 bizde inançlı yönetim kurulu üyeliÄŸi hakkında monografik bir çalışma yapma isteÄŸi uyandırmıştır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliği, bağımlı yönetim kurulu üye¬liğinin bir türünü oluşturmaktadır. Bu yüzden inançlı yönetim kurulu üyeliği, diğer bağımlı yönetim kurulu üyeliği uygulamala¬rıyla karşılaştırılarak ortaya konulacaktır. Bu arada inançlı yöne¬tim kurulu üyeliği kurumunun daha iyi anlaşılabilmesi için, ortaya çıkış sebepleri de tespit edilecektir.
İnançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerliliği ve inançlı üye¬nin yerine getirebileceği talimatların kapsamı en tartışmalı olan hususlardır. Bu nedenle inançlı yönetim kurulu üyeliğinde taraf¬lar arasındaki sözleşme ilişkisi öncelikle borçlar hukuku açısından incelenecektir. Daha sonra ise, anonim şirketler hukukuna ilişkin hükümler bakımından inançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerli olup olmadığı hakkında yargı kararları ve doktrinde ileri sürülen görüşler ele alınacaktır. Bu kapsamda inançlı üyenin yerine geti¬rebileceği talimatlar üzerinde de durulacaktır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliği, uygulamada ortaya çıkan bir kurumdur. Bu yüzden uygulamadaki görünüm biçimlerinin ve farklı yapıdaki anonim şirketlerdeki uygulamasının ele alınması, kurumun ortaya konulmasına yardımcı olacaktır. Bu bağlamda
1 Bu tez çalışmasının tamamlanma aÅŸamasında Ä°sviçre\′de bir doktora tezinin
yayımlandığı tespit edilmiştir. Bu çalışma için bkz. Lazopoulos M.:
Interessenkonflikte und Verantvvortlichkeit des fıduziarischen Vervvaltungsrates,
Zürich 2004.
2 Türk hukukunda inançlı yönetim kurulu üyeliğini ele alan iki makale tespit
edilmiştir: Yanh,V.: \"İnançlı Yönetim Kurulu Üyeleri ve Konzernlerdeki Duru¬
mu\", Prof. Dr. OÄŸuz Ä°mregün\′e ArmaÄŸan, Ä°stanbul 1999, s. 655 vd.; PulaÅŸlı, H.:
\"Anonim Ortaklık Yönetim Kurulunda Yönetim Kurulu Üyeliğinin Temsili\",
Prof. Dr. Fahiman Tekil\′in Anısına ArmaÄŸan, Ä°stanbul 2003, s. 165 vd.
inançlı yönetim kurulu üyeliğinde taraflar ve taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin niteliği ve buna göre hak ve borçlarının ne olacağının tespiti büyük önem taşımaktadır.
Anonim şirketlerdeki menfaat çatışmaları, inançlı yönetim kurulu üyeliğinin ortaya çıkış sebeplerinden birisi olduğu gibi, inançlı üyelik de menfaat çatışmalarına yol açmaktadır. Çeşitli menfaat sahipleri arasındaki çatışmalarda, kural olarak bir men¬faat sahibi grubunun öncelik hakkı bulunmadığından, şirketin bir menfaat grubu lehine, fakat diğer bir grubun zararına yol açacak şekilde yönetilmemesi gerekir. Ancak inançlı üyelik, inançlı yöne¬tim kurulu üyesinin, bir menfaat sahibinin çıkarlarını korurken, diğer menfaat sahiplerinin çıkarlarını ihlâl etmesi tehlikesini be¬raberinde getirmektedir. Bu durumda, inançlı üyenin anonim şir¬kete karşı olan yükümlülüklerini ihlâl etmeden, bir menfaat sahi¬binin özel çıkarlarını ne ölçüde koruyabileceği incelenmeli ve bu konuda alınabilecek tedbirler üzerinde durulmalıdır.
İnançlı yönetim kurulu üyeliğinde incelenmesi gereken diğer bir temel konu, inançlı üyelerin sorumluluklarıdır. Burada da inançlı üyelerin sorumluluğu, diğer yönetim kurulu üyelerinden farklılaşan yönleri bakımından ele alınacaktır. İnançlı üyelerin sorumluluğuyla yakından ilgili bir husus da menfaat sahibinin sorumluluğudur. Asıl konumuz olmaması ve ayrı bir çalışmayı gerektirecek kadar geniş olması nedeniyle; menfaat sahibinin, inançlı üyenin fiilleri dolayısıyla sorumluluğundan da kısaca bah¬sedilecektir.
Çalışmada, Türk ve İsviçre hukuku esas alınmış olup, Alman hukukuna gerektiği yerde değinilmektedir. Bunun sebebi, Türk ve İsviçre hukukunda tartışılan inançlı yönetim kurulu üyeliği kav¬ramının Alman hukukunda yer almamış olmasıdır.
III. İNCELEME PLÂNI
Çalışmanın birinci bölümünde, anonim şirketlerde inançlı yönetim kurulu üyeliği kavramı, işleyişi ve ortaya çıkış sebepleri incelenmektedir
İkinci bölümde, inançlı yönetim kurulu üyeliğinin geçerliliği sorunu, borçlar hukuku ve anonim şirketler hukuku bakımından irdelenecektir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde, inançlı yönetim kurulu üye¬liğinin uygulamadaki görünüm biçimleri ve farklı yapıdaki anonim şirketlerdeki inançlı yönetim kurulu üyeliği uygulamasında özellik arz eden durumlar üzerinde durulacaktır.
Dördüncü bölümde ise, tarafları arasındaki ilişkiler, özellikle de menfaat sahibi ile inançlı üye arasında akdolunan inançlı yöne¬tim sözleşmesinin hukukî niteliği ve tarafların borçları ele alına¬caktır.
Anonim şirketlerdeki menfaat dengesi, inançlı yönetim ku¬rulu üyeliğinin yol açtığı menfaat çatışmaları ve bu çatışmalara ilişkin çözüm önerileri de beşinci bölümde incelenmektedir.
Nihayet altıncı bölümde, inançlı yönetim kurulu üyesi ile menfaat sahibinin, anonim şirketler hukuku bakımından sorumlu¬luğu değerlendirilmektedir. İnançlı yönetim kurulu üyesinin so¬rumluluğu, diğer yönetim kurulu üyelerine nazaran özellik arz ettiği düşünülen yönleriyle ele alınmaktadır. Menfaat sahibinin sorumluluğu ise, ayrı bir çalışmayı gerektirecek kadar geniş bir konu olduğundan, konuya genel hatlarıyla temas edilmektedir.
Çalışmamız vardığımız sonuçları kapsayan bir kısımla ta¬mamlanmaktadır.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR XVII
BÄ°BLÄ°YOGRAFYA 221
GÄ°RÄ°Åž
I. KONUNUN TAKDÄ°MÄ° 1
II. KONUNUN AMACI VE SINIRLANDIRILMASI 1
III. İNCELEME PLÂNI 3
Birinci Bölüm
ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ
KAVRAMI, İŞLEYİŞİ VE ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPERİ
§ 1. KAVRAM VE İŞLEYİŞ 5
I. TANIM VE TERMÄ°NOLOJÄ° 5
II. BAĞIMLI VE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ İLİŞKİSİ 9
A. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ KAVRAMI VE
TÃœRLERÄ° 9
1. Kavram 9
2. Türleri 11
a. Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi 12
b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 13
c. Kamu Tüzel Kişilerini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 14
d. Pay Sahibi Gruplarını Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 15
e. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi 18
3. Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin Çeşitli
Tasnifler 18
a. Konzernlerden Hareketle Yapılan Tasnif 18
b. Menfaat Sahiplerinden Hareketle Yapılan Tasnif 20
c. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinden Hareketle
Yapılan Tasnif 20
d. Kendi Tasnifimiz 21
B. BAĞIMLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ İÇİNDE
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN YERİ 22
1. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin Diğer Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türlerinden Ayrıldığı Noktalar 22
2. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği Türleri 24
X
a. Fiilî Konzernlerde Bağımlı Yönetim Kurulu Üyesi 25
b. Tüzel Kişi Pay Sahibini Temsil Eden İnançlı Üye 25
c. Hâkim Pay Sahibini Temsil Eden Yönetim Kurulu
Ãœyesi 26
III. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN
İŞLEYİŞİ 27
A. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI 27
B. İNANÇLI ÜYENİN YÖNETİM KURULUNA SEÇİLMESİ 28
1. İnançlı Pay Devriyle 29
2. Oy Sözleşmesiyle 30
C. KİŞİSEL MENFAATLERİN YÖNETİM KURULUNDA TEMSİLİ
VE KORUNMASI 31
§2. ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ 32
I. KİŞİSEL MENFAATLERİN KORUNMASI 33
II. MENFAAT SAHİBİNİN KİMLİĞİNİ GİZLEME İHTİYACI 34
III. MENFAAT SAHİBİNİN YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLMAK İSTEMEMESİ 34
IV. MENFAAT SAHÄ°BÄ°NÄ°N SORUMLULUKTAN KURTULMA
İSTEĞİ 35
V. MEVZUATTA YER ALAN SINIRLAMALAR 36
A. TÃœRK TÄ°CARET KANUNU\′NDA 36
1. Yönetim Kurulu Üyeliği İçin Aranan Nitelikler İtibariyle ...36
2. Tüzel Kişi Pay Sahibine Getirilen Sınırlamalar 40
B. SPK KURUMSAL YÖNETÄ°M Ä°LKELERÄ°\′NDE ÖNGÖRÃœLEN
ÅžARTLAR 43
C. BANKACÄ°LÄ°K KANUNU\′NDA YER ALAN SINIRLAMALAR 44
D. VATANDAŞLIK VE YERLEŞİM YERİ ŞARTI 44
E. ESAS SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN KAYITLAR 47
İkinci Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ YÖNTEMİNİN GEÇERLİLİĞİ
SORUNU
§ 3. KİŞİLİK HAKLARINI SINIRLANDIRIP SINIRLANDIRMADIĞI
AÇISINDAN 49
§ 4. MUVAZAA VE KANUNA KARŞI HİLE TEŞKİL EDİP
ETMEYECEĞİ AÇISINDAN 50
I. MUVAZAA 51
II. KANUNA KARÅžI HÄ°LE 52
§ 5 ŞİRKETLER HUKUKU AÇISINDAN 54
I. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GEÇERLİLİĞİ 54
A. ALMAN HUKUKUNDA 55
XI
B. İSVİÇRE HUKUKUNDA 55
1. Mahkeme Kararlarında 55
2. Doktrindeki Görüşler 57
a. Aleyhteki Görüşler 57
b. Lehteki Görüşler 58
C. TÃœRK HUKUKUNDA 62
II. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLAR 64
A. GENEL OLARAK 64
B. İNANÇLI ÜYEYE VERİLEBİLECEK TALİMATLARIN SINIRI 70
1. Kanuna ve Esas Sözleşme Hükmüne Aykırı Olmamak .... 70
2. Şirketin Menfaatine Aykırı Olmamak 71
3. Takdir Yetkisi Kapsamında Olmak 72
4. Devredilemeyen Yetkilere Ä°liÅŸkin Olmamak 74
Üçüncü Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ
VE UYGULAMASI
§ 6. GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 77
I. GENEL OLARAK 77
II. AÇIK VEYA GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK 78
A. AÇIK İNANÇLI ÜYELİK 78
B. GİZLİ İNANÇLI ÜYELİK 79
§ 7. FARKLI YAPIDAKİ ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM
KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASI 82
I. TEK ORTAKLI ANONİM ŞİRKETLERDE 82
II. AİLE TİPİ ANONİM ŞİRKETLERDE 85
III. KONZERNLERDE 86
IV. JOÄ°NT-VENTURE\′LARDA 88
V. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE 89
VI. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANDIĞI ANONİM ŞİRKETLERDE 91
A. KAMUYA AÇIKLANMASI GEREKEN BİLGİLER
BAKIMINDAN 91
B. YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ TÜRLERİ BAKIMINDAN 92
1. İcrada Görevli Olan ve Olmayan Yönetim Kurulu
Ãœyeleri 92
a. İcrada Görevli Yönetim Kurulu Üyeleri 93
b. İcrada Görevli Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri Ve
Komiteler 94
2. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri 95
XII
Dördüncü Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDE TARAFLAR
ARASINDAKİ İLİŞKİLER, ÖZELLİKLE İNANÇLI YÖNETİM
SÖZLEŞMESİ
§ 8. TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKÎ İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ 99
I. GENEL OLARAK , 99
II. MENFAAT SAHİBİ İLE ANONİM ŞİRKET ARASINDAKİ İLİŞKİ 99
III. ANONİM ŞİRKET İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ 100
IV. MENFAAT SAHİBİ İLE İNANÇLI ÜYE ARASINDAKİ İLİŞKİ 101
A. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ 102
B. ORGAN Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° 102
1. Şeklî Organ İlişkisi 103
2. Maddî Organ İlişkisi 104
3. Fiilî Organ İlişkisi 105
§ 9. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİ 105
I. KAVRAM VE UNSURLAR 105
II. TARAFLARI 106
A. MENFAAT SAHÄ°BÄ° 106
1. Pay Sahibi 107
2. Üçüncü Kişi 109
B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ 110
III. ÅžEKLÄ° 111
IV. HUKUKÎ NİTELİĞİ 112
A. GENEL OLARAK 112
B. İNANÇLI İŞLEM NİTELİĞİ 113
1. İnançlı İşlemin Unsurları Bakımından 1 14
2. İnançlı İşlemin Türleri Bakımından 1 15
C. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ NİTELİĞİ 11 7
D. DEÄžERLENDÄ°RME 121
E. İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİNİN BENZER
SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 123
1. Hizmet Sözleşmesiyle 123
2. Hâkimiyet Sözleşmesiyle 125
3. Yönetim (Management) Sözleşmesiyle 126
V. TARAFLARIN BORÇLARI 128
A. MENFAAT SAHİBİNİN BORÇLARI 129
1. Yönetim Kurulu Üyesinin Seçilmesini Sağlama 129
2. İnançlı Üyenin Uğradığı Zararların Tazmini 130
a. Genel Olarak 130
b. Sorumluluk Sigortası Aracılığıyla Tazmin 131
3. Ücret Ödeme 133
XIII
B. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN BORÇLARI 134
1. Talimatlara Uyma Borcu 134
a. Genel Olarak 134
b. İnançlı Üyenin Hangi Talimatlara Uyacağı Sorunu... 134
2. Özen ve Sadakat Borcu 136
3. Bilgi Verme Borcu , 136
4. Sır Saklama Borcu 139
5. Diğer Borçlar 139
VI. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ 140
A. SONA ERME SEBEPLERÄ° 140
B. SONUÇLARI 142
1. İnançlı Olarak Devredilen Payların İadesi 142
2. İnançlı Üyenin Zararlarının Tazmini 142
3. İnançlı Üyenin Yönetim Kurulu Üyeliğinden Ayrılması... 142
Beşinci Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN
ÇIKAR ÇATIŞMALARI
§ 10. ANONİM ŞİRKETLERDE MENFAATLER DENGESİ VE ŞİRKET
MENFAATÄ° KAVRAMI 145
I. GENEL OLARAK 145
II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ UYGULAMASINDA
ŞİRKET MENFAATİNİN YERİ 146
A. ŞİRKET MENFAATİNİN ÖNCELİĞİ İLKESİ 146
B. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMININ BELİRSİZLİĞİ SORUNU... 147
C. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMINI SOMUTLAŞTIRMAK İÇİN
KULLANILABİLECEK ÖLÇÜTLER 148
1. Şirketin Amacı ve Konusu 149
2. Şirketin Değerinin Artırılması 150
3. Pay Sahiplerinin Menfaati 151
4. Farklı Çıkarların Değerlendirilmesiyle Bir Sonuca Varılması 152
§11. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN
KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ 153
I. ANONİM ŞİRKETLERDEKİ MENFAAT ÇATIŞMALARI 153
II. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI 156
III. MENFAAT ÇATIŞMALARINDA İNANÇLI ÜYENİN ŞİRKET ZARARINA İŞLEM YAPMASINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLER 157
XIV
A. MADDÄ° DENETÄ°M 158
B. ÇIKAR ÇATIŞMASINA KONU İŞLEMİN ONANMASI ŞARTI .158
C. GÖRÜŞMELERE KATILMA YASAĞI 161
D. KAYYIM TAYÄ°NÄ° 161
E. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN UYGULANMASI 162
1. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri 162
2. Komiteler 162
3. Şeffaflık 163
F. KUSUR KARİNESİ ve ÖZEN YÜKÜMÜNÜN
AÄžIRLAÅžTIRILMASI 164
G. Ä°STÄ°FA VE AZÄ°L 165
IV. MENFAAT SAHİBİ İLE ŞİRKETİN ÇIKARLARININ
UZLAŞTIRILMASI ARAÇLARI 166
V. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK
SİGORTASININ MENFAAT ÇATIŞMALARINA ETKİSİ 167
A. GENEL OLARAK YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN
SORUMLULUK SÄ°GORTASI 168
B. SORUMLULUK SİGORTASININ ÇIKAR ÇATIŞMALARINA
ETKÄ°SÄ° 169
Altıncı Bölüm
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ VE MENFAAT SAHİBİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUKLARI
§ 12. İNANÇLI ÜYENİN SORUMLULUĞU 1 71
I. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ BAKIMINDAN ÖZELLİK ARZ
EDEN DURUMLAR 171
A. SORUMLULUK ÅžARTLARI BAKIMINDAN 171
1. Zarar 1 72
2. Hukuka Aykırılık 172
a. Genel Olarak 172
b. Hukuka Aykırılığın Ortadan Kaldırılması (Mağdurun
Rızası) 172
i. Şirket adına Açılan Sorumluluk Davasında 1 73
ii. Menfaat Sahibinin Pay Sahibi veya Alacaklı
Sıfatıyla Açtığı Sorumluluk Davalarında 1 75
3. Uygun İlliyet Bağı 176
4. Kusur 176
B. MÃœTESELSÄ°L SORUMLULUK BAKIMINDAN 1 77
II. SORUMLULUK HÂLLERİNE ÖRNEKLER. 1 79
A. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 180
XV
1. İnançlı Üyenin Sadakat Yükümlülüğü 181
2. Sadakat Yükümlülüğünün Özel Hâlleri 183
a. Sır Saklama Yükümlülüğü 183
b. Rekabet Yasağı 18,6
c. Görüşmelere Katılma Yasağı 187
B. ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 189
C. PAY SAHİPLERİNE EŞİT DAVRANMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 191
III. İNANÇLI ÜYENİN İBRASI 193
IV. SORUMLULUK DAVASI 196
A. AZINLIK PAY SAHÄ°PLERÄ°NÄ°N DAVA HAKKI 196
B. MENFAAT SAHÄ°BÄ°NÄ°N DAVA HAKKI 197
§ 13. MENFAAT SAHİBİNİN SORUMLULUĞU 198
I. GENEL OLARAK 198
II. SORUMLULUÄžUN DAYANAKLARI 202
A. FİİLÎ ORGAN 202
B. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ 205
C. HÂKİMİYET İLİŞKİSİ 208
1. Hâkim Şirketin Sorumluluğuna İmkân Veren Kanunî Düzenlemeler 209
2. Hâkim Şirketin Tüzel Kişi Olarak Organ Üyelerinin
Fiilleri Sebebiyle SorumluluÄŸu 21 1
3. Hâkim Şirketin Yardımcı Kişi Konumundaki Bağımlı
Yönetim Kurulu Üyeleri Sebebiyle Sorumluluğu .214
4. Hâkim Şirketin Güven Sorumluluğu 214
SONUÇ 217
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı