Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Mesleki Sorumluluk Sigortası
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Mesleki Sorumluluk Sigortası
Fatih KÖSEKAYA
Sayfa Sayısı
:
142
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786051461793
150,00
TL
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR
199O\′lı yıllardan itibaren meydana gelen şirket skandallarmdan sonra kurumsal yönetim ilkeleri ortaya çıkmış ve benimsenmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu\′nun (TTK) hazırlanması sırasında kurumsal yönetim ilkeleri göz önünde bulundurulmuştur. Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, 6102 sayılı TTK\′de yönetim kurulu ile ilgili yer verilen yeniliklerden biri¬sidir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası ile yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurla¬rıyla şirkete verebilecekleri zararlara karşı anonim şirketin teminat altına alınması amaçlanmaktadır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası hakkında olan bu naçizane çalışmanın ortaya çıkması vesile¬siyle;
Bugünlere gelmemde maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen sevgili annem ve babama;
Başaracağıma olan inancı ve teşviki ile tez hazırlama sürecinde gösterdiği fedakârlık için sevgili eşime; varlıklarıyla mutluluk kayna¬ğım olan çocuklarıma;
Yüksek lisans programının ders döneminde desteğini ve nezake¬tini gördüğüm saygıdeğer hocam Doç. Dr. Metin TOPÇUOĞLU\′na (Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi),
Yüksek lisans programının her aşamasında bilgi ve tecrübesi ile yol gösteren, destek ve nezaketini esirgemeyen, tezin ortaya çıkarıl¬ması konusunda cesaretlendirilen, saygıdeğer danışman hocam Doç. Dr. Mehmet Fahrettin ÖNDER\′e (Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi),
Borç bilerek teşekkürlerimi sunuyorum.
Haziran 2013
Fatih KÖSEKAYA
ÖZET
6102 sayılı TTK\′de, kurumsal yönetim ile ilgili bir taraftan ilkesel ve genel düzenlemeler yer aldığı gibi; diğer taraftan kurumsal yöne¬time uygun düzenlemeler yer almaktadır. Kurumsal yönetime uygun düzenlemelerden birisi de, 6102 sayılı TTK\′NİN 361\′inci maddesinde yer alan anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumlu¬luk sigortasıdır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ihlal edip kusurlu olarak şirkete zarar veren yönetim kurulu üyeleri¬ne karşı şirketi güvence altına almayı amaçlamaktadır.
Yönetim kurulu üyelerinin kusurlu davranışları ile şirkete karşı verebilecekleri zararı tazmin etmesi, yönetim kurulunun profesyonel, sorumluluk bilinci taşıyan, görevinin gerektirdiği yetenekleri haiz kişilerden oluşmasına katkı sağlaması ve anonim şirketin kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesini attırması nedeniyle 6102 sayılı TTK\′de anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasına isteğe bağlı olarak dahi yer verilmesi isabetli olmuştur.
Anahtar kelimeler: Anonim Şirket, Yönetim Kurulu Üyeleri, Hukuki Sorumluluk, Mesleki Sorumluluk Sigortası.
KÖSEKAYA, Fatih, Professionel Liabüity Insurance of the Members of Management Board in Joint Stock Company, Master Thesis, İsparta, 2012
GİRİŞ
Dünya\′da 199O\′lı yıllardan itibaren ortaya çıkan finansal skandal-lar, şirketlerin faaliyetlerini eksik ve yanıltıcı bir şekilde kamuoyuna aktardıklarını ortaya çıkarmış, bir kurum olarak şirketlerin meşruiye¬tini ve kamuoyu önündeki güvenini tartışmaya açık hale getirmiş ve sermaye piyasalarına olan güvenin sarsılmasına neden olmuştur. Sarsılan güvenin yeniden tesis edilmesi amacına hizmet etmek üzere kurumsal yönetim anlayışı doğmuş ve birçok ülkede kurumsal yöne¬tim uygulama rehberi yayınlanmıştır1.
Bir denetim hatası değil, aynı zamanda kötü yönetim ile hisse¬darlar ve şirket çalışanların dolandırıldığı bir entrika niteliğinde bu¬lunan ve finansal skandalların dönüm noktasını oluşturan ENRON skandali2 yol açtığı endişelerle ABD\′de kurumsal yönetim ilkelerini de içine alan Sarbanes Oxley Yasası\′nın kabul edilmesine yol açmış¬tır.
ENRON skandali sonrasında yaşanan gelişmeler, Türkiye\′de yankı bulmuş; Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kurumsal yönetim ilkelerini, 2003 yılı Temmuz ayında yayımlamıştır. 2005 yılı Şubat ayında kurumsal yönetim ilkeleri revize eden SPK, ardından 2011 yılında Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanma¬sına İlişkin Tebliğ ve bu Tebliğ ekinde SPK Kurumsal Yönetim İlkele¬ri yayımlamıştır.
Sarbanes Oxley Yasası, 6102 sayılı TTK\′yi etkilemiş; 6102 sayılı TTK, kurumsal yönetim ile ilgili olarak ilkesel ve genel hükümler öngörmüş; bunun yanında çeşitli konularda kurumsal yönetim ilkele¬rine uygun düzenleme yapmıştır. Yönetim kurulu üyelerinin görevle¬ri sırasında şirkete kusurlarıyla verecekleri zararın sigorta ettirilmesi kurumsal yönetim ile ilgili yapılan somut düzenlemelerden birisini oluşturmuştur3.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, 6102 sayılı TTK\′nin 361\′inci maddesinde kendisine yer bulmuş; söz konusu maddede, şirketi yöneten ve temsil eden yöne¬tim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete karşı verebilecekleri zararı karşılamak; bu suretle şirketin, dolayısıyla ser¬mayenin teminat altına alınmasını sağlamak amacıyla mesleki sorum¬luluk sigortası yaptırılabileceği belirtilmiştir.
6762 sayılı TTK\′de bulunmaması, kurumsal yönetim ile ilgili 6102 sayılı TTK\′de yapılan somut ve yeni düzenlemelerden biri olma¬sı, ülkemizin ekonomik gelişmişliğinin artmasına, anonim şirketlerde kurumsal yönetim anlayışının yerleşmesine ve sigorta şirketlerinin risk taşıma kapasitelerinin artmasına bağlı olarak zaman içinde be¬nimsenip uygulanma sıklığının artmasının beklenmesi nedeniyle bu çalışmanın konusunu anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mes¬leki sorumluluk sigortası oluşturmuştur.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası konusu içerisinde, mesleki sorumluluk sigortası, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumlulukları, sigorta söz¬leşmesinin görünümü ve sigorta sözleşmesinin sona ermesi ve etkile¬ri incelenecektir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, anonim şirket yönetim kurullarının, profesyonel, sorumlu¬luk bilincine sahip ve görevin gereklerine uygun yetenekleri haiz kişilerden oluşmasında etkili olacak; kusurları ile oluşacak zararların sorumluluk sigortası ile karşılanacağını bilen yönetim kurulu üyele¬rinin, şahsi sorumluluklarının doğabileceği endişesinden uzaklaşıp görevlerini daha rahat yapmaları hususunda fayda sağlayacaktır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasına ilişkin olan bu çalışma, beş bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, mesleki sorumluluk sigortası ilgili kavramlar, mesleki sorumluluk sigortasının Türkiye\′de gelişimi, mesleki sorum¬luluk sigortasının sigorta hukukunda yeri ve kurumsal yönetim ilke¬leri ve mesleki sorumluluk sigortası ilişkisi yer almaktadır. Birinci bölümün amacı, sorumluluk sigortası ve mesleki sorumluluk sigorta¬sının tanımını yapmak ve Türkiye\′de gelişimleri hakkında bilgi ver¬mek, mesleki sorumluluk sigortasının sigorta hukukundaki yeri hak¬kında bilgi vermek ve son olarak mesleki sorumluluk sigortasının kurumsal yönetim ilkeleri ile olan ilişkisini açıklamaktır.
İkinci bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunun anlamı ve kaynakları, hukuki sorumluluğa hakim ilkeler, yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunu gerektiren haller ve hukuki sorumluluğun sonuçları ve sona ermesi yer almakta¬dır. İkinci bölümün amacı, yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorum¬luluğunun anlamını açıklamak, sorumluluğun kaynakları hakkında bilgi vermek, hukuki sorumluluğa hakim olan ilkeleri açıklamak, yö¬netim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunu gerektiren ve 6102 sayılı TTK, Bankacılık Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacak¬larının Tahsil Usulü Hakkında Kanun\′dan kaynaklanan halleri açık¬lamak, hukuki sorumluluğun sonucu olan yaptırım ile hukuki sorum¬luluğu sona erdiren ibra ve zamanaşımı hakkında bilgi vermektir.
Üçüncü bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortası kavramı, hukuki niteliği, gerekliliği ve zorunluluğu, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki so¬rumluluk sigortasında bazı unsurlar, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasının konusu ve kapsamı, ano¬nim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasın¬da tarafların borç ve yükümlülükleri, şirket birleşmelerinin mesleki sorumluluk sigortasına etkisi, halka açık anonim şirketlerde mesleki sorumluluk sigortasının duyrulması, takas yasağı, halefiyet, yetkili mahkeme, klozlar ve özel şartlar ve zamanaşımı yer almaktadır. Üçüncü bölümün amacı, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortası kavramı, hukuki niteliği, gerekliliği ve zorunluluğu hakkında bilgi vermek, anonim şirket mesleki sorumlu¬luk sigortasının bazı unsurları ile ilgili açıklama yapmak, sigortanın konusu ve kapsamı hakkında fikir vermek, sigortanın, sigorta ettiren ve sigortalıya getirdiği borç ve yükümlülüklerini açıklamak, şirket birleşmesinin mesleki sorumluluk sigortasına ne tür bir etkisi oldu¬ğunu açıklamak, halka açık anonim şirketlerde mesleki sorumluluk sigortasının SPK ve Borsa Bülteninde duyurulması ve ayrıca takas yasağı, halefiyet, yetkili mahkeme, klozlar ve özel şartlar ve zamana¬şımı hakkında bilgi vermektir.
Dördüncü bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortasının sona ermesi ve etkileri yer almakta¬dır. Dördüncü bölümün amacı, mesleki sorumluluk sigortasının sona erme şekillerini açıklamak, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasının şirket, şirketin pay sahipleri ve ala¬caklılarının açacağı davalara olan etkilerini incelemektir.
Çalışmamız, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasını kapsadığından görevleri sebebiyle doğabile¬cek sorumluluklarım karşılamak üzere sorumluluk sigortası yaptıra¬bilecek olan anonim şirket çalışanları ile limited şirket müdürlerin sorumluluk sigortasına çalışmamızda yer verilmemiştir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI
1. -MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR-5
1. 1. -Meslek Kavramı-5
1. 2. -Sorumluluk Sigortası Kavramı-7
1. 3. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Kavramı-9
2. -SORUMLULUK SİGORTASININ VE MESLEKİ SİGORTASININ TÜRKİYEDE GELİŞİMLERİ-11
2. 1. -Sorumluluk Sigortalarının Gelişimi-11
2. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Gelişimi-15
3. -MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ SİGORTA HUKUKUNDA YERİ-19
3. 1. -Sigorta Türleri-19
3. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Sigorta Türleri İçindeki Yeri-21
3. 3. -Zorunlu Sigortalılık-23
3. 4. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Zorunluluğu-26
4. -KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ VE MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI-27
4. 1. -Genel Olarak-27
4. 2. -Kurumsal Yönetimin Tanımı-29
4. 3. -Kurumsal Yönetime Hakim Olan İlkeler-30
4. 4. -Kurumsal Yönetim İlkeleri Yönünden Mesleki Sorumluluk Sigortası-31
İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİNHUKUKİ SORUMLULUĞU
1. -YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN ANLAMI VE KAYNAKLARI-33
1. 1 Sorumluluğun Anlamı-33
1. 2. -Sorumluluğun Kaynakları-34
2. -HUKUKİ SORUMLULUĞA HAKİM İLKELER-36
2. 1. -Kusura Dayanan Sorumluluk-36
2. 2. -Sözleşmeye Dayanan Sorumluluk-38
2. 3. -Müteselsil Sorumluluk-38
2. 4. -Sorumluluğun Kişiselliği-41
2. 5. -Yönetim Kurulu Üyesi Tarafından Yapılan İşlemin Şirkete Yöneltilmesi-43
3. -YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU GEREKTİREN HALLER-44
3. 1. -Türk Ticaret Kanunundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-44
3. 1. 1. -Belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması-44
3. 1. 2. -Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi-46
3. 1. 3. -Değer biçilmesinde yolsuzluk-47
3. 1. 4. -Halktan para toplamak-48
3. 1. 5. -Rekabet yasağının ihlal edilmesi-51
3. 1. 6. -Şirket ile işlem yapılması-52
3. 1. 7. -Müzakereler nedeniyle sorumluluk halleri-52
3. 1. 8. -Kötüniyetle genel kurul kararı aleyhine iptal davası açılması-54
3. 1. 9. -İflas halinde doğan sorumluluk hali-55
3. 1. 10. -Özen ve bağlılık yükümlülüğünün ihlalinden doğan sorumluluk hali-56
3. 1. 11. -Mali durumunun bozulması ile ortaya çıkan sorumluluk hali-57
3. 1. 12. -Yönetimin devri halinde sorumluluk hali-57
3. 1. 13. -Kötüniyetli kazanç payının dağıtılması halinde sorumluluk hali-58
3. 2. -Bankacılık Kanunundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-58
3. 3. -Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-59
4. -HUKUKİ SORUMLULUĞUN SONUÇLARI VE SORUMLULUĞUN SONA ERMESİ-61
4. 1. -Yaptırım-61
4. 2. -Sulh-62
4. 3. -İbra-63
4. 4. -Zamanaşımı-64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİNMESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN GÖRÜNÜMÜ
1. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İÇİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ ANLAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ, GEREKLİLİĞİ VE ZORUNLULUĞU-65
1. 1. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Anlamı-65
1. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği-67
1. 3. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Gerekliliği-68
1. 4. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Yaptırmak Zorunluluğu-70
2. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İÇİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINDA BAZI UNSURLAR-71
2. 1. -Sigortacı-71
2. 2. -Sigorta Ettiren ve Sigortalı-73
2. 3. -Sigorta Bedeli ve Değeri-75
2. 4. -Reasürans-78
2. 5. -Talep ve Hukuki Koruma-79
2. 6. -Riziko-80
2. 7. -Bildirimler-82
3. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ KONUSU VE KAPSAMI-83
3. 1. -Sigortayla Teminat Altına Alınan Sorumluluklar-84
3. 2. -Sigorta Teminatı Dışında Kalan Sorumluluklar-87
3. 3. -Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan Haller, Tazminat Talepleri ve Ödemeler-87
4. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINDA TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ-88
4. 1. -Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri-88
4. 1. 1. -Prim ödeme borcu-89
4. 1. 2. -Beyan yükümlülüğü-91
4. 1. 3. -Bilgi verme ve araştırılmasına izin verme yükümlülüğü-93
4. 1. 4. -Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu haklarını koruma yükümlülüğü-94
4. 1. 5. -Riziko ile ilgili yükümlülükler-96
4. 1. 6. -Sözleşme ile öngörülen yükümlülükler-97
4. 2. -Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri-97
4. 2. 1. -Rizikoyu taşıma ve tazminat ödeme yükümlülüğü-98
4. 2. 2. -Aydınlatma yükümlülüğü-101
4. 2. 3. -Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü-102
4. 2. 4. -Giderleri ödeme borcu-103
4. 2. 5. -Ticari ve mesleki sırları saklı tutmak yükümlülüğü-104
5. -ŞİRKET BİRLEŞMELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINA ETKİSİ-105
6. -HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINA İLİŞKİN DUYURU YÜKÜMLÜLÜĞÜ-107
7. -TAKAS YASAĞI, HALEFİYET, YETKİLİ MAHKEME, KLOZLAR VE ÖZEL ŞARTLAR VE ZAMANAŞIMI-108
7. 1. -Takas Yasağı-108
7. 2. -Halefiyet-109
7. 3. -Yetkili Mahkeme-110
7. 4. -Klozlar ve Özel Şartlar-111
7. 5. -Zamanaşımı-112
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI
1. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ SONA ERMESİ-113
1. 1. -Fesih Sebebiyle Sona Erme-113
1. 1. 1. -Sigorta sözleşmesinin uzatılmayacağına ilişkin fesih beyanın yapılması-113
1. 1. 2. -Kanun veya sigorta sözleşmesinde yer alan hükümlere sigorta sözleşmesi yürürlükteyken aykırı hareket edildiği gerekçesiyle fesih beyanının yapılması-115
1. 2. -Cayma Sebebiyle Sona Erme-117
1. 3. -Kendiliğinden Sona Erme-119
1. 3. 1. -Sözleşme süresinin sona ermesi nedeniyle sona erme-119
1. 3. 2. -Mesleki faaliyete son verilmesi nedeniyle sona erme-119
1. 3. 3. -Rizikonun gerçekleşmesi nedeniyle sona erme-120
1. 3. 4. -İflas nedeniyle sona erme-122
1. 4. -Tarafların Anlaşmasıyla Sona Erme-123
2. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ETKİLERİ-124
2. 1. -Anonim Şirketin Açacağı Sorumluluk Davalarına Etkisi-124
2. 2. -Pay Sahiplerinin Açacağı Davalara Olan Etkisi-128
2. 3. -Anonim Şirket Alacaklılarının Açacağı Davalara Olan Etkisi-129
SONUÇ-131
KAYNAKLAR-135
199O\′lı yıllardan itibaren meydana gelen şirket skandallarmdan sonra kurumsal yönetim ilkeleri ortaya çıkmış ve benimsenmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu\′nun (TTK) hazırlanması sırasında kurumsal yönetim ilkeleri göz önünde bulundurulmuştur. Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, 6102 sayılı TTK\′de yönetim kurulu ile ilgili yer verilen yeniliklerden biri¬sidir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası ile yönetim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurla¬rıyla şirkete verebilecekleri zararlara karşı anonim şirketin teminat altına alınması amaçlanmaktadır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası hakkında olan bu naçizane çalışmanın ortaya çıkması vesile¬siyle;
Bugünlere gelmemde maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen sevgili annem ve babama;
Başaracağıma olan inancı ve teşviki ile tez hazırlama sürecinde gösterdiği fedakârlık için sevgili eşime; varlıklarıyla mutluluk kayna¬ğım olan çocuklarıma;
Yüksek lisans programının ders döneminde desteğini ve nezake¬tini gördüğüm saygıdeğer hocam Doç. Dr. Metin TOPÇUOĞLU\′na (Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi),
Yüksek lisans programının her aşamasında bilgi ve tecrübesi ile yol gösteren, destek ve nezaketini esirgemeyen, tezin ortaya çıkarıl¬ması konusunda cesaretlendirilen, saygıdeğer danışman hocam Doç. Dr. Mehmet Fahrettin ÖNDER\′e (Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi),
Borç bilerek teşekkürlerimi sunuyorum.
Haziran 2013
Fatih KÖSEKAYA
ÖZET
6102 sayılı TTK\′de, kurumsal yönetim ile ilgili bir taraftan ilkesel ve genel düzenlemeler yer aldığı gibi; diğer taraftan kurumsal yöne¬time uygun düzenlemeler yer almaktadır. Kurumsal yönetime uygun düzenlemelerden birisi de, 6102 sayılı TTK\′NİN 361\′inci maddesinde yer alan anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumlu¬luk sigortasıdır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ihlal edip kusurlu olarak şirkete zarar veren yönetim kurulu üyeleri¬ne karşı şirketi güvence altına almayı amaçlamaktadır.
Yönetim kurulu üyelerinin kusurlu davranışları ile şirkete karşı verebilecekleri zararı tazmin etmesi, yönetim kurulunun profesyonel, sorumluluk bilinci taşıyan, görevinin gerektirdiği yetenekleri haiz kişilerden oluşmasına katkı sağlaması ve anonim şirketin kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesini attırması nedeniyle 6102 sayılı TTK\′de anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasına isteğe bağlı olarak dahi yer verilmesi isabetli olmuştur.
Anahtar kelimeler: Anonim Şirket, Yönetim Kurulu Üyeleri, Hukuki Sorumluluk, Mesleki Sorumluluk Sigortası.
KÖSEKAYA, Fatih, Professionel Liabüity Insurance of the Members of Management Board in Joint Stock Company, Master Thesis, İsparta, 2012
GİRİŞ
Dünya\′da 199O\′lı yıllardan itibaren ortaya çıkan finansal skandal-lar, şirketlerin faaliyetlerini eksik ve yanıltıcı bir şekilde kamuoyuna aktardıklarını ortaya çıkarmış, bir kurum olarak şirketlerin meşruiye¬tini ve kamuoyu önündeki güvenini tartışmaya açık hale getirmiş ve sermaye piyasalarına olan güvenin sarsılmasına neden olmuştur. Sarsılan güvenin yeniden tesis edilmesi amacına hizmet etmek üzere kurumsal yönetim anlayışı doğmuş ve birçok ülkede kurumsal yöne¬tim uygulama rehberi yayınlanmıştır1.
Bir denetim hatası değil, aynı zamanda kötü yönetim ile hisse¬darlar ve şirket çalışanların dolandırıldığı bir entrika niteliğinde bu¬lunan ve finansal skandalların dönüm noktasını oluşturan ENRON skandali2 yol açtığı endişelerle ABD\′de kurumsal yönetim ilkelerini de içine alan Sarbanes Oxley Yasası\′nın kabul edilmesine yol açmış¬tır.
ENRON skandali sonrasında yaşanan gelişmeler, Türkiye\′de yankı bulmuş; Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kurumsal yönetim ilkelerini, 2003 yılı Temmuz ayında yayımlamıştır. 2005 yılı Şubat ayında kurumsal yönetim ilkeleri revize eden SPK, ardından 2011 yılında Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanma¬sına İlişkin Tebliğ ve bu Tebliğ ekinde SPK Kurumsal Yönetim İlkele¬ri yayımlamıştır.
Sarbanes Oxley Yasası, 6102 sayılı TTK\′yi etkilemiş; 6102 sayılı TTK, kurumsal yönetim ile ilgili olarak ilkesel ve genel hükümler öngörmüş; bunun yanında çeşitli konularda kurumsal yönetim ilkele¬rine uygun düzenleme yapmıştır. Yönetim kurulu üyelerinin görevle¬ri sırasında şirkete kusurlarıyla verecekleri zararın sigorta ettirilmesi kurumsal yönetim ile ilgili yapılan somut düzenlemelerden birisini oluşturmuştur3.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, 6102 sayılı TTK\′nin 361\′inci maddesinde kendisine yer bulmuş; söz konusu maddede, şirketi yöneten ve temsil eden yöne¬tim kurulu üyelerinin görevlerini yaparken kusurlarıyla şirkete karşı verebilecekleri zararı karşılamak; bu suretle şirketin, dolayısıyla ser¬mayenin teminat altına alınmasını sağlamak amacıyla mesleki sorum¬luluk sigortası yaptırılabileceği belirtilmiştir.
6762 sayılı TTK\′de bulunmaması, kurumsal yönetim ile ilgili 6102 sayılı TTK\′de yapılan somut ve yeni düzenlemelerden biri olma¬sı, ülkemizin ekonomik gelişmişliğinin artmasına, anonim şirketlerde kurumsal yönetim anlayışının yerleşmesine ve sigorta şirketlerinin risk taşıma kapasitelerinin artmasına bağlı olarak zaman içinde be¬nimsenip uygulanma sıklığının artmasının beklenmesi nedeniyle bu çalışmanın konusunu anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mes¬leki sorumluluk sigortası oluşturmuştur.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası konusu içerisinde, mesleki sorumluluk sigortası, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumlulukları, sigorta söz¬leşmesinin görünümü ve sigorta sözleşmesinin sona ermesi ve etkile¬ri incelenecektir.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortası, anonim şirket yönetim kurullarının, profesyonel, sorumlu¬luk bilincine sahip ve görevin gereklerine uygun yetenekleri haiz kişilerden oluşmasında etkili olacak; kusurları ile oluşacak zararların sorumluluk sigortası ile karşılanacağını bilen yönetim kurulu üyele¬rinin, şahsi sorumluluklarının doğabileceği endişesinden uzaklaşıp görevlerini daha rahat yapmaları hususunda fayda sağlayacaktır.
Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasına ilişkin olan bu çalışma, beş bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde, mesleki sorumluluk sigortası ilgili kavramlar, mesleki sorumluluk sigortasının Türkiye\′de gelişimi, mesleki sorum¬luluk sigortasının sigorta hukukunda yeri ve kurumsal yönetim ilke¬leri ve mesleki sorumluluk sigortası ilişkisi yer almaktadır. Birinci bölümün amacı, sorumluluk sigortası ve mesleki sorumluluk sigorta¬sının tanımını yapmak ve Türkiye\′de gelişimleri hakkında bilgi ver¬mek, mesleki sorumluluk sigortasının sigorta hukukundaki yeri hak¬kında bilgi vermek ve son olarak mesleki sorumluluk sigortasının kurumsal yönetim ilkeleri ile olan ilişkisini açıklamaktır.
İkinci bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunun anlamı ve kaynakları, hukuki sorumluluğa hakim ilkeler, yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunu gerektiren haller ve hukuki sorumluluğun sonuçları ve sona ermesi yer almakta¬dır. İkinci bölümün amacı, yönetim kurulu üyelerinin hukuki sorum¬luluğunun anlamını açıklamak, sorumluluğun kaynakları hakkında bilgi vermek, hukuki sorumluluğa hakim olan ilkeleri açıklamak, yö¬netim kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğunu gerektiren ve 6102 sayılı TTK, Bankacılık Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacak¬larının Tahsil Usulü Hakkında Kanun\′dan kaynaklanan halleri açık¬lamak, hukuki sorumluluğun sonucu olan yaptırım ile hukuki sorum¬luluğu sona erdiren ibra ve zamanaşımı hakkında bilgi vermektir.
Üçüncü bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortası kavramı, hukuki niteliği, gerekliliği ve zorunluluğu, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki so¬rumluluk sigortasında bazı unsurlar, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasının konusu ve kapsamı, ano¬nim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasın¬da tarafların borç ve yükümlülükleri, şirket birleşmelerinin mesleki sorumluluk sigortasına etkisi, halka açık anonim şirketlerde mesleki sorumluluk sigortasının duyrulması, takas yasağı, halefiyet, yetkili mahkeme, klozlar ve özel şartlar ve zamanaşımı yer almaktadır. Üçüncü bölümün amacı, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortası kavramı, hukuki niteliği, gerekliliği ve zorunluluğu hakkında bilgi vermek, anonim şirket mesleki sorumlu¬luk sigortasının bazı unsurları ile ilgili açıklama yapmak, sigortanın konusu ve kapsamı hakkında fikir vermek, sigortanın, sigorta ettiren ve sigortalıya getirdiği borç ve yükümlülüklerini açıklamak, şirket birleşmesinin mesleki sorumluluk sigortasına ne tür bir etkisi oldu¬ğunu açıklamak, halka açık anonim şirketlerde mesleki sorumluluk sigortasının SPK ve Borsa Bülteninde duyurulması ve ayrıca takas yasağı, halefiyet, yetkili mahkeme, klozlar ve özel şartlar ve zamana¬şımı hakkında bilgi vermektir.
Dördüncü bölümde, anonim şirket yönetim kurulu üyeleri için mesleki sorumluluk sigortasının sona ermesi ve etkileri yer almakta¬dır. Dördüncü bölümün amacı, mesleki sorumluluk sigortasının sona erme şekillerini açıklamak, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasının şirket, şirketin pay sahipleri ve ala¬caklılarının açacağı davalara olan etkilerini incelemektir.
Çalışmamız, anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin mesleki sorumluluk sigortasını kapsadığından görevleri sebebiyle doğabile¬cek sorumluluklarım karşılamak üzere sorumluluk sigortası yaptıra¬bilecek olan anonim şirket çalışanları ile limited şirket müdürlerin sorumluluk sigortasına çalışmamızda yer verilmemiştir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI
1. -MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI İLE İLGİLİ KAVRAMLAR-5
1. 1. -Meslek Kavramı-5
1. 2. -Sorumluluk Sigortası Kavramı-7
1. 3. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Kavramı-9
2. -SORUMLULUK SİGORTASININ VE MESLEKİ SİGORTASININ TÜRKİYEDE GELİŞİMLERİ-11
2. 1. -Sorumluluk Sigortalarının Gelişimi-11
2. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Gelişimi-15
3. -MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ SİGORTA HUKUKUNDA YERİ-19
3. 1. -Sigorta Türleri-19
3. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Sigorta Türleri İçindeki Yeri-21
3. 3. -Zorunlu Sigortalılık-23
3. 4. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Zorunluluğu-26
4. -KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ VE MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI-27
4. 1. -Genel Olarak-27
4. 2. -Kurumsal Yönetimin Tanımı-29
4. 3. -Kurumsal Yönetime Hakim Olan İlkeler-30
4. 4. -Kurumsal Yönetim İlkeleri Yönünden Mesleki Sorumluluk Sigortası-31
İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİNHUKUKİ SORUMLULUĞU
1. -YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN ANLAMI VE KAYNAKLARI-33
1. 1 Sorumluluğun Anlamı-33
1. 2. -Sorumluluğun Kaynakları-34
2. -HUKUKİ SORUMLULUĞA HAKİM İLKELER-36
2. 1. -Kusura Dayanan Sorumluluk-36
2. 2. -Sözleşmeye Dayanan Sorumluluk-38
2. 3. -Müteselsil Sorumluluk-38
2. 4. -Sorumluluğun Kişiselliği-41
2. 5. -Yönetim Kurulu Üyesi Tarafından Yapılan İşlemin Şirkete Yöneltilmesi-43
3. -YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU GEREKTİREN HALLER-44
3. 1. -Türk Ticaret Kanunundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-44
3. 1. 1. -Belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması-44
3. 1. 2. -Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi-46
3. 1. 3. -Değer biçilmesinde yolsuzluk-47
3. 1. 4. -Halktan para toplamak-48
3. 1. 5. -Rekabet yasağının ihlal edilmesi-51
3. 1. 6. -Şirket ile işlem yapılması-52
3. 1. 7. -Müzakereler nedeniyle sorumluluk halleri-52
3. 1. 8. -Kötüniyetle genel kurul kararı aleyhine iptal davası açılması-54
3. 1. 9. -İflas halinde doğan sorumluluk hali-55
3. 1. 10. -Özen ve bağlılık yükümlülüğünün ihlalinden doğan sorumluluk hali-56
3. 1. 11. -Mali durumunun bozulması ile ortaya çıkan sorumluluk hali-57
3. 1. 12. -Yönetimin devri halinde sorumluluk hali-57
3. 1. 13. -Kötüniyetli kazanç payının dağıtılması halinde sorumluluk hali-58
3. 2. -Bankacılık Kanunundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-58
3. 3. -Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanundan Kaynaklanan Sorumluluk Halleri-59
4. -HUKUKİ SORUMLULUĞUN SONUÇLARI VE SORUMLULUĞUN SONA ERMESİ-61
4. 1. -Yaptırım-61
4. 2. -Sulh-62
4. 3. -İbra-63
4. 4. -Zamanaşımı-64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİNMESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN GÖRÜNÜMÜ
1. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İÇİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ ANLAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ, GEREKLİLİĞİ VE ZORUNLULUĞU-65
1. 1. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Anlamı-65
1. 2. -Mesleki Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği-67
1. 3. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Gerekliliği-68
1. 4. -Mesleki Sorumluluk Sigortası Yaptırmak Zorunluluğu-70
2. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İÇİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINDA BAZI UNSURLAR-71
2. 1. -Sigortacı-71
2. 2. -Sigorta Ettiren ve Sigortalı-73
2. 3. -Sigorta Bedeli ve Değeri-75
2. 4. -Reasürans-78
2. 5. -Talep ve Hukuki Koruma-79
2. 6. -Riziko-80
2. 7. -Bildirimler-82
3. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ KONUSU VE KAPSAMI-83
3. 1. -Sigortayla Teminat Altına Alınan Sorumluluklar-84
3. 2. -Sigorta Teminatı Dışında Kalan Sorumluluklar-87
3. 3. -Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan Haller, Tazminat Talepleri ve Ödemeler-87
4. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINDA TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ-88
4. 1. -Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri-88
4. 1. 1. -Prim ödeme borcu-89
4. 1. 2. -Beyan yükümlülüğü-91
4. 1. 3. -Bilgi verme ve araştırılmasına izin verme yükümlülüğü-93
4. 1. 4. -Zararı önleme, azaltma ve sigortacının rücu haklarını koruma yükümlülüğü-94
4. 1. 5. -Riziko ile ilgili yükümlülükler-96
4. 1. 6. -Sözleşme ile öngörülen yükümlülükler-97
4. 2. -Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri-97
4. 2. 1. -Rizikoyu taşıma ve tazminat ödeme yükümlülüğü-98
4. 2. 2. -Aydınlatma yükümlülüğü-101
4. 2. 3. -Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü-102
4. 2. 4. -Giderleri ödeme borcu-103
4. 2. 5. -Ticari ve mesleki sırları saklı tutmak yükümlülüğü-104
5. -ŞİRKET BİRLEŞMELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINA ETKİSİ-105
6. -HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASINA İLİŞKİN DUYURU YÜKÜMLÜLÜĞÜ-107
7. -TAKAS YASAĞI, HALEFİYET, YETKİLİ MAHKEME, KLOZLAR VE ÖZEL ŞARTLAR VE ZAMANAŞIMI-108
7. 1. -Takas Yasağı-108
7. 2. -Halefiyet-109
7. 3. -Yetkili Mahkeme-110
7. 4. -Klozlar ve Özel Şartlar-111
7. 5. -Zamanaşımı-112
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI
1. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASININ SONA ERMESİ-113
1. 1. -Fesih Sebebiyle Sona Erme-113
1. 1. 1. -Sigorta sözleşmesinin uzatılmayacağına ilişkin fesih beyanın yapılması-113
1. 1. 2. -Kanun veya sigorta sözleşmesinde yer alan hükümlere sigorta sözleşmesi yürürlükteyken aykırı hareket edildiği gerekçesiyle fesih beyanının yapılması-115
1. 2. -Cayma Sebebiyle Sona Erme-117
1. 3. -Kendiliğinden Sona Erme-119
1. 3. 1. -Sözleşme süresinin sona ermesi nedeniyle sona erme-119
1. 3. 2. -Mesleki faaliyete son verilmesi nedeniyle sona erme-119
1. 3. 3. -Rizikonun gerçekleşmesi nedeniyle sona erme-120
1. 3. 4. -İflas nedeniyle sona erme-122
1. 4. -Tarafların Anlaşmasıyla Sona Erme-123
2. -ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ETKİLERİ-124
2. 1. -Anonim Şirketin Açacağı Sorumluluk Davalarına Etkisi-124
2. 2. -Pay Sahiplerinin Açacağı Davalara Olan Etkisi-128
2. 3. -Anonim Şirket Alacaklılarının Açacağı Davalara Olan Etkisi-129
SONUÇ-131
KAYNAKLAR-135
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı