Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu
Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu
Ömer TEOMAN
Sayfa Sayısı
:
229
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
1983
140,00
TL Ö N S Ö Z "Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu" adı¬nı taşıyan bu kitap, 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu ve anılan yasaya dayanılarak çıkarılan Üniversite Doçentlik Sınavı Yönetmeliği hükümleri uyarınca hazırlayıp istanbul Hukuk Fakültesi′ne sunduğum doçentlik tezimin bir "tıpkı bası"sıdır. Son satırlarını Şubat 1982′de kaleme aldığım araştırmam, sınav jü¬risi tarafından 1982 yılının Ekim ayında oybirliği ile kabul edilmekle be¬raber, hiç kuşkusuz bazı eleştirilere de uğramış, bunun yanı sıra yayım aşamasına gelinceye değin Yargıtay konu ile doğrudan ilgili iki karar daha verdiği gibi, esasen geniş ölçüde yararlandığım iki eserin de yeni basısı yapılmıştır. Doçent unvanını kazandığım tarih ile müsveddeleri dizilmek üzere matbaaya teslim ettiğim tarih arasında yaklaşık olarak üç ay bulunma¬sına ve bu sürenin haklılıkları tarafımca da benimsenen kimi eleştiriler ile, doktrin ve içtihat alanındaki gelişmeleri işlemeye yeterli olmasına rağmen, sözü edilen değişiklikleri yapmadım. Bu tutumumun "bilimsel bir inat" ya da savsaklamadan kaynaklanmadığını özellikle vurgulamak isterim. Gerçekten, "tez"imin hüviyetini korumak yolunu seçmemin ilk nedeni, doçentlik tezlerinin aynen yayınlanması konusundaki gelenekten ayrılmayı daha önce de düşünmemiş olmam, ikinci ve sözün doğrusu daha önemli gerekçesi ise, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu′nun do¬çentlik tezi yazma zorunluluğunu ortadan kaldırmış bulunmasıdır. "Ano¬nim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu", bugün için Türk Ticaret Hukuku′ndaki son doçentlik tezlerinden biri, belki de so¬nuncusu olduğu için, eseri jüri tarafından kabul edildiği biçimi ile gün ışığına çıkarmayı, ileride yapılacak değerlendirmelerin sağlığı açısından daha uygun gördüm. Her bilimsel çalışmanın bazı güçlükleri birlikte getirdiği ve bu sı¬kıntılı giderek acı dolu günlerin ancak yardım ellerini uzatan dostlar sa¬yesinde aşılabildiği kuşkusuzdur. Bu nedenle yetişmemde ve kitabımın VIII Önsöz hazırlanıp yayınlanmasında katkısı olan herkese burada bir kez daha teşekkür etmeyi, kaçınılmaz bir görev sayıyorum. Herşeyden önce kaynak sağlamakta göstermek lûtfunda bulunduk¬ları unutulmaz yardımları için Prof. Dr. Manfred Rehbinder, Prof. Dr. Hagen Lichtenberg ve değerli meslekdaşım Dr. Tankut Centel′e şükran duyguları ile doluyum. Bu arada gerçekten haksız bir biçimde yüzüme örtülen bir burs kapısını yeniden açarak Viyana Üniversitesi′nde geri kalan eksikliklerimi tamamlama olanağını yaratan Avusturya Cumhuri¬yeti Ankara Büyükelçisi sayın Dr. Franz Wunderbaldinger′e, Avusturya Kültür ve Araştırma Bakanlığı′nın tüm yetkililerine, hâlen Viyana Üniver¬sitesi Hukuk Fakültesi Dekanı olan Prof. Dr. Rudolf VVelser′e ve başta Dr. Ute Hostek olmak üzere ilgilerini esirgemeyen kütüphane görevlileri¬ne yürekten teşekkür borçluyum. Saygıdeğer hocam Prof. Dr. Ünal Tekinalp bu kez de tezimin planı¬nın düzenlenmesinde vazgeçilmez nitelikteki uyarıları ile bana yol gös¬terdi. Kendilerine olan minnet borcumu ödeyemeyeceğimi biliyorum. Sınav jürisini oluşturan çok değerli hocalarım Prof. Şükrü Postacı-oğlu, Prof. Dr. Haydar Arseven, Prof. Dr. Hayri Domaniç, Prof. Dr. Ersin Çamoğlu ve Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu′nun her aşamadaki destek ve hoşgörülerini daima anımsıyacağım. Daha doğruya varabilmem için yö¬nelttikleri yapıcı eleştirileri, kısmet olursa, ikinci basıda değerlendire¬ceğim. Üniversitelerin ve ülke genelinde yayınevlerinin parasal olanakları¬nın, bilim adamlarını kitap yazmaktan bezdirecek ölçüde kısıtlı olduğu bir dönemde aziz hocam Prof. Dr. Yaşar Karayalçın kitabımı Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü′nün yayınları arasına almak lûtfun¬da bulundu. Sayın Karayalçın bununla kalmayarak örneğin eserin İstan¬bul′da basılmasına da izin verdi. Yayın yapmanın zevkine varanlar, ken¬disine olan minnet duygularımı ifade etmekte güçsüz kalacağımı anla¬yacaklardır. Başta işletme sahibi Mehmet Demir olmak üzere, Fakülteler Mat- baası′ndaki tüm dostlarım bu kez de benim bir kitabımı dizip basmaktan duydukları mutluluğu fazlası ile kanıtladılar. Yılların birikimi olan ya¬ kınlıkla tüm dileklerimi güleryüzle karşılayan Yılmaz Özkaya, Hayret¬ tin Çövener ve Abdürrezzak Birol′a, ayrıca düzeltmeleri birlikte okumak zahmetine katlanan genç meslekdaşım Emin Kahyaoğlu′na teşekkür ederim. , Kitap esasen Gürkan ile birlikte Nebiye′ye ithaf olunmuştur. Levent, Mart 1983 Ömer TEOMAN İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ VII BİBLİYOGRAFYA , XV KISALTMALAR XXX GİRİŞ I. Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Oy Hakkı 1 A. Önemi ve Tanımı 1 B. Hukuki Niteliği 3 C. Özellikleri 5 1. Paya Bağlı Olması 5 2. Müktesep Hak Olması 6 D. Kullanılmasına Hâkim ilkeler 7 1. Genel Kurulda Kullanılabilmesi 7 2. Esas Sermayeye Katılma Oranına Göre Kullanılabilmesi 9 3. Bağımsız Bir Biçimde Kullanılabilmesi 10 a. Oy Kullanma Özgürlüğü : 10 b. Pay Sahibinin Oy Hakkını Kullanırken Anonim Ortaklığın Menfaatlerini Gözetmek Zorunda Olmaması 12 ba. Kural ı 12 bb. Hakların Kötüye Kullanılmaması İlkesi 13 II. Pay Sahibinin Oy Hakkından Yoksunluğu 14 A. TK′nda Oy Hakkından Yoksunluğun Düzenleniş Biçimi 14 B. Yoksunluğa ilişkin Hükümlerin Amacı ve Nitelikleri 16 III. Konunun Önemi, Sınırlandırılması ve Ele Alınış Biçimi 18 BİRİNCİ BÖLÜM YOKSUNLUK HALLERİ § 1. AYNİ SERMAYENİN DEĞERİNİN SAPTANILMASI VE KURUCULARA ÖZEL MENFAAT SAĞLANMASI DURUMLARINDAKİ OYDAN YOKSUNLUK (TK. m. 291) I. Hükmün Kaynağı ve Amacı 23 X içindekiler A. Kaynağı 23 B. Amacı 24 II. Hükmün Uygulama Alanı 29 A. Aynî Sermayeye Değer Biçilmesinde 29 1. Genel Olarak 29 2. Oydan Yoksunluğun Uygulandığı Genel Kurul Toplantısı 30 a. Kuruluşta 30 b. Sermaye Artırımında 32 ba. Ani Yol ile Artırımda , 32 bb. Tedrici Yol ile Artırımda 33 3. Örtülü Kuruluş ile Kuruluştan Sonra Bir işletme ve Malvarlığı Değerinin Devralınmasındaki Oydan Yoksunluk 35 B. Kuruculara ve Diğer Pay Sahiplerine Tanınan Özel Menfaatlerin Onaylanmasında 37 1. Özel Menfaat Kavramı 38 2. Kendilerine Özel Menfaat Sağlanması Nedeniyle Oydan Yok¬sun Olan Kişiler 40 3. Oydan Yoksunluğun Uygulandığı Genel Kurul Toplantısı 41 4. Bütün Pay Sahiplerine Özel Menfaat Sağlanması Durumunda Oy¬dan Yoksunluğun Doğurabileceği Sonuçlar 42 III. TK. m. 291′de Öngörülen Oydan Yoksunluk Nedeni ile Ortaya Çıkan Özel Sorunlar ■ 43 A. Yoksunluğun Ayın Karşılığı Çıkarılacak Paylardan Doğan Oy Hakkı ile Sınırlı Olması ı 43 B. Oydan Yoksunluğun Sadece Değer Biçme ya da Menfaatlerin Onay¬ lanmasında Uygulanması i 46 C. Aynî Sermaye Sahiplerinin Birbirlerinin Sermayelerine Değer Biçil¬ mesinde Oy Kullanab.ilmeleri ı 46 IV. Eski isv. BK. m. 619′a Yöneltilen Eleştiriler ve 1936 Değişikliğinden Sonraki Durum 50 § 2. ANONİM ORTAKLIĞIN KENDİ PAYLARINI EDİNMESİ DURUMUNDAKİ OYDAN YOKSUNLUK (TK. m. 329, f. 3, c. 2) I. Genel Olarak Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesi Yasağı 54 II. Yoksunluğa ilişkin Hüküm ve Kaynağı 57 III. Hükmün Amacı ve Kapsamı 58 A. Amacı • 58 B. Kapsamı 60 IV. Hükmün Uygulama Alanı 60 A. Anonim Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesinde 60 içindekiler XI B. Bağlı işletmelerde 61 C. Karşılıklı Katılmalarda 67 D. Anonim Ortaklık ya da Bağlı işletme Hesabına Davranan Üçüncü Kişilere Ait Paylarda (Stok = Yedek Paylarda) 69 V. Yönetim Kurulunun Üçüncü Kişilerin Mülkiyetinde Bulunan Paylara iliş¬ kin Oy Hakkını Temsilci Olarak Kullanmasının Hükmün Kapsamına Girip Girmeyeceği Sorunu 71 A. Genel Olarak 71 B. Anonim Ortaklığa Rehnedilen Paylarda 72 C. Anonim Ortaklığa Tevdi Edilen (Vedia Olarak Bırakılan) Paylarda ... 74 VI. Yönetim Kurulunun Oydan Yoksunluğa Neden Olan Durumu Ortadan Kaldırmak Yükümü ve Buna Aykırılığın Sonucu 77 § 3. PAY SAHİBİNİN, ORTAKLIK İLE KENDİSİ YA DA BELİRLİ YAKINLARI ARASINDAKİ HUKUKİ İŞLEM VE ÇEKİŞMELERE .İLİŞKİN KARARLARDAKİ OYDAN YOKSUNLUĞU (TK. m. 374, f. 1) I. Hükmün Kısa Tarihçesi < 79 II. Kaynak Hukuklardaki Düzenlemeler ile Karşılaştırılması 82 A. isviçre Hukuku ile 82 B. Alman Hukuku ile 84 C. Karşılaştırmalardan Çıkarılabilecek Sonuç 86 III. Hükmün Amacı ve Yorumunda Gözönünde Tutulacak Hususlar 87 IV. Hükmün Uygulama Alanı 88 A. Kişisel Uygulama Alanı 88 1. Pay Sahibinin Kendisi 88 a. Bireysel Mülkiyette 88 b. Birlikte Mülkiyette 89 c. Oy Hakkını Kullanacak Malikin Aynı Zamanda Bir Diğer Ortaklıkta Pay Sahibi Olması Durumunda 91 ca. Pay Sahibinin Aynı Zamanda Bir Kişi Ortaklığında Ortak Olması 91 cb. Pay Sahibinin Aynı Zamanda Diğer Bir Sermaye Ortaklı¬ ğında Pay Sahibi Bulunması 93 cb1. Pay Sahibinin Oydan Yoksun Olması 93 cb2. Pay Sahibinin Ortağı Olduğu Sermaye Şirketinin Oydan Yoksun Olması 94 cc. Pay Sahibinin Aynı Zamanda Bir Diğer Sermaye Ortak¬ lığının Organ Üyesi Olması 94 cd. Pay Sahibinin Organ Üyesi Olduğu Sermaye Ortak¬ lığının Oydan Yoksunluğu 94 cc2. Organ Üyesinin Oydan Yoksunluğu 95 d. Pay Üzerinde İntifa Hakkı Bulunması Durumunda 95 içindekiler 2. Pay Sahibinin Karı ya da Kocası 98 3. Pay Sahibinin Usul ve Füruu 100 B. Maddi Uygulama Alanı 101 1. Hukuki işlemlerde 101 a. Genel Olarak 101 b. Yoksunluğun Saptanmasındaki Ölçüt: Özel Menfaat-Pay Sa¬ hipliği Sıfatına Bağlı Menfaat Ayrımı 102 2. Hukuki Çekişmelerde , 104 Hükmün Özel Olarak Tartışmalı Bazı Genel Kurul Kararları Açısından İncelenmesi 107 A. Yönetim Kurulu Üyelerinin Seçimi ve Azli 107 B. Ortaklıkla işlem Yapma Yasağının Kaldırılması 109 C. Ortaklıkla Rekabet Etme Yasağının Kaldırılması 110 D. özel Denetçi Atanması 111 E. ibra Kararları 113 § 4. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN İBRASINDAKİ OYDAN YOKSUNLUK (TK. m. 374, f. 2) Anonim Ortaklıkta İbranın Anlamı, Hukuki Niteliği ve Düzenlenmesi ... 117 Yoksunluğa İlişkin Hükmün Kaynakları ve Benzerleri ile Karşılaştırılması 119 Hükmün Amacı 120 Hükmün Uygulama Alanı 122 A. Maddi Uygulama Alanı 122 1. Açık ibra Kararlarında 122 2. ibra Varsayımında 124 B. Kişisel Uygulama Alanı 125 1. Yönetim Kurulu Üyeleri 125 a. Kendi ibraları Hakkında 125 b. Diğer Yönetim Kurulu Üyelerinin ibraları Hakkında 126 2. Denetçiler 129 3. "Şirket işlerinin Görülmesine Herhangi Bir Suretle iştirak Etmiş Olan" Diğer Kişiler 130 4. Anonim Ortaklıkta Pay Sahibi Olan Tüzel Kişilerin, Yönetim Ku¬rulundaki Temsilcilerinin ibrasında Oy Kullanabilip Kullanama¬yacakları Sorunu 132 5. Oydan Yoksun Olan Kişilerin Hukuki Halefleri 134 § 5. OYDAN YOKSUNLUĞU ÖNGÖREN YA DA BU SONUCU DOĞURAN ANASÖZLEŞME HÜKÜMLERİ İLE ORTAKLIK ORGANLARININ KARARLARI Yoksunluk Hallerinde Sınırlı Sayı ilkesi (Numerus Clausus) 135 Pay Sahibini Oydan Yoksun Bırakmak için Başvurabilecek Yollar 137 İçindekiler XIII A. Yoksunluğun Bazı Kişisel Niteliklere Bağlanması 137 B. Oy Hakkının, Bazı Payların Yoksunluğuna Neden Olacak Biçimde Sınırlandırılması ′.. 139 1. Oy Hakkına Üst Sınır Getirilmesi 139 2. Oy Hakkının Kademeli Olarak Sınırlandırılması 143 3. Her Pay Sahibine Bir Oy Hakkı Tanınması 144 4. Bir Gruba Tanınan Ayrıcalığın, Diğerinin Oydan Yoksunluğu Anlamına Gelmesi -[46 C. Oy Hakkının Kullanılmasının Bazı Maddi Şartlara Bağlanması 149 1. Pay Bedelinin Tamamının Ödenmesine 149 2. Belirli Bir Miktarda Paya Sahip Olmaya 151 3. Belirli Bir Süre Pay Sahibi Olmaya 152 D. Oy Hakkının Kullanılmasının Aşırı Derecede Güç Şekil Şartlarına Bağlanması 152 1. Tevdi Süresinin Kısalığı ya da Uzunluğu 152 2. Ortaklığa Bildirim Zorunluluğu 155 3. Temsil Açısından Getirilen Zorunluluklar 156 a. Temsil Yasağı 156 b. Temsil Zorunluluğu 157 c. Temsilcinin Kişisel Niteliği ile İlgili Sınırlandırmalar Ön¬ görülmesi 158 E. Pay Sahibinin Belirli Kararlarda Oy Hakkından Yoksunluğunun Ön¬ görülmesi 159 III. Oydan Yoksun Bırakılmanın Yaptırımı 160 A. Anasözleşme ile Yoksun Bırakma Durumunda 160 B. Ortaklık Organlarının Bir Kararı ile Yoksun Bırakma Durumunda ... 161 İKİNCİ BÖLÜM YOKSUNLUĞUN SONUÇLARI VE ETKİLERİ § 6. OY HAKKINDAN YOKSUNLUĞUN SONUÇLARI I. Oy Hakkının Kullanılamaması (Donması) 165 A. Pay Sahibinin Kendisi Tarafından 165 B. Pay Sahibinin Temsilcisi Tarafından 167 II. Yoksunluğu Söz Konusu Olanların Üçüncü Kişileri Temsilen Oy Kullana¬ bilip Kullanamayacakları Sorunu 169 § 7. OY HAKKINDAN YOKSUNLUĞUN ETKİLERİ I. Oy Hakkı Dışında Kalan Yönetme Hakları Üstündeki Etkisi 173 II. Yetersayılar Üstündeki Etkisi 175 A. Ortaklığın Edindiği Kendi Payları Yönünden 175 B. Diğer Yoksunluk Halleri Açısından 180 İçindekiler ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YOKSUNLUK HÜKÜMLERİNE AYKIRILIK VE BUNUN YAPTIRIMI § 8. OYDAN YOKSUNLUK HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE DOLAYLI AYKIRILIK (DOLANMA) Genel Olarak 185 Dolanma Amacı ile Başvurulabilecek Yollar 187 A. Pay Mülkiyetinin İnançlı Olarak Devredilmesi 187 B. Genel Kurulda Sadece Oy Hakkının Kullandırılması Amacı ile ve Mül¬ kiyet Geçirilmeksizin Payların Üçüncü Kişiye Devri 192 C. Paylar Üzerinde intifa Hakkı Yaratılması ve Buna Bağlı Olarak Oy Sözleşmesi Yapılması 201 Dolanma Olgusunun Kanıtlanması Durumunda Uygulanabilecek Yaptırımlar 203 A. Genel Kurula Katılmaya İtiraz 203 1. Genel Kurula Katılma Hakkına Sahip Bulunmayan Kişiler 203 2. itiraz Usulü 206 B. Genel Kurul Kararının İptali 207 § 9. OYDAN YOKSUNLUK HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE DOĞRUDAN AYKIRILIK VE BUNUN YAPTIRIMI SONUÇ Doç Dr. Ömer Teoman′ın Bilimsel Yayınlarının Listesi 219
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı