Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Anonim Ortaklıklar Hukukunda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler ( Equity Joint Ventures ) - SITKI ANLAM ALTAY
Anonim Ortaklıklar Hukukunda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler ( Equity Joint Ventures ) - SITKI ANLAM ALTAY
Sıtkı Anlam ALTAY - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
761
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786054002351
1.750,00
TL ÖNSÖZ Bu çalışma, doktora tezi olarak Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde 24 Nisan 2007 tarihinde Prof. Dr. Hamdi Yasaman başkanlığında Prof. Dr. Ömer Teoman, Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu, Prof. Dr. Nami Barlas ve Prof. Dr. Ercüment Erdem’den oluşan jüri önünde savunulmuş ve oybirliğiyle başarılı bulunmuştur. Yayımlanan bu çalışma, TTK Tasarısı’nın uğradığı dönüşümün gerektirdiği küçük değişiklikler dışında savunduğum tezin aynısıdır. Tezimi 2007 yılında savunmama rağmen henüz yayımlamamın nedeni, TTK Tasarısı’nın kanunlaşmasına yönelik beklentimdi. Zira, çalışmamı hem TTK’yı hem de TTK Tasarısı’nı gözeterek kaleme aldım. Bu beklentimi halen sürdürmekle birlikte, çalışmamın güncelliğini korumak adına, Tasarı henüz kanunlaşmadan tezimi yayımlamaya karar verdim. Akademik geleneklere uygun hareket etmek gayesiyle, tezime sadece TTK Tasarısı’nın geçen süreçte uğradığı değişimi ve yayımlanan yeni literatürü yansıtarak çalışmanın esasını aynen muhafaza ettim. Çalışmanın nüvesini, üyesi olmaktan tarifsiz bir mutluluk duyduğum Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı’nda araştırma görevlisi olarak yürüttüğüm çalışmalar ve Alman Akademik Değişim Programı DAAD’nin bursuyla Münster Westfälische Wilhelm Üniversitesi’nde gerçekleştirme fırsatını bulduğum araştırmalar oluşturmaktadır. Bu çalışmayı, çok değerli Hocam Prof. Dr. Hamdi Yasaman’a borçluyum. Akademik yaşama ilk adım attığımdan bu yana beni ve kürsü arkadaşlarımı himaye eden, destekleyen, yetiştiren Hocam, hukuk öğretiminde geliştirdiği kendine özgü yöntemi bizlere aşılayarak hepimizde geniş ufuklar açmıştır. Akademik hayatımızın başından bu yana bana sorumluluk yükleyen ve beni öğrenci karşısına çıkaran Hocam, bu mesleğe tutunmamı mümkün kılmıştır. Yine kürsü Hocam Prof. Dr. Ercüment Erdem, modern hukuka dönük yüzüyle ve titiz bakış açısıyla, yetişmeme büyük katkılar sağlamıştır. Hocam, dinamik çalışmalarıyla Ticaret Hukuku’nun gelişim yönü konusunda bizleri bilinçlendirmiş, tüm birikimini bizlerle özverili bir biçimde paylaşmıştır. Hocalarıma şükranlarımı sunuyorum. Eserleriyle ve bilim adamlığıyla tüm hukukçulara ışık tutan Prof. Dr. Ünal Tekinalp, akademik hayata girişimi özendirdiği ve akademik çalışmalarımda beni desteklediği gibi, TTK Tasarısı’nın hazırlanma sürecinde beni kanun metnine bağlı bir tez konusunu tercih etmemem yönünde uyararak, doktora tezimin seçiminde bana yön vermiştir. Eserlerinden feyz aldığım, doktora ders döneminde derslerine katılma onuruna eriştiğim Prof. Dr. Ömer Teoman ise, özgün hukuki düşünüş yöntemini bizlere yansıtarak hukuku ve akademisyenliği farklı bir gözle sınamamı temin etmiştir. Akademik çalışma hayatımın her aşamasında bana destek olan kıymetli Hocam Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu’nun akademik çalışmalarımdaki ve tez çalışmamdaki büyük katkılarına minnettarım. Değerli Hocam Prof. Dr. Nami Barlas, doktora tezimi tamamlamadan önce adi ortaklıklar ile ilgili temel bazı sorunlar hakkındaki görüşlerini bana engin bir hoşgörüyle aktarmış, Fakültede düzenlediği bilimsel toplantılarda bizlerle zengin hukuk dağarcığını paylaşmıştır. Nihayet yüksek lisans ve doktora hocam Prof. Dr. Erden Kuntalp’in bizler üzerindeki emekleri ve çok yönlü hukuki düşünüş tarzını bize yansıtması, benim için çok değerlidir. Tüm hocalarıma ayrı ayrı içtenlikle teşekkür ediyorum. Bu çalışmamı anneme, babama, kardeşime ve eşime ithaf ediyorum. Bir eserin dört kişiye birden adanması, kimilerine garip gelebilir. Ne var ki, doktora tezinin bir akademisyenin hayatındaki belirleyici rolünü çok önemsemem ve bu esere kendi gücümce ve fikrimce azamî ağırlığı vermem, beni, bu eseri benim için olmazsa olmaz konumda olan bu dört kişiye armağan etmeye yöneltti. Aslında, her birine mümkün olursa ayrı bir eserimi ithaf etmek istiyordum. Ne var ki, ülkemizde akademik çalışmanın idari koşullarına yönelik gelişmelerin, akademisyenleri kendi liyakatlerinden dahi kuşku duymaya sevk ettiğini göz önüne alarak, yayımlanacağından emin olabildiğim yegâne kitabımı en çok sevdiklerime armağan ettim. Beni fedakârca yetiştiren, hukukçuluğa hepimizden soğukkanlı bakan ve daha küçükken beni duruşmalara götürüp hukukçuluğa özendiren sevgili annem Av. Ümran Günşen Altay’a, beni özveriyle yetiştiren, bu mesleği seçmemi ve sevmemi sağlayan, yaşamımın ve mesleğimin her merhalesinde karar verirken ölçülerini bilinç üstünde tutacağım, “gerçek anlamda ustam” sevgili babam Av. Sümer Altay’a; ailemi, mesleğimi, her adımımı paylaştığım, Borçlar Hukuku dağarcığımı özveriyle besleyen canım kardeşim Ar. Gör. Sabah Altay’a, hayatımın her alanında beni sevgisiyle ve güçlü soluğuyla destekleyen, kendinden veren, olmazı olur kılan ve bu çalışmanın gerçek anlamda kahrını çeken sevgili eşim Av. Nihan Altay’a sonsuz minnet duyuyorum. Benim için vazgeçilmez konumda olan minik Ümran Irmak ve Sümer Sinan, akılları yettiğince bu tezin hazırlanmasına tanık oldular. Tezi yazarken onların büyümelerinden uzak kalmamaya çalıştım. Bilim ve sanattan bizlerden çok daha fazla feyz alacağını ve Büyük Atatürk’ün ilkelerini gerçek anlamda hayata geçireceğini umduğum bir neslin üyeleri olan bu minik insanların, bana verdikleri yaşama gücünü ve fikrini, bu naçiz çalışmamın okuyucularına bir nebze de olsa yansıtmak isterdim. Bazı kimselerin desteği, bu çalışmamı gerçekleştirmemi büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. Can dostum Alihan Karadağoğlu, bu maratonda yorulduğumu hissettiğim zamanlarda dostluğuyla beni ileri taşımakla yetinmemiş; bu tezin Avusturya’da Viyana Üniversitesi Hukuk Fakültesi kütüphanesinde yürütülen araştırmaları için evini bana açmıştır. Ele almaya gayret ettiğim hukukî müessesenin ekonomik altyapısına ilişkin değerlendirmelerde, onun ve her zaman yanımda olan sevgili arkadaşım Emre Emekli’nin izleri vardır. Ülkemizin değerli yöneticilerinden Sait Gözüm’ün ise, bakış açıma kattıklarını tarif etmem çok güçtür. Kürsü arkadaşlarımın bana verdiklerini, ömrüm boyunca unutmayacağım. Her şeyden önce Hocalarımızın eseri olan Kürsümüzün bilimsel tartışma ortamı, her birimizin zorlanması ve kendisini sınaması için eşsiz bir düzlem niteliğini taşımıştır. Hocalarımızın bize aşıladığı anlayış ışığında Fülürya’yla, Ali’yle, Sinan’la ve Tolga’yla geliştirdiğimiz fikir alışverişi alışkanlığı, akademik çalışmalarıma yön vermiştir. En zor anlarımda yanımda olan sevgili arkadaşım Dr. Fülürya Yusufoğlu, yüce gönüllülüğüyle birçok yükümü duraksamadan sırtlamış, birlikte yürüttüğümüz çalışmalarda ekip ruhunu hissettirmiştir. Kürsüye adım attığımdan bu yana birlikte yürüdüğüm, kimi zaman Üniversitenin kapısını sabahları birlikte açtığımız sevgili arkadaşım ve “tartışma dostum” Yard. Doç. Dr. Ali Dural, yol arkadaşlığıyla akademik hayatı katlanılabilir kılanlardandır. Sevgili arkadaşım Ar. Gör. Sinan Yüksel, dostluğuyla ve özgünlüğüyle hepimize renk katmış; dinamik yapısıyla ekip çalışmalarını benim için zevkli kılmıştır. Sevgili arkadaşım Dr. Tolga Ayoğlu, tezimin yayımlanma sürecinde bana çok destek olmuş; beni teşvik etmiştir. Aynı Kürsü’de olmamızdan dolayı kendimi çok şanslı hissettiğim arkadaşlarımın, fikir dağarcığıma katkıları eşsizdir. Sevgili annem Gülten Karadağ ve sevgili babam Av. Ahmet Karadağ, yaz günlerinde Tekirdağ’daki evlerinde bana dingin bir çalışma ortamı hazırladılar; çocuklarımla özveriyle ilgilenerek yükümü çokça hafiflettiler. Kardeşim Dr. med. Bilgehan Karadağ da, Zürih Üniversitesi Özel Hukuk Enstitüsü’nde araştırma yapmam için beni ağırlamış; bana her daim dostluğuyla destek vermiştir. Kendilerine şükran borçluyum. Dostluklarıyla ve fikirleriyle beni destekleyen yakınlarımı da burada anmadan geçemeyeceğim. İlk gençliğimden beri ayrılmadığım sevgili arkadaşlarım Arman Bayrak ve Emre Emekli, sevgilerini ve dostluklarını bir an bile eksiltmediler. Doktoranın ilk günlerinden bu yana hemen aynı kaderi paylaştığımız kadim dostum Dr. Ahu Moralı, asistanlığımın ilk günlerinden bu yana birlikte ilerlediğim sevgili arkadaşım Ar. Gör. Pelin Işıntan, joint venture konusunda yetkin bir çalışma yapan ve benimle tereddütsüz bir biçimde tüm kaynaklarını paylaşan değerli arkadaşım Dr. Tuba Karaman, İsviçre’de yaptığı araştırma sırasında bana bazı kaynaklarımı temin eden ve dostluğunu her zaman hissettiren kıymetli arkadaşım Ar. Gör. Mehtap İşleten, görüşlerini benimle paylaşma inceliğini gösteren, hukuki tartışma yapmaktan büyük zevk aldığım değerli arkadaşım Ar. Gör. Ayşe Şahin ve Kamu Hukuku perspektifiyle fikrimi her zaman besleyen sevgili arkadaşım Ar. Gör. Didem Yılmaz, bana içten bir yakınlıkla güç verdiler. Onlara şükranlarımı sunuyorum. Öğrencilerimin bana olan katkılarını ise unutmam mümkün değildir. Fakültemizde ders verdiği dönemde DAAD Bursunu almamı sağlayan hocam Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e, hoşgörüsüyle Almanya’da beni akademik çalışmaya teşvik eden Dr. Dietmar Wilske’ye ve tezimin başlangıç aşamasında özellikle yöntem anlamında bana ışık tutan Prof. Dr. Ingo Sänger’e de buradan içtenlikle teşekkür ediyorum. Avukatlık stajımdan bu yana tanıdığım, beni bu çalışmayı yayımlamaya özendiren, hukuk yayıncılığına yeni bir soluk getiren değerli yayıncı Vedat Carbaş’a ve bu çalışmanın dizgisini sanatkârane titizliğiyle gerçekleştiren Sami Abbas’a içten teşekkürlerimi sunuyorum. Dr. Sıtkı Anlam ALTAY Çırağan, 24.06.2009 GİRİŞ I. Yaklaşım İşbirliği, insanlığın gelişim tarihinin erken evrelerinde, yaşamsal zorunlulukların gereği olarak ortaya çıkmıştır. Teşebbüsler arası işbirliği ise, ekonomi tarihinin ileri evrelerinde gündeme gelmiştir. Sanayi öncesi dönemde keşfedilmemiş pazarlar, bireysel girişimler açısından büyük atılım fırsatları sunmaktaydı. Sanayinin ortaya çıkması, seri üretime geçilmesi ve zamanla ekonominin küreselleşmesi, pazarların oluşumunu ve paylaşımını hızlandırarak kişilerin ve teşebbüslerin bireysel girişimlerini güçleştirmiştir. Rekabet olgusunun önemsenmesiyle biçimlenen modern ekonomide, teşebbüslerin iç büyüme yoluyla gelişmeleri büyük ölçüde zorlaşınca, teşebbüsler arası işbirliği kaçınılmaz hale gelmiştir. Özellikle 20. yüzyılda İkinci Dünya Savaşı’nın ardından sermayenin yoğunlaştığı gelişmiş ülkelerin yabancı pazarlara giriş engelleriyle çetin bir mücadeleye girmesi, yaklaşık elli yıllık bir süreç içinde bir çok ülkenin yabancı sermayenin önündeki engelleri kaldırmasına veya azaltmasına yol açmış; bu gelişmeler çeşitli işbirliği modellerinin oluşumuna hız kazandırmıştır. Bu noktada çok genel bir ayrım yapmak gerekirse, işbirliği modellerini kalıcı ve geçici işbirliği yapılanmaları olarak incelemek mümkündür. Doğrudan yatırımın bir türü olan sermayeye katılmalı ortak girişimler de kalıcı işbirliği modellerinin geniş uygulama alanına sahip görünüm biçimlerinden birisidir. Sermayeye katılmalı ortak girişimlerin oldukça yaygın bir şekilde kullanılmasının başlıca nedeni, bu işbirliği modelinin riskin büyük ölçüde tasfiyesine hizmet etmesidir. Teşebbüsler kendileri açısından bilinmezlerle dolu pazarlara giriş stratejisini geliştirirken, kendilerinde mevcut olmayan imkanları tamamlayacak teşebbüslerle birlikte hareket etmeyi tercih etmektedir. Aynı ölçüde etkili olan bir başka neden, bu kurumun teşebbüslere varlıklarının tamamını işbirliğine tahsis etme zorunluluğunu getirmemesidir. Diğer bir anlatımla, sermayeye katılmalı ortak girişimi kuran ve hakim teşebbüs olarak adlandırılan teşebbüsler, bu işbirliği modelini örgütlemek için kaynaklarının bir kısmını tahsis etmekte, bu sayede kalan kaynaklarıyla ortak girişim dışında kendi ekonomik faaliyetlerini sürdürme imkanına kavuşmaktadır. Böylelikle, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin oluşumunun öncesinde ve sonrasında hakim teşebbüsler bağımsız varlıklarını korumaktadır. Sermayeye katılmalı ortak girişime özgü hukuki sorunların irdelenmesinde çıkış noktası, bu kurumun hukuki yapısı olmalıdır. Sermayeye katılmalı ortak girişim, “temel sözleşme” olarak adlandırılan bir sözleşme uyarınca meydana gelmekte; söz konusu sözleşme, bir ortak girişim şirketinin oluşumuna yol açmaktadır. Taraflar arasındaki işbirliği, bu şirketin çatısı altında yürütülecektir. Bununla birlikte, sermayeye katılmalı ortak girişimin stratejik bir işbirliği modeli olması, doğrudan doğruya bu kurumun yapısını etkilemektedir. Ortak girişimi kuran teşebbüsler, uydu sözleşmeleri marifetiyle, ortak girişim şirketine stratejik katkılarda bulunmaktadır. Bu sayede, sermayeye katılmalı ortak girişimin unsurları olan “hakim teşebbüsler” ile “ortak girişim şirketi” arasında bir ekonomik ilişkiler örgüsü meydana gelmektedir. Çalışmamızın ağırlık noktası, sermayeye katılmalı ortak girişimin merkezinde yer alan ortak girişim şirketinin Ortaklıklar Hukuku alanında doğurduğu sorunların tespit edilmesi ve irdelenmesidir. Bu incelemede, anonim ortaklık modeli esas alınacaktır. Bu tercihin nedeni, ülkemizde kurulan sermayeye katılmalı ortak girişimlerin önemli bir kesiminin anonim ortaklığın çatısı altında yapılandırılmasıdır. Sermayeye katılmalı ortak girişimlerin bu hukuk disiplininde yol açtığı hukuki sorunların kökeninde ortak kontrol müessesesi yer almaktadır. Sermayeye katılmalı ortak girişimin özelliği, ortak kontrole tabi bir şirketin kurulmasına zemin hazırlamasıdır. Bu noktada, ikinci bir hukuk disiplinine özgü hukuki sorunlar gündeme gelmektedir. Sermayeye katılmalı ortak girişimin önemli hukuki sorunlara yol açtığı bir diğer alan, Rekabet Hukuku’dur. Teşebbüslerin pazar davranışlarının ve girişimlerinin rekabet düzeni üzerindeki etkilerini irdeleyen bu hukuk disiplininde, sermayeye katılmalı ortak girişimler, bir hukuki müessese olarak uzun bir evrim süreci geçirmiştir. Rekabet Hukuku’nun bugün vardığı nokta, sermayeye katılmalı ortak girişimleri, özelliklerine göre bir yoğunlaşma veya rekabeti sınırlayıcı bir anlaşma olarak değerlendirme eğilimini yansıtmaktadır. Sermayeye katılmalı ortak girişimin her iki hukuk disiplininin kesişim alanını ilgilendirmesi, bu noktada gündeme gelmektedir: Rekabet düzenini etkilemesi söz konusu olan ortak girişimler, rekabet denetimine tâbî kılınmaktadır. Belirli bir çapın üzerinde stratejik bir ekonomik faaliyet yürütecek olan ortak girişimlerin bu denetime konu olması, sermayeye katılmalı ortak girişimi kuran teşebbüslerin, rekabet denetiminde uygulanması söz konusu olan iki denetim rejiminden (davranış denetimi/yapısal denetim) daha avantajlı olan yapısal denetimi tercih etmelerine yol açmaktadır. Açık bir anlatımla, teşebbüsler, kuracakları ortak girişimin rekabet otoritesi tarafından daha ılımlı bir şekilde değerlendirilmesini temin etmek amacıyla, sermayeye katılmalı ortak girişimi bir yoğunlaşma olarak yapılandırma eğilimindedir. Bu noktada, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin hem Ortaklıklar Hukuku’na hem de Rekabet Hukuku’na özgü hukuki sorunları barındırdığı ortaya çıkmaktadır. Ancak kaydetmek gerekir ki, sermayeye katılmalı ortak girişimlere özgü Rekabet Hukuku sorunları, münhasıran Rekabet Hukuku’nun penceresinden ele alınmaktadır. Oysa, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin nüvesinde ortak kontrol unsurunun yer alması, Ortaklıklar Hukuku’nun ve Rekabet Hukuku’nun ortak paydasını oluşturmaktadır. Söz konusu ortak payda, sermayeye katılmalı ortak girişimin her iki hukuk alanında doğurduğu sorunların birbirinden bağımsız ve ilgisiz bir şekilde irdelenmesine engeldir. Çalışmamızın ilk saikini, bu yaklaşım oluşturmaktadır. İkinci olarak, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Ortaklıklar Hukuku alanında arz ettiği hukuki sorunlar, Türk Hukuku’nda bağımsız bir çalışmayla ele alınmamıştır. Çalışmamızın amacı, bu kurumun Ortaklıklar Hukuku’na özgü cephesini araştırmaktır. Bu araştırmada, münhasıran anonim ortaklıkların eksen alınmasının nedeni, bir yandan uygulamanın bu ortaklık tipini sıklıkla tercih etmesi, diğer yandan da, ortak girişimin kökeninde yer alan ortak kontrol ilişkisinin, oluşumu ve işleyişi itibariyle her ortaklık tipinde farklı sonuçlar doğurmasıdır. Bu anlamda, Ortaklıklar Hukuku’nun bütününe yönelik bir çalışma, monografik bir etüdün sınırlarını aşardı. Çalışmamızın Anonim Ortaklıklar Hukuku’na özgü temel çıkış noktası ise, Türk Hukuku’nda ayrıntılı çalışmalara konu olmayan “hakimiyet” ve “kontrol” kavramlarının araştırılması düşüncesidir. Bu veriler ışığında çalışmamızın amacı, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin bir hukuk müessesesi olarak özelliklerini ve Anonim Ortaklıklar Hukuku alanında ortaya koyduğu sorunları irdelemektir. II. Konunun Sınırlandırılması İlk olarak, çalışmamızda sadece ortak girişimlerin bir türü olan sermayeye katılmalı ortak girişimler ele alınacaktır. Ortak girişimin diğer temel türü olan sözleşmesel ortak girişim irdelenmeyecek, bu hukuki kuruma sermayeye katılmalı ortak girişimle olan farkları itibariyle değinilecektir. Sermayeye katılmalı ortak girişimlerin değerlendirilmesinde, bu hukuki kurumun Vergi Hukuku, Devletler Özel Hukuku ve yabancı sermayeye özgü düzenlemeler alanında ortaya koyduğu hukuki sorunlar irdelenmeyecektir. Çalışmanın ekseni, Anonim Ortaklıklar Hukuku’dur. Bu aşamada, Rekabet Hukuku’nun çalışmadaki ağırlığının da ortaya konulmasında yarar vardır. Çalışmamız, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Rekabet Hukuku alanında ortaya koyduğu hukuki sorunları bütünüyle ele alma amacına yönelmemektedir. Böyle bir yönelim, hacmi itibariyle bağımsız bir çalışmayı gerektirmektedir. Çalışmamızın kökenindeki kaygı, yukarıda da değinildiği üzere, sermayeye katılmalı ortak girişimin modern hukuk uygulamalarında zorunlu olarak hem Ortaklıklar Hukuku ve hem de Rekabet Hukuku’nun merceğinden incelenmesi zorunluluğundan hareketle, bu iki hukuk alanı arasında bir köprü kurmaktır. Diğer bir anlatımla, çalışmada, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Anonim Ortaklıklar Hukuku’na özgü sorunları incelenirken, gözardı edilmemesi gereken Rekabet Hukuku perspektifine de yer verilecektir. Bu itibarla sermayeye katılmalı ortak girişimlerde Rekabet Hukuku problematiği, çalışmamızda Anonim Ortaklıklar Hukuku’na özgü incelemelere nazaran ikincil ve “destekleyici” bir konum işgal edecektir. III. İnceleme Planı Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerde ilk olarak ortak girişimlerin kavramsal temelleri ele alınacak, ikinci olarak sermayeye katılmalı ortak girişimlerin hukuki yapısı irdelenecek; ardından bu kurumun nüvesini oluşturan ortak kontrol kavramı çeşitli hukuk disiplinlerinin verileri ışığında değerlendirilecektir. Son bölümde ise, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Anonim Ortaklıklar Hukuku alanında yol açtığı bazı temel hukuki sorunlar tartışılacaktır. Çalışmanın Birinci Bölümü’nün amacı, ortak girişim ve sermayeye katılmalı ortak girişim kavramlarının ortaya konulmasıdır. Gerçekten de, “joint venture”, “ortak girişim”, “sermayeye katılmalı ortak girişim” kavramları konusunda öğretide bir görüş birliğine ulaşılmadığı gözlemlenmektedir. Bu itibarla, Birinci Bölüm’de ortak girişimlerin kavramsal temelleri ışığında sermayeye katılmalı ortak girişimlerin kavramsal sınırları araştırılacaktır. İkinci Bölüm ise, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin hukuki yapısının incelenmesine ayrılmıştır. Bu bölümün ilk iki kısmında, hukuki yapının hangi perspektiften inceleneceğini ortaya koymak üzere, Ortaklıklar Hukuku ve Rekabet Hukuku’nun ortak girişimlere yönelik yaklaşımı üzerinde durulacaktır. Ortaklıklar Hukuku’na özgü incelemenin ağırlık noktası, hangi ortaklık tipinin ortak girişimlere elverişli olduğunun belirlenmesidir. Bu belirlemenin ardından, anonim ortaklıklara hakim olan ilkelerin sermayeye katılmalı ortak girişimlerin hukuken değerlendirilmesine yönelik katkıları araştırılacaktır. Rekabet Hukuku’na özgü inceleme ise, sermayeye katılmalı ortak girişimin bu disiplinde ele alınış biçimini ortaya koyma gayesine yönelmektedir. Sermayeye katılmalı ortak girişimler bağlamında her iki hukuk disiplini arasında kurulmasını gerekli gördüğümüz perspektif de bu aşamada araştırılacaktır. Bu incelemelerin ardından, sermayeye katılmalı ortak girişim, unsurları itibariyle ele alınacaktır. Bu değerlendirmede, söz konusu unsurları oluşturan temel sözleşme, ortak girişim şirketi ve uydu sözleşmeleri ayrı ayrı ele alınacaktır. Hukuki yapının bu şekilde unsurlarına ayrıştırılmasının ardından, bu kez bu unsurlar arasındaki ilişkiyi kuran temel sözleşme üzerinde daha ayrıntılı olarak durulacaktır. Bu incelemede, temel sözleşmenin uygulamada tipikleşen içeriği ve bu sözleşmenin bir adi ortaklık olarak ortaya koyduğu özellikler araştırılacaktır. Sermayeye katılmalı ortak girişimin hukuki yapısına yönelik araştırmaların ardından, bu kurumun esaslı unsurunu oluşturan “ortak kontrol” kavramı Üçüncü Bölüm’de irdelenecektir. Bölüm’ün spesifik inceleme konusu, Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda hakimiyet ve kontrol kavramlarından hareket ederek sermayeye katılmalı ortak girişimlerin nasıl bir kontrol yapısı ortaya koyduğunu belirlemektir. Bu incelemede, zorunlu çıkış noktası, hakimiyet ve kontrol kavramlarıdır. Bu kavramlar, çeşitli hukuk disiplinleri alanındaki izdüşümleri itibariyle irdelenecek; sonraki aşamada farklı hukuk disiplinlerine özgü verilerin hukukun tüm disiplinleri açısından geçerli olabilecek bir kontrol kavramına vücut verip vermediği araştırılacaktır. Bu değerlendirmeler çerçevesinde araştırılacak bir başka husus, ortak kontrolün oluşumu ve niteliğidir. Bu anlamda, tekil kontrolle ortak kontrol kavramlarının oluşumu ve işleyişi, kontrolün bu iki türü arasındaki yapısal farklılıkların araştırılması, bu bölümün eksenini oluşturmaktadır. Bir kez ortak kontrol müessesesinin kavramsal sınırları tespit edildiğinde, ortak kontrolün nasıl tesis edilebileceği meselesi üzerinde durulacaktır. Bu yaklaşımın dayanağı, özellikle Rekabet Hukuku’nda kontrol araçlarının değerlendirilmesinde Ortaklıklar Hukuku’na özgü verilerin dikkate alınmamasıdır. Oysa, kontrole konu olacak olan teşebbüsler, ticaret ortaklıkları ve özellikle anonim ortaklıklardır. Bu durum, Rekabet Hukuku’na özgü kontrol araçlarının önemli bir kesiminin Ortaklıklar Hukuku verileri ışığında tartışılmasını gerektirmektedir. Böylelikle kontrolü sağlayan araçlar, her iki hukuk disiplininin verileri ışığında değerlendirilecektir. Üçüncü Bölüm’ün bu bağlamı, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Anonim Ortaklıklar Hukuku’na özgü sorunlarını ortaya koymaktadır ki, bu sorunlar Dördüncü Bölüm’de ele alınacaktır. Sözkonusu Bölüm’de, bu müessesenin sorunlarının temel kaynağının ortak girişim şirketinin yönetimi olduğu gerçeğinden hareketle ilk aşamada ortak girişimlerin yönetim yapısı ele alınacaktır. Bu yapının karakteristik özelliği, kilitlenme özelliğidir. Kilitlenmenin kavramsal yapısı ve kilitlenmeyi önleyecek mekanizmaların işlerliği, bu kısmın konusunu oluşturmaktadır. Bölüm’ün İkinci Kısmı ise, şirketler topluluğuna özgü değerlendirmelere ayrılmıştır. Gerek şirketler topluluğunun, gerek ortak girişimlerin kökeninde kontrol ilişkisinin bulunması, her iki hukuk müessesesinin özgün hukuk alanlarının birbirleriyle olan sınırlarının araştırılmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, şirketler topluluğuna özgü hukuk düzenlemelerinin ortak girişimlere uygulanabilirliği ve her iki müessesenin kesişim alanları ele alınacaktır. Bu karşılaştırma, sermayeye katılmalı ortak girişimlerde hakim teşebbüslerin özel bir sorumluluk rejimine tâbî olup olmadığı sorununu ortaya çıkarmaktadır. Bu çerçevede, tüzel kişilik perdesinin kaldırılması teorisinin sermayeye katılmalı ortak girişimler bakımından uygulama alanı ve hakim paysahiplerinin sadakat yükümlülükleri araştırılacaktır. Dördüncü Bölüm’ün son kısmı ise, sermayeye katılmalı ortak girişimlerin sona ermesini konu edinmektedir. Sona erme konusunda bir ayrım yapılacak ve temel sözleşmenin sona ermesi ile ortak girişim şirketinin sona ermesi ayrı ayrı incelenecektir. Zira, temel sözleşmenin sona ermesi, sermayeye katılmalı ortak girişimin stratejik bir işbirliği modeli olma özelliğini ortadan kaldırmakla birlikte, her durumda ortak girişim şirketinin sona ermesine yol açmayacaktır. Bu açıdan, sona erme meselesi, sermayeye katılmalı ortak girişimin unsurlarının birbirleriyle olan ilişkisi, diğer bir ifadeyle sermayeye katılmalı ortak girişimlerin hukuki örgüsü araştırılarak değerlendirilmelidir. IV. Yöntem Çalışmamızda elde edilen sonuçlar, “SONUÇ” kısmında ele alınacaktır. Bu kısmın kaleme alınmasında özellikle bölüm içeriklerinin tekrarından kaçınılacak; tezde ileri sürülen savların ve varılan noktaların sentetik ve metodik bir bütün halinde sunulmasına gayret edilecektir. Son olarak, yöntem yaklaşımımıza değinmeyi gerekli görüyoruz. Sermayeye katılmalı ortak girişimler, Türk Hukuku’nda çok zengin ve dinamik bir uygulama alanına sahiptir ve uluslararası yatırımların etkisiyle sürekli olarak gelişmektedir. Çalışmanın amacı, doğrudan doğruya uygulamanın ihtiyaçlarına yanıt veren bir incelemenin gerçekleştirilmesi değildir. Kuşkusuz ki, sermayeye katılmalı ortak girişimler bakımından ortaya çıkan güncel hukuki sorunların ele alınmasına gayret edilecektir. Ancak asıl amaç, bu müessesenin üzerinde uyuşulamayan dogmatik temelleri konusunda bir çalışma ortaya koymak, bu çalışmayı ortaya koyarken yabancı hukuk sistemlerinin bugüne değin sağladıklarını yansıtmak ve bu süreçte mutlak olarak Ortaklıklar Hukuku ile Rekabet Hukuku arasında bir köprü kurarak her iki hukuk disiplininin bu müessese açısından ortaya koyduğu verileri ortak bir perspektif ışığında değerlendirmektir. Bu değerlendirmede, Türk Hukuku’nda bu alanda ortaya konulan çalışmaların yanısıra yabancı hukuk kaynaklarından da yararlanılacaktır. Sermayeye katılmalı ortak girişimlerin Anonim Ortaklıklar Hukuku alanında ortaya koyduğu sorunlar araştırılırken, 2005 yılında hazırlanan Türk Ticaret Kanunu Tasarısı da irdelenecektir. İÇİNDEKİLER Önsöz V İçindekiler XI Kısaltmalar XXVII GİRİŞ................................................................................................................. 1 I. Yaklaşım 4 II. Konunun Sınırlandırılması 5 III. İnceleme Planı 5 IV. Yöntem 7 Birinci Bölüm ORTAK GİRİŞİMLERİN KAVRAMSAL TEMELLERİ § 1. Ortak Girişimlerin Tarihî Kökenleri ve Gelişimi 9 § 2. Ekonomik Açıdan Ortak Girişimler 17 I. Ortak Girişimlerin Kurulmasının Ardında Yatan Ekonomik Saiklerin Belirlenmesi 17 II. İdeal İşletme Büyüklüğünün Sağlanması 18 III. Riskin Paylaşılması ve Tasfiyesi 19 IV. Kaynak Sağlama 20 V. Pazara Giriş Stratejisi Olarak Ortak Girişimler 21 VI. Ortak Girişimlerin Birleşmenin Ön Aşaması Olarak İşlevleri 29 VII.Ortak Girişimlerin Bir Teşebbüsün Tekil Kontrolünün Ele Geçirilmesi Açısından Bir Ön Aşama İşlevini Görmesi 31 § 3. Ortak Girişim Kavramı ve Ortak Girişimlerin Türleri 31 I. Kavram 31 II. Türleri 38 A. Yapısal Bakımdan 38 1. Sözleşmesel Ortak Girişim - Sermayeye Katılmalı Ortak Girişim Ayrımı 38 2. Sözleşmesel Ortak Girişimlerin Hukukî Yapısı 40 a. Sözleşmesel Ortak Girişimlerin Konusu ve Amacı 40 b. Tanım 43 aa. Yargı Kararlarında Yer Alan Tanımlar 43 bb. Öğretide Ortaya Konulan Tanımlar 44 cc. Kişisel Tanımımız 47 c. Hukuki Niteliği 49 d. Esaslı Unsurları 52 aa. Kişi Unsuru 52 bb. Sözleşme Unsuru 53 cc. Katılma Payı Unsuru 55 dd. Amaç Unsuru 55 ee. Affectio Societatis Unsuru 57 B. Ortak Girişim Sözleşmesinin Taraflarının Tâbiyeti Bakımından 59 1. Ulusal Ortak Girişimler 59 2. Uluslararası Ortak Girişimler 61 C. Ortak Girişimin Konusu Bakımından 63 1. Araştırma ve Geliştirme Ortak Girişimleri 63 2. Üretim Ortak Girişimleri 68 3. Pazarlama ve Dağıtım Ortak Girişimleri 69 4. İhracata Yönelik Ortak Girişimler 69 D. İlgili Teşebbüslerin Pazar Konumları Bakımından 73 1. Yatay Ortak Girişimler 73 2. Dikey Ortak Girişimler 74 3. Aykırı Ortak Girişimler 74 E. Ortak Girişimin Pazar Yapısına (Rekabete) Yönelik Etkileri Bakımından 75 1. İşbirliğine (Eşgüdüme) Yönelik Ortak Girişimler 75 2. Yoğunlaşmaya Yönelik Ortak Girişimler 77 F. Ortak Girişimin Pazarda Üstlendiği İşlevler Bakımından 79 1. Tam İşlevli Ortak Girişimler 79 2. Kısmi İşlevli Ortak Girişimler 80 § 4. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerin Kavramsal Temelleri 82 I. Joint Venture Kavramı ve Sermayeye Katılmalı Ortak Girişim 82 II. Sermayeye Katılma Kavramı 86 III. Temel Yapısı 87 IV. Oluşum Biçimleri 90 V. Pozitif Temelleri 96 A. Avrupa Topluluğu Hukuku 96 B. Alman Hukuku 98 C. Fransız Hukuku 100 D. İsviçre Hukuku 101 E. Türk Hukuku 102 1. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 102 2. Kurumlar Vergisi Kanunu 104 VI. Öğretinin Ortak Girişimlere Yaklaşımı 107 A. Anglo-Amerikan Hukuku 107 B. Alman Hukuku 111 C. Fransız Hukuku 115 D. İsviçre Hukuku 116 E. Türk Hukuku 120 F. Kişisel Yaklaşımımız 127 1. Tanım 127 2. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimin Esaslı Unsurları 128 a. Kalıcı Ekonomik Faaliyetlere Yönelik Olarak Kurulması 128 b. Hakim Teşebbüslerden Ayrı Bir Teşebbüs Olması 129 c. Birbirinden Bağımsız Konumda Bulunan Hukuk Öznelerinin Ortak Kontrolüne Tabi Bulunması 130 d. Temel Sözleşme Ekseninde Yapılanması 133 G. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimin ve Ortak Girişim Şirketinin Çeşitli Hukuki Müesseselerle Karşılaştırılması 135 1. Avrupa Ekonomik Menfaat Gruplaşması 135 2. Birleşme 136 3. Bağlı Ortaklık 137 4. Adi Ortaklığın Çeşitli Görünüm Biçimleri 138 İkinci Bölüm SERMAYEYE KATILMALI ORTAK GİRİŞİMLERİN HUKUKİ KONUMU VE TEMEL YAPISI § 5. Hukuki Konumun Belirlenmesinde Temel Yaklaşımlar 141 § 6. Ortaklıklar Hukuku’nda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler 142 I. Ortaklık Tiplerinin Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlere Elverişliliği 142 A. Genel Yaklaşım 142 B. Adi Ortaklıklar 145 C. Diğer Kişi Ortaklıkları 149 D. Limited Ortaklıklar 154 E. Anonim Ortaklıklar 159 1. Anonim Ortaklıkların Tipolojik Yapısı Açısından Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerin Durumu 159 a. Genel Olarak 159 b. Küçük Anonim Ortaklık - Büyük Anonim Ortaklık Ayrımı 160 c. Kapalı Anonim Ortaklık - Halka Açık Anonim Ortaklık Ayrımı 164 d. İki Ortaklı Anonim Ortaklık veya “Çok Hakim Ortaklı” Anonim Ortaklık Sorunu 166 2. Anonim Ortaklığa Egemen Olan İlkeler Açısından Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler 168 a. Yaklaşım 168 b. Çoğunluk İlkesi ve Sermayeye Katılmaya Oranla Hak Sahibi Olma İlkesi 170 c. Sınırlı Sorumluluk İlkesi 174 d. Tek Borç İlkesi 176 e. Yabancı Bir Malvarlığının İşletilmesi İlkesi 177 f. Kurumsal Yönetim İlkesi 178 F. Değerlendirme 182 II. Anonim Ortaklık Olarak Kurulan Ortak Girişimlerin Yapısal Oluşum Biçimleri 188 A. Yaklaşım 188 B. Payların İki Hakim Ortak Arasında Yarı Yarıya Dağıldığı Ortak Girişimler 190 C. Hakim Ortaklardan Her Birinin Azınlık Payına Sahip Olduğu Ortak Girişimler 196 D. Hakim Ortaklardan Birinin Çoğunluk Paylarına Diğerlerinin Azlık Paylarına Sahip Olduğu Ortak Girişimler 198 § 7. Rekabet Hukuku’nda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler 199 I. Rekabet Hukuku’nda Ortak Girişimlerin Konumuna Genel Bakış 199 A. Rekabet Denetiminin Konusu 199 B. Rekabet Hukuku’na Göre Ortak Girişimlerin Sınıflandırılması 202 II. Yoğunlaşma Oluşturan Ortak Girişimler 208 A. Yoğunlaşmalara Özgü Pozitif Düzenlemelere Genel Bakış 208 B. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimin Yoğunlaşma Olarak Nitelendirilmesinin Koşulları 209 1. Genel Bakış 209 2. Ortak Kontrol 211 3. Tam İşlevli Bir Teşebbüs Niteliğini Taşıma 212 a. Pozitif Düzenlemelerdeki Tanımlar 212 b. Hakim Teşebbüslerden Bağımsız Bir Ekonomik Birimin Oluşumu 213 c. Pazarın Gerektirdiği Tüm İşlevlerin Yerine Getirilmesi 214 d. Kalıcılık 218 e. Değerlendirme ve Kavramsal Yaklaşımımız 219 4. Rekabetçi Davranışlarının Koordinasyonuna Yol Açmama 222 C. Avrupa Hukuku’nda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerin Çifte Denetimi 226 § 8. Anonim Ortaklık Olarak Kurulan Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerin Hukukî Yapısı 229 I. Hukuki Yapının Unsurları 229 A. Genel Bakış 229 B. Temel Sözleşme 234 1. Terminoloji 234 2. Kavram 236 a. Genel Bakış 236 b. Temel Sözleşmenin Esaslı Unsurları 239 aa. Sözleşme Unsuru 239 bb. Kişi Unsuru 239 cc. Amaç Unsuru 240 dd. Katılma Payı Unsuru 240 ee. Affectio Societatis Unsuru 241 3. Hukuki Niteliği 243 4. Kartelle ve Konsorsiyumla Karşılaştırılması 248 a. Kartelle Karşılaştırılması 248 b. Konsorsiyumla Karşılaştırılması 251 5. Tarafları 255 C. Ortak Girişim Şirketi 262 1. Kavram 262 2. Ortak Girişim Şirketinin Esas Sözleşmesi 265 a. Anonim Ortaklıklarda Esas Sözleşme 265 b. Hukuki Niteliği 266 3. Temel Sözleşmeyle Esas Sözleşme Arasındaki İlişki 270 4. Esas Sözleşmenin Sonradan Akdedilmesi Halinde Taraflar Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 271 D. Uydu Sözleşmeleri 272 1. Kavram 272 2. Konusu 275 3. Tarafları 279 4. Hukuki Niteliği 280 5. Temel Sözleşme- Uydu Sözleşmeleri İlişkisinin Nitelendirilmesi 280 II. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimin Nüvesi Olarak Temel Sözleşme 288 A. Temel Sözleşmenin İşlevleri 288 1. Ortak Girişim Şirketini ve Ön Ortaklığı Biçimlendirme İşlevi 288 2. Paysahipleri Sözleşmesine Özgü İşlevi 291 3. Ortak Kontrolü Tesis Etme İşlevi 292 B. Temel Sözleşmelerin Uygulamada Tipikleşmiş İçeriğine Genel Bakış 296 1. Yaklaşım 296 2. Hakim Teşebbüslerin Ortak Girişim Şirketindeki Konumlarına ve Pay Dağılımına Özgü Düzenlemeler 297 3. Kontrolü Sağlamaya Yönelik Düzenlemeler 298 4. Organların Yetkilerine İlişkin Düzenlemeler 298 5. Kilitlenmeyi Önlemeye veya Gidermeye Yönelik Düzenlemeler 299 6. Faaliyet Konusuna ve İş Planına İlişkin Düzenlemeler 300 7. Sermaye Taahhütlerine ve Ortaklığın Finansmanına İlişkin Düzenlemeler 302 8. Kârın Değerlendirilmesine ve Dağıtımına İlişkin Düzenlemeler 303 9. Uydu Sözleşmelerine Yönelik Düzenlemeler 305 10. Ortak Girişim İlişkisinin Sona Ermesine veya Bu İlişkinin Taraflarının Değişmesine Yönelik Düzenlemeler 305 C. Temel Sözleşmenin Adi Ortaklık Temeline Dayanan Ortaklık Yapılarına Özgü Nitelikleri 308 1. Tipik - Atipik Adi Ortaklık Ayrımı 308 2. Geçici - Sürekli Ortaklık Niteliği 310 3. Kuruluş Ortaklığı Niteliği ve Ön Ortaklığı Biçimlendirme Özelliği 311 4. İç-Dış Ortaklık Ayrımı Açısından Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler 315 5. Çifte Ortaklık Niteliği 318 a. Sorunun Ortaya Konulması 318 b. Çifte Ortaklık Kavramı 319 c. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerin Çifte Ortaklık Karakteri 321 D. Temel Sözleşmenin İhlaline Bağlanan Yaptırımlar 327 E. Temel Sözleşmenin Sona Ermesi 331 Üçüncü Bölüm ANONİM ORTAKLIK OLARAK KURULAN SERMAYEYE KATILMALI ORTAK GİRİŞİMLERDE ORTAK KONTROL § 9. Kontrol Kavramı ve Onun Bir Özel Türü Olarak Ortak Kontrol 333 I. Sorun ve Yaklaşım 333 A. Anonim Ortaklığın Bağımsızlığı Meselesi 333 B. Ortak Girişim Şirketinin Bağımsızlığı Meselesi 343 C. Ortak Kontrol İradesinin Oluştuğu Zemin: Hakim Paysahiplerinin Adi Ortaklığı 350 II. Çeşitli Hukuk Disiplinlerinde Kontrol Kavramının Ele Alınış Biçimi 357 A. Ortaklıklar Hukuku 357 1. Paysahipleri Arasında Menfaat İhtilafları Açısından Kontrol Kavramı 357 2. Avrupa Topluluğu Ortaklıklar Hukukuna Özgü Düzenlemeler Işığında Kontrol Kavramı 359 3. Şirketler Topluluğuna Özgü Düzenlemeler Işığında Hakimiyet Kavramı 361 a. TTK Tasarısı’nda Şirketler Topluluğu 361 b. Hakimiyete Yol Açan Durumlar 365 aa. Genel Bakış 365 bb. Oy Haklarının Çoğunluğuna Sahip Olunması veya Oy Haklarının Çoğunluğu Üzerinde Tasarruf Edilmesi 368 cc. Yönetim Organında Görev Alacak Üyelerin Çoğunluğunu Seçebilme İmkanı 375 dd. Hakimiyet Sözleşmeleri ve Hakimiyete Yol Açan Diğer Durumlar 380 c. Hakimiyete Karine Oluşturan Durumlar 381 4. Değerlendirme 383 B. Banka Hukuku 384 C. Sermaye Piyasası Hukuku 394 D. Rekabet Hukuku 402 1. Yaklaşım 402 2. Tekil Kontrol Kavramının Rekabet Hukuku’ndaki Yeri 403 a. Temel Pozitif Düzenlemeler Işığında Kontrol 403 b. Rekabet Otoritelerinin Kararları Işığında Kontrol 405 c. Belirleyici Etki Unsuru 411 aa. Belirleyici Etki Kavramının Kontrol Kavramı Açısından Rolü 411 bb. Belirleyici Etki Ögesinin İçeriğinin Belirlenmesi 412 3. Ortak Kontrol Kavramının Rekabet Hukuku’ndaki Yeri 413 a. Genel Bakış 413 b. Ortak Kontrol Kavramı 413 c. Ortak Kontrolün Görünüm Biçimleri 414 III. Ortak Kontrolün Elde Edilmesini Sağlayan Araçlara Genel Bakış 417 A. Oy Haklarının Yarı Yarıya Dağılımı Halinde Başvurulacak Araçlar 417 B. Hakim Paysahiplerinden Birinin Oy Haklarının Çoğunluğunu Elinde Bulundurması Halinde Başvurulacak Araçlar 415 C. Hakim Paysahiplerinden Her Birinin Azınlık Paysahibi Konumunda Bulunması Halinde Başvurulacak Araçlar 421 IV. Rekabet Hukuku’nda Kontrol ve Ortak Kontrol Kavramlarının Bütünsel Açıdan Değerlendirilmesi. 424 § 10. Çeşitli Disiplinlerin Verileri Işığında Kontrol ve Ortak Kontrol Kavramlarına Kişisel Yaklaşımımız 426 I. Tekil Kontrol Kavramına Yaklaşımımız 426 II. Ortak Kontrol Kavramına Yaklaşımımız 431 III. Kontrolün Maddî İçeriği 433 A. Kontrolün Maddi İçeriğinin Belirlenmesinde Çıkış Noktasına İlişkin Arayışlar 433 B. Kontrolün Maddi İçeriği Açısından Stratejik Kararlar 440 1. Genel Bakış 440 2. Yönetim Organının Oluşturulması 444 3. Bütçenin Belirlenmesi 447 4. İş Planının Hazırlanması 449 5. Yatırımlar 452 6. Pazara Özgü Haklar 453 7. Diğer Stratejik Kararlar 454 8. Değerlendirme 455 IV. Kontrol Müessesesine İlişkin Veriler Işığında Ortak Kontrolün Mahiyeti 459 § 11. Ortak Kontrolü Sağlayan Araçlar 467 I. Ortak Kontrolü Sağlayan Araçların Hukuki Kaynağı 467 II. Oy Haklarının Dağılımı 474 A. Oy Hakkının Kontrolün Elde Edilmesindeki Rolü 474 B. Oy Haklarının Tamamının Hakim Paysahipleri Arasında Dağılması 477 1. Oy Haklarının Yarı Yarıya Dağılımı 477 2. Oy Haklarının İkiden Fazla Hakim Paysahibi Arasında Eşit Bir Şekilde Dağılımı 480 3. Oy Haklarının Hakim Paysahipleri Arasında Eşit Olmayan Dağılımı 481 4. Oy Haklarının Çoğunluğunun Hakim Paysahipleri Arasında Paylaşılması 482 III. Yetersayılar ve Veto Hakları Marifetiyle Ortak Kontrolün Tesis Edilmesi 484 A. Yetersayılar 484 1. Anonim Ortaklıklarda Yetersayılar 484 2. Yetersayıların Ortak Kontrolü Sağlama İşlevi 487 B. Veto Hakkı 491 1. Veto Hakkının Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Yeri 491 2. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerde Veto Haklarının Ortak Kontrolü Sağlayıcı Rolü 498 IV. Ortak Kontrolün Yönetime Katılma Haklarında İmtiyaz Marifetiyle Sağlanması 503 A. Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda İmtiyazın Yeri 503 B. İmtiyazın Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler Açısından İşlevi 513 C. Ortak Kontrolün Sağlanmasında Oy Hakkında İmtiyazdan Yararlanılması 515 1. Oy Hakkının Hakim Paysahiplerinin Yönetime Katılma Gücünü Eşitleme İşlevi 515 2. TTK’nın ve Tasarı’nın Oyda İmtiyazın Etkisizleşmesine Yönelik Düzenlemesinin Etkileri 521 D. Yönetim Kurulunda Temsil Edilme İmtiyazı 524 1. Kavram 524 2. Hukukî Niteliği 526 3. Türleri 528 4. Ortak Kontrolün Oluşumundaki Rolü 529 V. Tüzel Kişinin Yönetim Kuruluna Seçilmesi Marifetiyle Ortak Kontrolün Tesis Edilmesi 532 VI. Oy Sözleşmesi 536 A. Kavram ve Hukuki Nitelik 536 B. Ortak Girişim Şirketlerinde Oy Sözleşmesi 537 C. Oy Sözleşmelerinin Ortak Kontrolü Sağlama İşlevi 541 1. Oy Sözleşmesinin Kontrolü Sağlamasının Mümkün Olup Olmadığı Meselesi 541 2. Tekil ve Ortak Kontrolün Tesis Edilmesinde Oy Sözleşmeleri 544 3. Hakim Paysahibinin Oy Sözleşmesine Uygun Davranmaya Zorlanması Sorunu 546 Dördüncü Bölüm ANONİM ORTAKLIK OLARAK KURULAN SERMAYEYE KATILMALI ORTAK GİRİŞİMLERİ İLGİLENDİREN BAŞLICA HUKUKİ SORUNLAR § 12. Ortak Girişim Şirketinin Yönetimine Özgü Sorunlar 553 I. Ortak Girişim Şirketinin Yönetim Yapısı 553 A. Anonim Ortaklıklarda Yönetim Organın Yapılanmasına Genel Bakış 553 B. Ortak Girişim Şirketinde Yönetim Kurulunun Konumu 556 C. Yönetim Organının Örgütlenmesinin Ortak Kontrol Üzerindeki Etkileri 559 D. Genel Kurul ile Yönetim Kurulu Arasında Yetki Dağılımı 561 E. Yönetim Kurulu Üyelerinin Konumu: İnançlı Yöneticilik Meselesi 567 II. Ortak Girişimin Kilitlenmesi 572 A. Kilitlenme Kavramı 572 B. Kilitlenmenin Görünüm Biçimleri 574 C. Kilitlenmenin Önlenmesine ve Sona Erdirilmesine İlişkin Araçlar 578 1. Temel Sözleşmenin Kilitlenmeyi Önleyici İşlevi 578 2. Yönetim Organının Kilitlenme Riski Gözetilerek Yapılandırılması 579 3. Paysahiplerinden Birinin İnisiyatifine Ağırlık Verilmesi 581 4. Genel Kurulda ve Yönetim Kurulunda Başkana Üstün Oyun Tanınması 583 5. Üçüncü Kişilerin Önerisi Doğrultusunda Karar Alınması 585 § 13. Şirketler Topluluğu Hukuku Açısından Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler 587 I. Şirketler Topluluğu Hukuku’nun Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlere Uygulanabilmesi Sorunu 587 A. Doğrudan Uygulanabilme 587 B. Kıyasen Uygulanabilme 595 II. Hakim Paysahiplerinin Topluluk Şirketi Olması Sorunu 600 III. Hakim Ortaklığın Ortak Girişim Şirketi Olarak Yapılandırılması 601 § 14. Hakim Paysahiplerinin Özel Sorumluluğu 607 I. Yaklaşım 607 II. Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Teorisi ve Hakim Paysahiplerinin Sorumluluğu 607 A. Kavram 607 B. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler Bakımından Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Teorisinin Yeri 611 C. Teorinin Bazı Temel Uygulama Alanlarının Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerdeki Görünümü 613 1. Yabancı Yönetim 613 a. Yabancı Yönetime Bağlı Olarak Perdenin Kaldırılmasının Koşulları 613 b. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerde Yabancı Yönetim Dolayısıyla Perdenin Kaldırılması 615 2. Malvarlıklarının veya Hukuki Alanların Birbirine Karışması 619 a. Kavram 619 b. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler Bakımından Karışma 620 III. Hakim Paysahiplerinin Sadakat Yükümlülükleri 623 A. Sorun 623 B. Anonim Ortaklıklarda Paysahiplerinin Sadakat Yükümlülüğü 626 1. Kavramsal Açıdan Sadakat Yükümlülüğü 626 2. Anonim Ortaklıklarda Sadakat Yükümlülüğünün Yeri 627 3. Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimlerde Paysahibinin Sadakat Yükümlülüğü 634 § 15. Temel Sözleşmenin veya Ortak Girişim Şirketinin Sona Ermesi 637 I. Sona Erme Kavramı 637 II. Ortak Girişim İlişkisinin Sona Ermesine Yol Açan Nedenler 644 A. Ekonomik Nedenler 644 B. Hakim Paysahipleri Arasında Anlaşmazlıklar Çıkması 647 III. Ortak Girişim İlişkisinin Sona Erdirilmesi 649 A. Tarafların Uzlaşması Yoluyla 649 B. Pay Devrine Özgü Kısıtlama Getiren Hakların Kullanılması Yoluyla Sorun 651 1. Sorun 651 2. Pay Devrinin Kısıtlanmasına Yönelik Düzenlemelerin Kavram ve Nitelik Açısından Değerlendirilmesi 655 3. Pay Devri Kısıtlamalarına İlişkin Düzenlemelerin Esas Sözleşmeye Yansıtılması ve Bağlam Hükümleriyle Teminat Altına Alınması Meselesi 659 C. Temel Sözleşmede Öngörülen Sürenin Dolmasıyla 662 D. Ortak Girişimin Amacına Ulaşması veya Bunun İmkansız Hale Gelmesiyle 664 E. Olağan Fesih Yoluyla 665 F. Temel Sözleşmenin Haklı Sebeple Feshi Yoluyla 670 IV. Ortak Girişim İlişkisinin Sona Ermesinin Etkileri 675 A. Temel Sözleşmenin Taraflarının Üçüncü Kişilere ve Anonim Ortaklığa Karşı Yükümlülüklerine Yönelik Etkileri 675 B. Ortaklığın Yapısına ve Ortakların Hakim Paysahibi Sıfatına Yönelik Etkileri 678 C. Temel Sözleşmenin Sona Ermesinin Anonim Ortaklığın Sona Ermesi Açısından Özellikli Etkileri 682 1. Genel Olarak 682 2. Anonim Ortaklığın Haklı Sebeple Feshi 683 a. Kavram ve Düzenleniş Biçimi 683 b. Haklı Sebep Kavramı 687 c. Haklı Sebeple Fesih Davasında Hakimin Takdir Yetkisi ve İzleyeceği Yöntem 689 d. Özellikle Ortak Girişim Şirketi Açısından Feshe Alternatif Oluşturan Yöntemler 693 3. Anonim Ortaklığın Amacına Erişmesinin İmkansız Hale Gelmesi 694 4. Esas Sözleşmeye Konulacak Bir Hükümle Anonim Ortaklığın Sona Ermesinin Sağlanıp Sağlanamayacağı Meselesi 696 V. Temel Sözleşmenin Sona Ermesinin Uydu Sözleşmelerinin Varlığına Yönelik Etkileri 700 SONUÇ.................................................................................................... 703 YARARLANILAN KAYNAKLAR 715 KAVRAM FİHRİSTİ 749
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı