Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Anonim Ortaklık Kurumsal Yönetimi(ÇAĞA VAKFI HUKUK ÖDÜLLÜ)
Anonim Ortaklık Kurumsal Yönetimi(ÇAĞA VAKFI HUKUK ÖDÜLLÜ)
Ali PASLI
Sayfa Sayısı
:
441
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
2506900001713
2.500,00
TL < GİRİŞ } Modern dünyanın geldiği noktada ekonominin önemi yadsınamaz. Ülkelerin ekonomik durumları, uluslar arası ilişkilerdeki diğer birçok faktörün belirleyicisi hâline gelmiş, ekonomik anlamda sürdürülebilir kalkınma da, ülkelerin ulusal politikaları olmuştur. Diğer birçok bilim dalındaki gelişim, ekonomik kalkınmanın anahtarı olarak kullanılmakta, ekonomi ile bu bilim dalları ve özellikle de hukuk arasındaki bağlantı sağlanmaya çalışılmaktadır. Özellikle SSGB′nin dağılması ve dünya genelindeki, temeli ekonomik düşünce farklılığına dayanan bloklaşmanın ortadan kalması ile beraber "liberalizasyon" tek doğru ve ulaşılmak iste¬nen dünya refahının olmazsa olmaz aracı olarak benimsenmiştir. Hem malî hem de reel (gerçek) piyasaların tam anlamıyla liberalizasyonu ve rekabetin ulusal düzeyden uluslar arası düzeye yükseltilmesi, uluslar arası ekonomik düzenin bugünkü doğrularıdır. Ekonominin önemi ve liberal düşüncenin ekonomik düzende hâkim olması, özel sektör ege¬menliğini de beraberinde getirmiştir. ANONİM ORTAKLIK KURUMSAL YÖNETİMİ GİRİŞ Özel sektörün yüzyıllardır en önemli oluşum aracı ve baş aktörü durumunda bulunan anonim ortaklıklar ile ilgili olarak çok kapsamlı çalışmalar yapılmış ve ortaklık işleyişi içerisinde ortaya çıkan veya çıkması muhtemel olan sorunlar giderilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte özel sektörün artan önemi ve anonim ortaklık yönetiminde yapılan hatalar ile suiistimallerin, artık ne ilgili anonim ortaklık ne de bu ortaklığın bağlı bulun¬duğu ülke ile sınırlı kalmayarak, bütün dünya düzenini etkileme kudretine ulaşması, liberalizasyonun da etkisiyle uluslar arası geçerliliği olan ortak temel ilkelerin belirlenme zaruretinin de eklenmesi ile beraber, anonim ortaklıkların nasıl yönetilmesi gerektiği üzerine merkezî otoriteler, uygulamacılar ve bilim adamları sistem arayışlarına, yeni girişimlere yönelmişlerdir. Bu çaba şunu göstermiştir ki; anonim ortaklıklar tıpkı bir devlet gibi, kendisini oluşturan ve yöneten kişilere bağlı olmayan, sürekli ve bağımsız bir varlık olarak, kendi içinde kurumsal¬laşarak ve yetkilerin paylaştırılması suretiyle yönetilmelidir. Bu tür bir yönetim, anonim ortaklıkların gerçek fonksiyon¬larını, onu oluşturanlardan ayrı bir kişilik olarak yerine getirmesini mümkün kılar. İşte bizim "kurumsal yönetim" olarak adlandırdığımız bu yönetim sisteminin içinin doldurul¬ması, geniş bir katılımcı grubun çabaları ile, temel doğrulargöz ardı edilmeksizin her düzende farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Söz konusu anonim ortaklık yönetim modelini çalışmamızda incelerken öncelikle anonim ortaklıkların iktisadî, sosyal ve politik fonksiyonlarını, anonim ortaklığın ortaya çıkışını ve felsefî alt yapısını yansıtabilmek için incelemeyi gerekli gördük. Kurumsal yönetim anlayışı, bu fonksiyonların pratiğe yansıması açısından önemli bir adımdır. Bunun yanında özel¬likle anonim ortaklığın sosyal rolü, kurumsal yönetim için ayrı bir önem arz eder. Zira kurumsal yönetimin temel ilkelerinden olan "dış sorumluluk" kavramının gerekliliği, anonim ortaklığın sosyal fonksiyonlarının göz önüne alınması ile anlaşılabilir. Daha sonra "yönetim" kavramına verdiğimiz ■-> ANONİM ORTAKLİK KURUMSAL YÖNETİMİ GİRİŞ anlamı ve yönetimin önemini ele alıp, buradan esas konumuz olan "kurumsal yönetim"e geçtik. Kurumsal yönetimin ne olduğu konusunda doktrinde yapılan tanımları olabildiğince ayrı ayrı incelemek, bu terime herkesin ne kadar farklı bir açıdan yaklaşabildiğini ve dolayısıyla kurumsal yönetimin kapsamının genişliğini vurgulamak bakımından yararlı oldu. Kurumsal yönetimin nasıl ortaya çıktığı ve ne olduğu konusun¬daki kendi bakış açımızı belirttikten sonra, bu tür bir yönetim anlayışının neden önemli olduğunun, hangi gelişmeler sonu¬cunda özellikle son yıllarda daha çok ilgi çektiğini ve hem anonim ortaklığın kendisine hem pay sahiplerine hem diğer ilgili gruplara hem de genel anlamda ulusal ve uluslar arası ekonomik düzene ne kazandırdığını ele aldık. Dünya genelinde hâkim olan iki kurumsal yönetim modelini ana farklarını ele alarak inceledikten sonra ise kurumsal yönetimin esaslı unsurlarının üzerinde durduk. Söz konusu birinci bölümün ardından kurumsal yönetimin özellikle anonim ortaklıklar hukuku kapsamında içini doldurmaya çalıştığımız ikinci bölümde, dünyada kurumsal yönetim anlayışının gelişiminde belirleyici ve öncü konumdaki OECD ilkelerini esas alarak ve bu ilkelerin SPK ilkeleri ile karşılaştırmasını da yaparak, anonim ortaklık işleyişi içerisinde "pay sahiplerinin hakları", "eşit işlem ilkesi", "ilgililerin kurumsal yönetimdeki rolleri", "kamuyu aydınlatma ve şeffaflık" ve "yönetim kurulunun sorumlulukları" ana başlıkları altında, Türk hukukunun (özellikle yasal açıdan) mevcut durumunu da inceleyerek yönetimde kurumsallaşmanın ayrıntıda nasıl sağlanabileceğini ele aldık. Genel bir değerlendirme şeklindeki üçüncü bölümde ise ülkemizdeki anonim ortaklıklarda bu modern yönetim anlayışının yerleşmesi için şu ana kadar yapılanlar, yapılması plânlananlar ve önümüzdeki süreçte kimlerin neler yapması gerektiği üzerinde durduk. Bütün bu açıklamaların ardından ise "sonuç" bölümünde kısa bir genel tekrar ve vardığımız sonuçlar üzerinde durarak incelememizi tamamladık. ANONİM ORTAKLIK KURUMSAL YÖNETİMİ 2. BASIYA ÖNSÖZ Eserin ilk basısının ön sözünde de belirtildiği gibi, "devlet" ile beraber dünyadaki en önemli iki tüzel kişilikten biri olan anonim ortaklıkların nasıl yönetilmeleri gerektiği hususunda "kurumsal yönetim" olarak adlandırılan özel yönetim sistemi, varılan bir uç noktayı, en modern yönetim anlayışını ifade etmektedir. Anonim ortaklıkların en adil ve verimli şekilde yönetilmesini ve pay sahipleri başta olmak üzere tüm menfaat gruplarının (ilgililerin) optimum menfaatini sağlayacak kuralların tespiti çalışması, bugün bütün dünyadaki anonim ortaklık bilim dünyasının iştigal konusunu oluşturmaktadır. Bu eserin kaynağını teşkil eden yüksek lisans tezinin yazıldığı 2003 yılında, ülkemizde yok denecek kadar az olan kurumsal yönetim alanındaki çalışmalar, özellikle SPK Kurumsal Yönetim İlkelerinin yayınlanması ile önemli bir ivme kazanmıştır. Ancak yurt dışındaki hem uygulama bağlamındaki yoğun gayret hem de doktriner zenginlik ile karşılaştırıldığında, ulaştığımız noktanın başlangıç aşamasını dahi tamamla¬madığı görülmektedir. ANONİM ORTAKİ.İK KURUMSAL YÖNETİMİ 2. BASİYA ON SÖZ Eserin ilk basısı 2004 yılı Ocak ayında yayınlanmış; Çağa Hukuk Vakfı tarafından düzenlenen yarışma çerçevesinde, bu ikinci bası hazırlanmıştır. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi Başkanı Yurdaer Özdilek, Prof. Dr. Asuman Turanboy, Prof. Dr. Ercüment Erdem, Doç. Dr. İsmail Kırca ve Av. Ümit Hergüner′den oluşan seçici kurul tarafından, çalışma Çağa Hukuk Vakfı 3004 yılı ödülüne lâyık görülmüştür. Bu vesile ile, hukuk dünyasının bu mümtaz ödülünü, eserime lâyık görme teveccühünde bulunan seçici kurulun tüm üyelerine; ayrıca böyle bir ödül organizasyonu ile akademik çalışmayı destekleyen ve bizlerin, çalışmalarımıza birilerinin değer verdiğini anlamamızı sağlayan ve eserin söz konusu ikinci basısının yayınını üstlenen Çağa Hukuk Vakfı′na yönetim kurulu başkanı sayın Av. Barbaros Çağa nezdinde teşekkür ediyorum. Eserin ikinci basısında, OECD Kurumsal Yönetim İlkelerinde, Nisan 3oo4′de yapılan revizyon kapsamında eklenen ve değişti¬rilen maddeler ile birlikte, SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri′nin 3005 yılı versiyonu da karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve eserin birçok kısmı yeniden kaleme alınmıştır. Ayrıca mevzuat ve doktrindeki gelişim ve değişim de çalışmaya yansıtılmıştır. Eserin ikinci basısının, ülkemizdeki anonim ortaklıklarda kurumsal yönetim anlayışının yerleşmesinde küçük de olsa bir katkı sağlaması en büyük ümidimdir. Aıi PASLİ Bahçelievler, 14.07.3005 ANONİM ORTAKLİK KURUMSAL YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER 3. BASIYA ÖN SÖZ v İÇİNDEKİLER vii KISALTMALAR xii GİRİŞ ı { i. BÖLÜM } Kurumsal Yönetimin Genel Teorisi I. ANONİM ORTAKLIKLARIN İKTİSADÃ, SOSYAL VE POLİTİK FONKSİYONLARI 5 II. ANONİM ORTAKLIKLARDA YÖNETİM VE ÖNEMİ 9 III. ANONİM ORTAKLIK KURUMSAL YÖNETİMİ ı3 A. Kavram 17 1. Doktrinde yapılan tanımlar 21 2. Görüşümüz 3o B. Önemi ve Yararlan 39 ;. Anonim ortaklık tüzel kişiliği açısından 44 2. Anonim ortaklık tüzel kişiliği dışındakiler açısından 49 C. Kurumsal Yönetim Sistemlerinin Karşılaştırılması 53 ). Yönetim kumlu yapıları açısından 54 3. Mülkiyet yapıları açısından 57 3. Denetim mekanizmaları açısından 59 4. Anonim ortaklığa yaklaşım açısından 64 D. Kurumsal Yönetimin Esaslı Unsurları 69 1. Hakkaniyet (eşitlik-dürüstlük) ilkesi (fairness-integrity) 72 2. Şeffaflık (kamuyu aydınlatma) ilkesi (transparency-openness) 74 3. İç sorumluluk ilkesi (hesap verebilirlik) (accountability) 76 4. Dış sorumluluk ilkesi (responsibility) 78 5. { 11. BÖLÜM } Türk Hukuk Sisteve Kurumsal Yönetim Anlayışı I. PAY SAHİPLERİNİN HAKLARI 85 A. Genel Olarak 85 ANONİM ORTAKLİKKURUMSAL YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER B. Temel Pay Sahibi Hakları 90 7. Pay sahipliği kayıtlarının güvenli olarak tutulması hakkı 90 2. Payların (serbestçe) devredilebilmesi hakkı 95 3. Bilgi alma hakkı 99 4. Genel kurula katılma ve oy hakkı 107 $. Yönetim kurulu üyelerini seçme ve azletme hakkı 114 6. Kâr payı hakkı 118 G. Önemli Kararlarda Bilgi ve Söz Sahibi Olma Hakkı 12,7 7. Ortaklığın statüsündeki veya kuruluş sözleşmesindeki ya da benzeri anayasal belgelerindeki değişiklikler 139 2. Ek (yeni) hisse çıkarma yetkisi 139 3. Gerçekte ortaklığın satışıyla sonuçlanan olağanüstü işlemler 14,3 D. Genel Kurula Etkin Bir Şekilde Katılma ve Oy Kullanma Hakkı ile Genel Kurul Prosedürü Hakkında Bilgi Sahibi Olma Hakkı 147 7. Genel kurula ilişkin bilgilendirilme hakkı 148 2- Soru sorma, gündeme madde ekletme ve teklifte bulunma hakları 154 3. Özellikle yönetim kurulu üyelerinin seçimi ve ücretlerinin belirlenmesi prosedürüne dâhil olma hakkı 158 4. Oy hakkının kullanım usulü 160 E. Orantısız Kontrole İlişkin Bilgi Sahibi Olma Hakkı 164 F. Etkili ve Şeffaf Piyasa Kontrolünün Sağlanması 168 7. Ortaklık kontrolü ve olağanüstü işlemler 170 2. Ortaklığı ele geçirmeye karşı savunma araçları (anti-take-over devices = takeover defences) 175 G. Pay Sahipliği Haklarının Kullanımının Desteklenmesi 177 II. PAY SAHİPLERİNİN EŞİT İŞLEME TABİ TUTULMALARI 183 A. Aynı Grup İçindeki Pay Sahiplerine Eşit Muamele Yapılması 193 ). Eşit pay sahipliği hakları, bilgilendirilme ve oy hakkında değişiklik 193 2. Azınlığın korunması 197 3. Oyun kullanım şekli 199 4. Genel kurul toplantı süreci 202 B. içerden Öğrenenlerin Ticareti ve Yolsuz Kişisel İşlemin (Seli-Dealing) Yasaklanması 304 ANONİM ORTAKLIK KURUMSAL YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER C. Yönetim Kurulu Üyeleri ve İcraî Yetkisi Olan Diğer İdarecilerin (Müdürlerin), Ortaklığı Etkileyen İşlem ve Konulardaki Her Türlü Esaslı Menfaatlerinin Yönetim Kuruluna Açıklanması 207 III. KURUMSAL YÖNETİMDE İLGİLİLERİN ROLÜ 211 A. Genel Olarak 211 B. İlgililerin Haklarının Korunması 215 7. Ortaklık mal varlığının korunması ilkesi 217 :?. Ortaklık hesaplarına ilişkin hükümler 221 3. Özel düzenlemeler 223 a) Tasfiyede alacaklıların korunması 22-3 b) Birleşmede alacaklıların korunması 226 c) Bölünmede alacaklıların korunması 227 d) Sermayenin azaltılmasında alacaklıların korunması 23o e) Tahvil sahiplerinin korunması 232 C. İlgililerin Tazminat İmkânı 235 D. İlgililerin Yönetime Katılımı 238 IV. KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK 243 A. Kamuya Açıklanması Gereken Asgarî Hususlar 255 7. Ortaklığın malî durumu ve. faaliyet sonuçları 256 2. Ortaklık hedefleri 260 3. Büyük pay sahipleri ve oy haklan 261 i,. Yönetim kurulu üyeleri hakkında bilgi ve bunlar ile icraî yetkisi olan idarecilerin ücret(lendirilme) politikası 263 5. İlgili Taraf İşlemleri, 265 6. Öngörülebilir risk faktörleri 265 7. İşçiler ve diğer ilgililer hakkındaki konular 267 8. Yönetim yapıları ve politikaları 269 B. Kamuya Açıklanacak Bilgilerin Nitelikleri 271 G. Bağımsız Denetim 275 D. Bilgi Yayma Kanalları 284 V. YÖNETİM KURULUNUN SORUMLULUKLARI 285 A. Genel Olarak 285 ANONİM ORTAKLİK KURUMSAL YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Özen ve Sadakat Borcu 293 C. Adil İşlem Yükümlülüğü 297 D. Etik Standartlar ve İlgililerin Menfaatleri 298 E. Yönetim Kurulunun Temel Görevleri 299 1. Ortaklık stratejisini, temel faaliyet plânlarını, risk politikasını, yıllık bütçeleri ve işletme plânlarını incelemek ve bunlara yön vermek; performans hedeflerini belirlemek; yerine getirildiğini ve ortaklık performansını gözetlemek (kontrol etmek); ve büyük sermaye harcamalarına, ortaklık devralmalarına ve mal varlığı satışlarına nezaret etmek 3o2 2. Ortaklığın yönetim uygulamalarının verimliliğini kontrol etmek (gözetlemek) ve gerekli değişiklikleri yapmak 805 3. Icraî yetkisi olanları seçmek, ücretlerini belirlemek, gözetlemek, gerektiğinde değiştirmek ve görevi sona erenlerin yerine yenilerinin gelme prosedürünü idare etmek 305 4. Üst düzey idarecilerin ve yönetim kurulunun ücret (lendirilme) sistemini, ortaklığın ve pay sahiplerinin uzun dönemli menfaatleri doğrultusunda belirlemek 3o8 5". Şeklî ve şeffaf bir yönetim kurulu adaylık ve seçim sürecini sağlamak 3ıo 6. Ortaklık aktiflerinin yanlış kullanılışı ve grup işlemlerinde suiistimal de dâhil olmak üzere işletme örgütü, yönetim kurulu üyeleri ve pay sahiplerinin muhtemel menfaat çatışmalarını gözlemlemek ve çözmek 3ı 1 7. Bağımsız denetim de dâhil olmak üzere ortaklığın muhasebe ve malî rapor sistemlerinin doğruluğunu ve özellikle risk yönetimi, malî ve operasyonel kontrol ve mevzuata (hukuka) ve ilgili standartlara uygunluk açısından münasip kontrol sistemlerinin yerleşmesini sağlamak 3ı3 8. Kamuyu aydınlatm,a ve iletişim sürecine nezaret etmek 814 F. Bağımsızlık 315 7. Yönetim kurulu yapısı 319 2. Yönetim kurulu üyelerinin performansı (gösterecekleri gayret) 33o G. Bilgi Alma Hakkı 332 ANONİM ORTAKLİK KURUMSAL YÖNETİM i İÇİNDEKİLER {m.BÖLÜM ) Türkiye′de Kurumsal Yönetimin Yerleşmesi için Yapılanlar, Yapılmakta Olanlar ve Yapılması Gerekenler I. GENEL OLARAK 335 II. MERKEZà OTORİTE AÇISINDAN 339 III. ANONİM ORTAKLIKLAR AÇISINDAN 349 IV. YATIRIMCILARAÇISINDAN 351 SONUÇ 357 BİBLİYOGRAFYA 367 EKLER 389 Eki _ OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri (Türkç e) 391 Ekıı _ OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri (İngilizce) 397 Ekin _ SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri 4o3 ANONİM ORTAKLİK KURUMSAL YÖNETİMİ
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı