Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu
Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin Bağlayıcılığı Sorunu
Semih Batur KAYA
1982 Anayasası'nda düzenlendiÄŸi biçimiyle hukuk ve siyaset alanında oldukça belirleyici bir konumda yer alan Anayasa Mahkemesinin söz konusu etkinliÄŸinin önemli oranda kararlarının baÄŸlayıcılığından kaynaklandığı söylenebilir. Özellikle Anayasa Mahkemesinin kararlarının hukuki ve siyasal etkileri düÅŸünüldüÄŸünde buradaki baÄŸlayıcı özellik hassas bir soruna dönüÅŸmektedir. Ä°ÅŸte bu çalışmada da tekil olmayan ve dolayısıyla beraberinde pek çok soruna neden olan Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin baÄŸlayıcılığı sorunu ele alınmaktadır. Gerçekten de yasama iradesinin bir tür tecellisi niteliÄŸindeki kanunların anayasaya uygunluÄŸunun denetimini gerçekleÅŸtiren Anayasa Mahkemesinin gerekçe ve hüküm fıkrasından oluÅŸan kararlarının hangi kısmının baÄŸlayıcı olduÄŸu sorunu ilgi çekici gözükmektedir. Zira bu soruna geliÅŸtirilecek çözüme göre Anayasa Mahkemesinin anayasal düzen içerisindeki konumu, yetki ve iÅŸlevi çerçevesinde önemli oranda deÄŸiÅŸebilecektir. Åžu halde oldukça belirleyici bir etkinliÄŸi bulunan ve üstelik tekil olmayan Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin baÄŸlayıcılığı sorununun çözülmesi gerekir. Dolayısıyla bu çalışmada Anayasa Mahkemesinin karar gerekçelerinin baÄŸlayıcılığı sorunu kapsamlı bir ÅŸekilde ortaya konulmaya çalışılmış ve bu doÄŸrultuda bir çözüm önerisi ortaya konulmuÅŸtur.(ÖNSÖZDEN)
Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER
GÄ°RÄ°Åž
Birinci Bölüm
1. Genel Olarak Anayasa Yargısı
1.1. Kavram
1.2. Anayasa Yargısının Doğuşu
1.3. Anayasa Yargısının İşlevi
1.3.1. Genel Olarak
1.3.2. Anayasacılık DüÅŸüncesi
1.3.3. Anayasa Yargısı ve Hukuk Devleti
1.3.4. Anayasa Yargısı ve Demokrasi
1.4. Anayasa Yargısının Meşruiyeti
1.4.1. Genel Olarak MeÅŸruiyet
1.4.2. Anayasa Yargısının Hak ve Özgürlükler Bakımından MeÅŸruluÄŸu
1.4.2.1. Biçimsel Açıdan MeÅŸruluk
1.4.2.2. Maddi Açıdan MeÅŸruluk
1.4.3. Anayasa Yargısının Demokratik Meşruiyeti
1.5. Türkiye'de Anayasa Yargısının KurumsallaÅŸması
1.5.1. Genel Olarak
1.5.2. 1961 Anayasası Öncesi Anayasa Yargısı
1.5.3. 1961 Anayasası Sonrası Anayasa Yargısı
1.5.4. Türkiye'de Anayasa Yargısının DoÄŸuÅŸu ve Hegemonik Koruma Tezi
1.6. Anayasa Yargısında Yorum
1.6.1. Genel Olarak Yorum
1.6.2. Anayasa Yargısı ve Yorum
1.7. Hukuk ve Siyaset Arasındaki Kaygan Zeminde Anayasa Yargısının Sınırları Sorunu
1.7.1. Genel Olarak Anayasa Yargısı ve Siyaset
1.7.2. Anayasa Mahkemesinin Hukuk ve Siyasetin Ortak Alanındaki İşlevi ve Sınırı
1.7.2.1. Genel Olarak
1.7.2.2. Türkiye'de Anayasa Mahkemesinin Siyasete Karşı Konumu
1.7.2.3. Anayasa Mahkemesi ve Yerindelik Yasağı
1.7.2.4. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Bir Sınır İhlali Olarak Yargısal Aktivizm
1.7.2.4.1. Kavram
1.7.2.4.2. Türkiye'de Yargısal Aktivizm Tartışmaları
Ä°kinci Bölüm
2. Anayasa Mahkemesi Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Sorunu
2.1. Anayasa Mahkemesi Kararlarına Genel Bir Bakış
2.1.1. Genel Olarak Mahkeme Kararları
2.1.1.1. Genel Olarak Anayasa Mahkemesi Kararları
2.1.2. Anayasa Mahkemesinin Kanunların Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı ve Sonuçları
2.1.2.1. Anayasa Mahkemesinin Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı
2.1.2.1.1. Şekil Bakımından Denetim
2.1.2.1.2. Kanunların Esas Bakımından Denetimi
2.1.2.1.3. Anayasaya Uygunluk Denetimi Yolları
2.1.2.1.4. Soyut Norm Denetimi
2.1.2.1.5. Somut Norm Denetimi
2.1.2.1.6. Bireysel BaÅŸvuru Yolu
2.1.2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Görünüm Biçimleri ve Hukuk Düzenine Etkisi
2.1.2.2.1. Kararların Görünüm Biçimleri
2.1.2.2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Hukuk Düzenine Etkisi
2.2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.1. Kavram Olarak
2.2.2. Genel Olarak Mahkeme Kararlarının Bağlayıcılığı
2.2.3. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı Sorunu
2.2.4. Anayasa Mahkemesi Kararlarının OluÅŸum Biçimi
2.2.5. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Sorunu
2.2.5.1. Genel Olarak
2.2.5.2. Muhakeme Hukuku Teorisinde Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı
2.2.5.3. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Sorunu
2.2.5.3.1. Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcı OlduÄŸunu Savunan GörüÅŸler
2.2.5.3.2. Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcı Olmadığını Savunan GörüÅŸler
2.2.5.3.3. Gerekçenin BaÄŸlayıcılığına Ä°liÅŸkin Anayasa Mahkemesinin GörüÅŸü
2.2.5.3.4. Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Sorununa Ä°liÅŸkin KarşılaÅŸtırmalı Bir Bakış
2.2.5.3.5. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcı Sorununa Ä°liÅŸkin Genel DeÄŸerlendirme
2.2.5.3.6. Sorunun Sistematik İmkansızlık Bağlamında Değerlendirilmesi
2.2.5.3.7. Sorunun Anayasa Mahkemesi Ä°çin BaÄŸlayıcı Olup Olmaması Açısından DeÄŸerlendirilmesi
2.2.5.3.8. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Ekseninde GeliÅŸen Bazı Sorunlar
2.2.5.3.9. Anayasa Mahkemesinin Karar Gerekçelerinin BaÄŸlayıcılığı Sorununun Çözümüne Yönelik GeliÅŸtirilebilecek Bir Öneri
SONUÇ
YARARLANILAN KAYNAKLAR