Anayasa Hukuku Açısından Çok Hukuklu Sistem
Anayasa Hukuku Açısından Çok Hukuklu Sistem
Akif TÖGEL
Bu çalışmada çok hukukluluk, anayasa hukuku penceresinden ele alınmaktadır. Çok hukukluluk sosyal bir olgu olarak bir çok sosyolog tarafından irdelenmiştir. Ancak hukukçular tarafından konunun incelenmesi oldukça yenidir. Aynı egemenlik alanında bir arada yaşayan kuralların bir biri ile ve devlet tarafından konulan resmi kurallarla etkileşimi tezin araştırma sorusunu oluşturmaktadır. Çok hukukluluk ile anayasa hukukunun insan hakları, hukuk devleti, kadın hakları gibi bazı temel kavramları arasındaki gerilim noktaları ortaya konarak çözüm önerileri getirilmiştir. Dört bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde öncelikle teorik planda konu tartışılmış, çok hukukluluk çeşitleri ve çok hukukluluğun tarihsel seyrine yer verilmiştir. İkinci bölümde İslam devletlerinde çok hukukluk ve Osmanlı millet sistemi tahlil edilmiştir. Daha sonra üçüncü bölümde Dünya genelinde incelenen 33 ülkeden çok hukukluluk örnekleri verilmiştir. Dördüncü bölümde ise Türkiye’deki çok hukukluluk tartışmalarına yer verilerek, sekiz ay süren nitel alan araştırması sonuçları ekseninde konu analiz edilmiştir.
SUNUŞ-VII
ÖNSÖZ-IX
İÇİNDEKİLER-XI
KISALTMALAR-XV
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇOK HUKUKLU SİSTEM VE NORMATİF DEĞERİ
I. Çok Hukuklu Sistem-3
A. Hukuk Kavramı-3
B. Çok Hukukluluğun Anlamı ve Türleri-5
C. Çok Hukuklu Sistemin Tarihi Gelişimi-11
1. Ortaçağdaki Çok Hukukluluk-11
2. Kolonileşme Dönemindeki Çok Hukukluluk-14
3. Yirminci Yüzyılda Çok Hukukluluk-17
D. Sosyal Düzen Kurallarının Normatif Yeri-21
1. Din, Ahlak ve Görgü Kuralları-23
2. Gelenek (Örf ve Âdet) Kuralları-27
3. Devletin Hukuk Kuralları-28
II. Çok Hukuklu Sistemin Anayasal Bağlantıları-32
A. Çok Hukukluluk ve Kültürel Haklar İlişkisi-33
B. Çok hukukluluk ve Egemenlik İlişkisi-40
C. Çok hukukluluk ve İnsan Hakları İlişkisi-51
D. Çok hukukluluk ve Hukuk Devleti İlişkisi-71
İKİNCİ BÖLÜM
İSLAM DEVLETLERİNDE ÇOK HUKUKLULUK
VE OSMANLI MİLLET SİSTEMİ
I. Hz. Peygamber Döneminde Çok Hukukluluk-76
II. Dört Halife Döneminde ve Diğer İslam Devletlerinde Çok Hukukluluk-86
III. Osmanlı Döneminde Çok Hukukluluk-90
A. Osmanlı Millet Sistemi-91
B. Gayrimüslimlerin Hakları ve Özgürlükleri-94
C. Gayrimüslimlerin Yükümlülükleri-101
D. Osmanlı İdare Sisteminde Gayrimüslim Cemaatlerin Yeri-104
E. Azınlık Mahkemeleri ve Çok Hukukluluk-108
1. Kişiler Hukukuna Dair Uyuşmazlıklar-111
2. Mali Hukuka Dair Uyuşmazlıklar-116
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GÜNÜMÜZDE ÇOK HUKUKLU SİSTEMİN
DÜNYADAKİ UYGULAMALARI
I. Amerika Kıtasındaki Uygulamalar-119
A. Amerika Birleşik Devletleri-119
B. Kanada-127
C. Güney Amerika Ülkeleri-130
II. Afrika Kıtasındaki Uygulamalar-135
A. Mısır Arap Cumhuriyeti-136
B. -Güney Afrika Cumhuriyeti-138
C. Etiyopya-140
D. Sudan-142
E. Diğer Afrika Ülkeleri-143
III. Asya Kıtasındaki ve Ortadoğu Ülkelerindeki Uygulamalar-145
A. Hindistan-145
B. Rusya Federasyonu-149
C. Çin Halk Cumhuriyeti-151
D. Endonezya-153
E. Pakistan-155
F. Bangladeş-157
G. Malezya-159
H. Filistin ve İsrail-161
I. Diğer Asya Ülkeleri-163
IV. Avustralya Kıtasından Örnekler-165
A. Avustralya-165
B. Papua Yeni Gine-167
V. Avrupa Kıtasından Örnekler-168
A. Birleşik Krallık-169
B. Diğer Avrupa Ülkeleri-180
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DEKİ ÇOK HUKUKLU SİSTEM
I. Çok Hukuklu Sistemden Tek Hukuklu Sisteme Geçiş-185
A. Mahkeme Sistemindeki Değişim-186
B. Kanunlaştırma Faaliyetleri-188
II. Türkiye’de Çok Hukukluluk Kavramı Üzerindeki Tartışmalar-195
III. Çok Hukukluluk ile Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları İlişkisi-209
IV. Türkiye’nin Çok Hukukluluk Düzeyi Üzerine Ampirik Araştırma-222
A. Hukuk Alanında Ampirik Araştırma Gereği-222
B. Alan Araştırması ve Tespitler-226
1. Araştırmanın Yapıldığı Yerler-228
2. Araştırma Sonuçları ve Türkiye’nin Çok Hukukluluk Düzeyi-237
SONUÇ-243
KAYNAKÇA-249
ÖZGEÇMİŞ-279