Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Adi Alacakların Rehni - SEDA İREM ÇAKIRCA
Adi Alacakların Rehni - SEDA İREM ÇAKIRCA
Seda İrem ÇAKIRCA - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
96
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9758875779
240,00
TL GİRİŞ A. KONUNUN SUNULMASI Borç ilişkisinin kurulması aşamasında, alacaklı ve borçlu arasında her ne kadar güven temeline dayanan ilişki söz konusu olsa da, ihtiyatlı davranan ala¬caklılar borçlunun sözleşmede belirlenmiş olan edimleri yerine getirmeme ih¬timali karşısında zarara uğramamak için teminat isteyebilirler. Taraflar arasın¬da sözleşme kurulduktan sonra, teminat sağlama borcu, alacaklının talebi üze¬rine kişisel veya nesnel bir teminatla yerine getirilir1. Kişisel teminatlarda, te¬minat veren bir başkasının borcunu temin etmek üzere borç altına girmektedir. Nesnel teminatlarda ise alacaklıya alacağını elde etmesine yönelik olarak be¬lirli bir nesne üzerinde bir nesnel hak sağlanır. Medeni Kanunumuzda teminat işlevi gören sınırlı ayni haklar ise taşınmaz yükümlülüğü ve rehin hakkıdır. Rehin hakkı ile anlatılmak istenen, alacaklıya alacağını öncelikle elde edebilmesi için belirli bir malvarlıksal değeri paraya çevirme yetkisinin ta¬nınmasıdır. Rehne dayalı teminat türlerinin bir bölümü taşınır ve taşınmaz rehni olarak Medeni Kanunda düzenlenmiştir. Taşınmaz rehni tipleri; ipotek, ipotekli borç senedi ve irat senedi olarak düzenlenmiş; taşınır rehni ise tes¬lim şartıyla rehin, hapis hakkı ve alacaklar ve diğer haklar üzerinde rehin ola¬rak Medeni Kanunda yer almıştır. Medeni Kanunumuzun 939-972. maddeleri arasında düzenlenmiş olan taşınır rehnine dair kanun koyucunun getirmiş olduğu belirli bir tanım yok¬tur. Ancak doktrinde yapılmış olan tanımlar2 göz önüne alındığında taşınır 1 Kural olarak borçlunun alacaklıya teminat sağlamak gibi bir zorunluluğu yoktur. Dolayısıyla alacak¬lı borçluyu kendisine teminat vermesi için hukuken zorlayamaz. Alacaklının borçluyu teminat verme¬ye zorlaması ancak borçlunun teminat verme borcu altına girmesi halinde mümkündür. Borçlunun alacaklıya teminat sağlama borcu ya kamu veya özel hukuk karakterli bir kanun düzenlemesinden ya da sözleşmeden kaynaklanabilir. Erden Kuntalp, "Teminat Kavramı, Teminat Türleri ve Bunlardan Doğan Sorumluk", Reha Poroy′a Armağan, istanbul, 1995, s. 266-267(Teminat Kavramı). 1 Şeref Ertaş/îlknur Serdar/Damla Gürpınar, Eşya Hukuku, 6. bs., Ankara, 2005; M.Kemal Oğuz-man/Özer Seliçi/Saibe Oktay-Özdemir, Eşya Hukuku, 10. bs., istanbul, 2004, s. 765; Rona Serozan, Taşınır Eşya Hukuku, İstanbul, 2002, s. 269; Mehmet Ayan, Eşya Hukuku, C. III, 2. bs., Konya, ! Adi Alacakların Rehni Çakırca rehni; bir alacağı teminat altına almak amacıyla, borçluya veya üçüncü bir şahsa ait taşınır eşya veya hak üzerinde kurulan ve alacağını elde edemeyen rehinli alacaklının rehin konusunu paraya çevirerek, elde edilen bedelden alacağını öncelikle elde etme imkanı veren bir hak olarak ifade edilebilir. Ta¬şınır rehni, taşınmaz rehninde de olduğu gibi, tam bir fer′ ilik içerir; şöyle ki taşınır rehninin bağlı olduğu alacak herhangi bir şekilde sona ererse rehin hakkı da sona erer. Medeni Kanunumuzda gelecekte doğacak alacaklara iliş¬kin rehin tesis edilip edilemeyeceği hakkında açık bir hüküm yoksa da, buna bir engel de yoktur. Sadece söz konusu olan rehin hakkının hüküm ifade et¬mesi, alacağın doğmasına bağlıdır. Eski Medeni Kanun′un düzenlemesinde "Alacak Üzerinde Rehin Hakkı ve Diğer Haklar" başlığı altında yer alan alacak rehni, yeni Medeni Kanun¬da, isviçre Medeni Kanunu′nda olduğu gibi3, "Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin" üst başlığı altında düzenlenmiştir. Bu gibi tali farklılıklar haricinde, yeni Medeni Kanun düzenlemesinde alacak rehni eski Medeni Kanunu′nda olduğu gibi ele alınmış ve düzenlenmiştir. Taşınır rehninin kapsamına sadece cismani varlıkları olan taşınırların de¬ğil aynı zamanda cismani varlıkları olmayan hakların da dahil olduğu yapı¬lan tanımdan da anlaşılmaktadır. Taşınır rehnine cismani varlıkları olmayan hakların da konu olabilmesi, bağımsız ve sürekli hakların taşınmaz eşya ka¬bul edilmesi varsayımında olduğu gibidir. Aynı durum, harcama işlemi ta¬nımlanırken bir hakkı ortadan kaldıran, bir hakkı başka bir malvarlığına ak¬taran, bir hakkı bir sınırlı ayni hak veya ayni nitelikte gösteren hak ile kayıt¬layan işlem denilmesinde de ortaya çıkar. Şöyle ki; alacak hakkının da bir "taşınır" gibi kabul edilip, taşınır mülkiyeti gibi rehin ile kayıtlanması kanun koyucunun bir varsayımına dayanmaktadır. Dolayısıyla, rehne konu olan var¬lıklar arasında bir ayrım yapmaksızın taşınır rehnini sınırlı bir ayni hak ola- 2000, s. 215; Selahattin Sulhi Tekinay, Menkul Rehni ve Sınırlı Ayni Haklar, C. II/3, İstanbul, 1994, s. 135; Aydın Aybay/Hüseyin Hatemi, Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul, 1996, s. 205; Hüseyin Hatemi/Rona Serozan/Abdülkadir Arpacı, Eşya Hukuku, İstanbul, 1991, s. 348; Nuşin Ayiter, Eşya Hukuku Kısa Ders Kitabı, Ankara, 1987, s. 184; Kemal T. Gürsoy/Fikret Eren/Erol Cansel, Türk Eşya Hukuku, 2. bs., Ankara, 1984, s. 1091; Bülent Köprülü/Selim Kaneti, Sınırlı Ayni Haklar, 2. bs., İstanbul, 1982-1983, s. 440; Bülent Davran, Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul, 1972, s. 78; Erol Cansel, Türk Menkul Rehni Hukuku, C. 1, Teslim Şartlı Menkul Rehni, Ankara, 1967, s. 11 (Menkul Rehni); Ferit Hakkı Saymen/Halid Kemal Elbir, Türk Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul, 1963, s. 623, s. 541; C.VVİeland, Kanunu Medeni′ de Ayni Haklar, C. II, Çev. İsmail Hakkı Kara-fakı, 2. bs., Ankara, 1949, s. 697. İsviçre Medeni Kanunu′nun alacaklar ve diğer haklar üzerindeki rehin haklarını düzenleyen § 899′nin üst başlığı "Das Pfandrecht an Forderungen und anderen Rechten" biçimindedir. 2 Çakırca Giriş rak nitelendirmemek gerekir. Cismani varlıkları olan taşınırların konu oldu¬ğu rehin hakları eşya üzerinde mutlak bir hak; ayni bir hak sağlamaktadır. Ancak rehnin konusunun cismani varlığı olmayan haklar olduğu hallerde da¬ha temkinli yaklaşmak gerekir; çünkü rehin hakkı, rehne konu olan hak veya alacakla eş nitelikte bir hak sağlamaktadır. Söz konusu rehin hakkı alacaklı¬ya sadece rehinli alacağı paraya çevirme bundan alacağını öncelikle tahsil yetkisi verir. Rehinli alacaklının, rehin konusu alacak üzerindeki hakkı ile esas alacaklının bu hak ve alacak üzerindeki hakkından daha fazla olmaması sebebiyle, rehinli alacak ayni hak niteliği kazanmaz. Alacak hakkı da cismani varlığı olmayan haklardan olup, hayat ihtiyacı¬nın ve özellikle piyasa ekonomisinin gelişmesi sebebiyle teminat sağlama açısından önem kazanmıştır. Alacağın tedavül kabiliyetinin artması suretiyle, kredi kurumları aracılığıyla sağlanan hem uzun hem de kısa vadeli krediler¬de alacak rehni tercih edilmeye başlanan bir teminattır. Ancak alacak rehni, ülkemizde oldukça sınırlı olarak uygulanmaktadır. Hiç kuşkusuz, Medeni Kanunumuzca taşınmaz değerini tedavül ettirmeye yarayan taşınmaz rehni türlerinden ipotekli borç senedi ve irat senedi uygulamalarının henüz yerleş¬memiş olması da, alacak rehninin uygulama alanını daraltmıştır; çünkü kre¬di veren taraf daha çok belirli bir taşınmaz rehniyle temin edilmiş ve taşın¬maz değerini tedavül ettiren alacakların rehnini tercih edebilir4. Bu husus ir¬delenirken, söz konusu tercihin altında yatan psikolojik ve sosyolojik sebep¬ler de göz önüne alınmalıdır. B. KONUNUN SINIRLANMASI Biz tezimizde, alacak rehnini esas olarak Medeni Hukuk açısından ele alacağız, taşınır eşya niteliği kazanmış kıymetli evrak rehnini5 ise değerlen¬dirmemiz dışında tutacağız. Tezimizin konusunun içeriğini oluştururken, kıymetli evrak rehnini inceleyeceğimiz konular içerisine almamış olup, söz konusu rehin çeşidine yeri geldiğince değinmekle yetineceğiz. Bizim esas olarak inceleyeceğimiz alacaklarda kıymetli evrak niteliği olmayıp, söz ko¬nusu alacaklar adi alacak niteliğine sahiptir. Öte yandan "inançlı İşlem" yo¬lu ile ve teminat amacı ile yapılan temlikleri de burada ele almayıp, ana ko¬numuzla bağdaştıkları ölçüde tezimizde yer vereceğiz. 4 Lale Sirmen, Alacak Rehni, Ankara, 1990, s. 2 (Alacak Rehni). 5 Fırat Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku, 9. bs, Ankara, 2004, s. 271 vd.; Hüseyin Ülgen/Mehmet Helvacı/Abuzer Kendigelen/Arslan Kaya, Kıymetli Evrak Hukuku, istanbul, Gözden Geçirilmiş 3. bs., 2006, s. 133 vd.. 3 Adi Alacakların Rehni Çakırca Çalışmamızın ilk bölümünde, alacak rehninin Türk Hukukunda ve bazı yabancı hukuklardaki düzenleniş şekillerine, yabancı doktrindeki tartışmala¬ra girmeksizin genel olarak değindikten sonra, alacak rehninin sadece tesli¬me bağlı taşınır rehni kapsamında olup olmadığını irdeleyeceğiz. Alacak reh¬ninin hukuki niteliğini ve alacak rehnine hakim olan ilkeleri ele aldıktan son¬ra çıkardığımız sonuçlar çerçevesinde alacak rehninin hapis hakkına veya alı¬koyma hakkına konu olup olamayacağını tartışacağız. Diğer taraftan ise, ala¬cak rehninin kurulmasında bulunması gereken kanuni şartları, alacak rehni¬ne konu olabilecek alacakları, alacak rehninin kuruluş yollarını teker teker ele alacağız. İkinci bölümde ise ilk olarak alacak rehninin hükümleri dahilinde, ala¬cak rehninin teminat altına alınan alacak ve rehin yükünün kapsamı bakımın¬dan kapsamını ve rehin alanın ve rehin verenin borçlarını inceleyeceğiz. Da¬ha sonra ise rehin alanın rehni paraya çevirme yetkisine, lex commissoria ya¬sağına, rehnedilen alacağın yönetimine ve ödenmesine, rehin verenin alacak üzerindeki tasarruflarına ve rehin hakkı sahiplerinin sırasına değineceğiz. Üçüncü bölümde ise, alacak rehninin sona ermesinin hükümlerini ele alacağız. Burada, rehnin temin ettiği alacağa bağlı olarak sona ermesini ve rehin hakkını doğrudan sona erdiren sebepleri birbirinden ayrı olarak irdele¬yeceğiz. Tezimizin son kısmı olan, sonuç bölümünde ise çalışmamız boyunca edindiğimiz bütün bilgileri bir araya toparlayıp, tartışmalı olan konularda kendi fikirlerimizi de belirterek, genel bir kanıya varmaya çalışacağız. İÇİNDEKİLER ÖZ III ÖNSÖZ V İÇİNDEKİLER VII KISALTMALAR CETVELİ XI GİRİŞ 1 I. GENEL OLARAK ALACAK REHNİ 4 A. TÜRK HUKUKUNDA ALACAK REHNlNlN DÜZENLENİŞ BlÇÃ�MÃ� 4 B. DİĞER HUKUK SİSTEMLERİNDE ALACAK REHNl 11 1. ROMA HUKUKU 11 2. İSLAM HUKUKU 14 3. ALMAN HUKUKU 15 4. İSVİÇRE HUKUKU 16 C. ALACAK REHNlNlN HUKUKİ NİTELİĞİ VE ALACAK REHNİNE HAKÃ�M OLAN TEMEL İLKELER 18 1. ALACAK REHNlNlN HUKUKİ NİTELİĞİ 18 2. ALACAK REHNİNE HAKİM OLAN TEMEL İLKELER 20 D. ALACAK REHNlNlN KONUSU 29 E. ALACAK REHNİNİN KURULUŞU 32 1. BORÇLANDIRICI İŞLEM 33 2. HARCAMA İŞLEMt 37 II. ALACAK REHNİNİN HÜKÜMLERİ 44 A. ALACAK REHNlNlN KAPSAMI 44 B. ALACAK REHNİNDE REHİN ALAN VE REHİN VERENİN BORÇLARI 46 1. REHİN ALANIN BORÇLARI 47 a. Rehnedilen Alacağın Varlığını ve Değerini Koruma Borcu 47 XI içindekiler b. İade Borcu 48 c. Rehnedilen Alacağı Devretmeme ve Rehin Verenin Rızası Olmaksızın Tekrar Rehin Vermeme Borcu 49 2. REHİN VERENİN BORÇLARI 49 a. Rehne Konu Olan Alacağın Varlığını Sağlama Borcu 49 b. Rehnedilen Alacağın Değerini Sağlama Borcu 51 c. Rehin Alanın Masraflarım Ödeme Borcu 51 d. Üçüncü Kişi Borçlunun Ödeme Gücünü Garanti Etme Borcu.... 52 C. REHİN ALANIN REHNl PARAYA ÇEVİRME YETKİSİ 52 D. LEX COMMISORIA YASAĞI 54 E. ALACAK ÜZERİNDE ART REHİN KURULMASI 56 F. REHİN HAKKI SAHİPLERİNİN SIRASI 58 G. REHİNLİ PAY SENETLERİNİN TEMSİLİ 58 H. REHNEDİLEN ALACAĞIN YÖNETlMl VE ÖDENMESİ 59 1. REHNEDİLEN ALACAĞIN YÖNETlMl 60 2. REHİN ALANIN DURUMU 61 3. ÜÇÜNCÜ KİŞİ BORÇLUNUN DURUMU 62 4. REHNEDİLEN ALACAĞIN REHlN ALANA ÖDENMESİ 65 III. ALACAK REHNÃ�NÃ�N SONA ERMESİ 65 A. ALACAK REHNlNlN TEMlN ETTİĞİ ALACAĞIN SONA ERMESİ SEBEBİYLE SONA ERMESİ 66 B. REHİN HAKKININ DOĞRUDAN SONA ERMESİ 69 C. REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ 72 SONUÇ 78 KAYNAKÇA 81 XII
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı