ABD ve Türk Hukukunda MEDENİ CEZA
ABD ve Türk Hukukunda MEDENİ CEZA
İbrahim GÜL
GİRİŞ
Türk hukukunda tazminatın amacının haksız fiil nedeniyle mağdurda meydana gelen zararı telafi etmek olduğu ifade edilmektedir. Diğer bir deyişle tazminatla, zarar görenin haksız eylem nedeniyle kaybettiği veya kaybetmesinin beklendiği şeylerin geri verilmesi veya bunların değerinin tazmini amaçlanmaktadır. Bu çerçevede zarar gören haksız fiil olmasaydı hangi durumda olacak ise bu duruma tazminat yoluyla kavuşturulmaktadır. Nitekim yargısal içtihatlarda ve doktrinde tazminat tutarının kâr kaybı dâhil zarar görenin zararının ne fazlası ne eksiği olması gerektiği kabul edilmektedir. Bunun sonucu olarak zarar mağdurun malvarlığı gözetilerek belirlenmekte, mağdurun zenginleşmesi sonucunu doğuracak bir tazminat kabul edilmemekte ve mağdurun elde ettiği yararların zarardan düşülmesi benimsenmektedir. Bu ilkelere göre belirlenen tazminat, borçlar hukuku anlamında tazminat olarak da ifade edilmektedir. Çalışmada Borçlar Hukuku anlamında tazminat; yani zararı telafi edici tazminat, telafî tazminatı olarak adlandırılmaktadır. Aynı şekilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hukuku bakımından telafi tazminatı, “compensatory damages” şeklinde adlandırılmaktadır.
Telafi tazminatı öncelikli olarak mağdur ve zarar yönlü bakış açısına sahiptir. Tazminat miktarı belirlenirken ne fail ne üçüncü kişi ne de toplum, belirleyici role sahiptir. Haksız eylem faili, tazminattan kimin sorumlu olacağı bakış açısıyla değerlendirilir. Buna göre failin haksız fiilden sorumlu tutulabilmesi için kastî veya ihmalî hareket etmesi yeterlidir. Hatta kusursuz sorumlulukta, tazminat miktarı belirlenirken eylemin kastî veya ihmalî olması dahi aranmaz. Failin sorumluluğuna yol açan kusur derecesi, zarar miktarını aşan yönde tazminat miktarını etkilemez. Diğer bir anlatımla eylemin hafif ihmalle yapılmasına göre eylemin kastî olarak yapılması daha çok kınanacak bir davranış olmasına rağmen telafi tazminatında eylemin kastî olarak yapılması halinde ödenecek tazminat miktarı, zarar miktarını aşmaz. Ayrıca tazminat miktarı belirlenirken mağdurun malvarlığındaki eksilme dikkate alındığından failin eylem nedeniyle elde ettiği kazançlar, üçüncü kişilerin veya toplumun uğradığı zararlar önemli değildir. Buna ilaveten telafi tazminatı, eylemin nasıl önleneceğine değil, eylemin gerçekleşmesi sonrasında zararın nasıl giderileceğine; yani eylem sonrasına odaklanır.
Bunlar düşünüldüğünde Türk hukukunda tazminat, cezalandırma amacına doğal olarak yabancıdır. Gerçekten zararın tazmini, faili cezalandırmaksızın mağdurda oluşan mağduriyetin giderilmesiyle yapılmalı, ikinci bir mağduriyete neden olunmamalıdır. Bununla birlikte zararın giderimi, kendi içinde önleme amacını da barındırmaktadır. Keza zararı karşılamak durumunda kalacağını bilen failin, zarar vermek istemeyeceği varsayılır. Buradaki caydırma amacı, zararın giderilmesi yanında yan bir amaç olarak ortaya çıkmaktadır. Diğer bir deyişle tazminatın önleme amacı, öncelikli olarak gözetilmemektedir.
Buna karşın Türk hukukunda medeni ceza, özel hukuk cezası, cezai tazminat gibi adlarla anılan zararı aşan tazminatlar da bulunmaktadır. Bu tazminatlar istisna olarak görünse de artma eğilimindedir. Nitekim yakın zamanda İş Hukuku’nda ayrımcılık tazminatı, iş güvencesi tazminatı gibi tazminatlar ve Rekabet Hukuku’nda üç misli tazminat kabul edilmiştir. Bütün bu tazminatlarda haksız eylemin önlenmesi amacı ön plana çıkmaktadır. Bunun gibi yargısal kararlarda da manevi tazminat miktarı belirlenirken manevi zarara neden olan eylemin önlenmesi amacının dikkate alınması gerektiği belirtilmektedir. Diğer bir deyişle telafi tazminatı düşüncesi ile bağdaşmayan yasal düzenlemeler yanında yargısal kararlar da bulunmaktadır. Bütün bunlar Türk hukukunda tazminatın önleme işlevinin öncelikli olarak gözetildiği durumların bulunduğunu göstermektedir. Türk hukuku bakımından bu tazminatların genel özelliklerinin incelenmesi ve bir teorik çerçeveye oturtulması bir gerekliliktir. Bunun yanında daha çok kazuistik yöntemle farklı yasalarda kabul edilen telafi tazminatı aşan tazminatların genel yasa hükmü ile düzenlenmesine ihtiyaç olup olmadığı da tartışmaya değerdir.
Bu tazminatların genel özelliklerini değerlendirmek ve bir teorik çerçeveye oturtmak için ABD hukukunda İngiliz egemenliğinin etkisiyle benimsenen ancak İngiliz hukukundan farklı bir gelişim göstererek geniş bir alanda uygulanma imkânı bulan medeni cezadan (punitive damages) yararlanılabilir. Gerçekten Türk hukukunda zararı aşan tazminat anlayışı ile ABD hukukunda medeni ceza anlayışı arasında benzerlikler bulunmaktadır.
Türk hukukunda telafi tazminatını aşan tazminatlar gibi common law uygulaması ile gelişen ABD hukuk sisteminde medeni ceza, tazminat hukuku kapsamında değerlendirilmektedir. Aynı şekilde her ikisinin de amacı zararı tazminden farklıdır. Gerçekten medeni ceza, telafi tazminatını aşan tazminatlarda olduğu gibi medeni yargılama usulü kurallarına göre zarar görenin uğradığı zararın tazminine ilaveten verilmekte ve mağdura ödenmektedir. Yine Türk hukukunda zararı aşan çok sayıda tazminatta önleme işlevi önde gelirken, tazminatın telafi, cezalandırma ve caydırma işlevi bulunan ABD hukukundaki medeni cezanın geçen yüzyılın son yarısından itibaren önleme işlevi öne çıkmıştır. Diğer bir anlatımla ABD hukukunda medeni cezanın en önemli amacı, haksız eylemde bulunanı cezalandırmak ve kişileri bu tip eylemlerde bulunmaktan caydırmaktır. Yine Türk hukukunda zararı aşan tazminatlarda ve ABD hukukundaki medeni cezada, faile, failin eylem niyetine ve eylem öncesine; yani nasıl bir yaptırımla eylemin caydırılacağına odaklanılır. ABD hukukundaki medeni ceza, her zarar görülen durum için değil, özellikle zarar verenin eylem niyetinin nitelikli olduğu ve davranışın diğer kişiler için örnek olarak caydırılması gerektiği hallerde verilmektedir.
Prof. Dr. Ali Cem Budak
Bursa, 7 Şubat 2015
Türk hukukundaki tazminatın birincil olarak telafi işlevine hizmet edeceği anlayışının aksine Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hukukunda tazminatın hem telafiye hem de önleme ve cezalandırmaya hizmet edeceği kabul edilmektedir. Bu düşüncenin temelinde sorumluluk hukukunun işlevleri yatmaktadır. Bu nedenle sorumluluk hukukunun işlevleri ile haksız fiilin yaptırımı olan tazminatın işlevleri arasında kaçınılmaz bir ilişki vardır. Nitekim denkleştirici adaletin sağlanması için zarar verene haksız fiil sorumluluğu yükletiliyorsa, doğal olarak tazminat da zararın telafisine hizmet eder. Bu çerçevede zarar mağdurun malvarlığında meydana gelen eksilme gözetilerek belirlenmekte, mağdurun zenginleştirilmesi kabul edilmemekte ve mağdurun elde ettiği yararlar denkleştirmeye tabi tutulmaktadır. Bu ilkelere göre belirlenen tazminat, borçlar hukuku anlamında tazminat; yani telafi tazminatı olarak da ifade edilebilir.
Diğer yandan haksız fiil sorumluluğu haksız eylemi önlemek amacıyla kabul, mağdur yönlü bakış açısı yerini fail yönlü bakış açısına bırakır. Diğer bir deyişle nasıl bir yaptırım uygulansın ki eylemin gerçekleşmesi önlensin düşüncesi ön plana çıkar. Eylemi önlemeye yönelik yaptırımlar belirlenirken eylem sonrasına değil, eylem öncesine odaklanılır. Tazminat, zarar miktarını da aşabilen yönde kusura göre derecelendirilir.
Türk hukukunda tazminatın birincil olarak telafi işlevine hizmet edeceği benimsenmesine karşın önleme amacıyla kabul edilen, zenginleşme yasağıyla bağdaşmayan ve sayıları her geçen gün artan tazminatlar da bulunmaktadır. Ayrıca medeni ceza, özel hukuk cezası, cezai tazminat gibi değişik terimlerle zararı aşan tazminatların bulunduğu da ifade edilmektedir.
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ 5
TEŞEKKÜR 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR LİSTESİ 17
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK VE ABD HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN YAPTIRIMI OLARAK TAZMİNAT VE TAZMİNATIN İŞLEVLERİ
I- HAKSIZ FİİLLERE İLİŞKİN TÜRK VE ABD HUKUKUNUN KARŞILAŞTIRILMASI 27
A- TÜRK HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU 27
B- ABD HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU 32
1- ABD Hukukuna Genel Bakış 32
2- ABD Haksız Fiil Hukuku 45
a- ABD Hukukunda Haksız Fiillerin İşlevleri 46
b- ABD Hukukunda Haksız Fiil Tipleri 51
c- İhmali Haksız Fiiller (Negligence) 59
aa- Tanımı 59
bb- Savunma Nedenleri 62
d- İlliyet Bağı (Causation) 63
C- ARA SONUÇ 65
II- HAKSIZ FİİLLERİN YAPTIRIMI OLARAK TÜRK VE ABD HUKUKUNDA TAZMİNATIN KARŞILAŞTIRILMASI 67
A- TÜRK HUKUKUNDA TAZMİNAT 67
1- Genel Olarak 67
2- Zarar Kavramı 69
a- Maddi Zarar 70
b- Manevi Zarar 75
3- Tazminatın Belirlenmesi ve Zarar Verenin Kusur Derecesinin Tazminatın Belirlenmesindeki Rolü 81
a- Tazminatın Belirlenmesi 81
b- Zarar Verenin Kusur Derecesinin Tazminatın Belirlenmesindeki Rolü 83
4- Tazminatın İşlevleri 86
a- Tazminatın Önde Giden İşlevi: Telafi İşlevi 87
aa- Zararın Mağdurun Malvarlığı Gözetilerek Belirlenmesi 88
bb- Tazminatın Zarar Miktarını Aşamaması 89
cc- Zarar Belirlenirken Yararların Denkleştirmeye Tabi Tutulması 90
b- Önleme İşlevi 94
c- Cezalandırma İşlevi 97
B- ABD HUKUKUNDA TAZMİNAT (DAMAGES) 98
1- Genel Olarak 98
2- Haksız Fiillere Yönelik Yaptırım Çeşitleri 102
3- Telafi veya Önleme Emri (Injunctions) 103
a- Önleme Emri (Preventive Injunctions) 103
b- Telafi Emri (Restorative Injunctions) 106
c- İhtiyati Tedbir (Provisional Injunctions) 107
d- Yapısal Önleme Emri (Structural Injunctions) 108
e- Koruma Emri (Prophylactic Injunctions) 110
4- Tespit Kararı (Declaratory Judgments) 110
5- Kazancın Alınması (Restitution) 114
6- Tazminat (Damages) 118
a- Telafi Tazminatı (Compensatory Damages) 124
b- İzleyen Zarar Tazminatı (Consequentail Damages) 127
c- Sembolik Tazminat (Nominal Damages) ve Varsayılan Tazminat (Presumed Damages) 130
d- Kişiye Gelen Zarar (Personal Injury), Destekten Yoksun Kalma (Wrongful Death) ve Vefat Öncesi
Zarar (Survival Actions) 133
e- Manevi Tazminat Olarak Parasal Olmayan Zarar
Tazminatı (Nonpecuniary Damages) ve Ekonomik Olarak Ölçülemeyen Zarar Tazminatı (Non-economic Damages) 139
f- Zararı Azaltma (Mitigation), Yararların Denkleştirilmesi (Offsetting Benefits) ve Diğer Tazmin Kaynağının Etkisizliği Kuralı (Collateral Sources Rule) 146
g- Tazminatın (Damages) Bir Çeşidi Olarak Misli Tazminat (Multiple Damages) 154
h- Tazminatın (Damages) Bir Çeşidi Olarak Medeni Ceza (Punitive Damages) 157
7- Tazminat Hukukunun İşlevleri 160
a- Tazminatın (Damages) Telafi İşlevi 160
b- Tazminatın (Damages) Önleme İşlevi 162
c- Tazminatın (Damages) Cezalandırma İşlevi 164
C- ARA SONUÇ 165
İKİNCİ BÖLÜM
ABD HUKUKUNDA MEDENİ CEZA (PUNITIVE DAMAGES)
III- MEDENİ CEZAYA TARİHSEL BAKIŞ 170
A- İNGİLİZ HUKUK TARİHİNDEKİ GELİŞMELER 170
B- İNGİLİZ HUKUKUNDA MEDENİ CEZANIN GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU 174
C- ABD HUKUK TARİHİNDEKİ GELİŞMELER 180
1- 20.Yüzyıla Kadar Medeni Ceza Alanında Yaşanan Gelişmeler 181
2- 20.Yüzyılın Başlarından Günümüze Kadar Medeni Ceza Alanında Yaşanan Gelişmeler 190
a- Şirketlerin Çalışanların Eylemlerinden Dolayı
Medeni Ceza Sorumluluğunun Kabul Edilmesi 191
b- Sözleşme İhlalinde Medeni Ceza Sorumluluğunun
Genişlemesi 193
c- 20.Yüzyılın İkinci Yarısında Önleme İşlevinin Ön Planına Çıkması: Kusursuz Sorumluluk İlkelerine Göre Yükletilen Ürün Sorumluluğunda ve Ticari Haksız Fiillerde Medeni Ceza Sorumluluğunun Kabulü 196
IV- ABD HUKUKUNDA MEDENİ CEZANIN İŞLEVLERİ 198
A- TELAFİ İŞLEVİ 200
B- CEZALANDIRMA İŞLEVİ 202
C- CAYDIRMA İŞLEVİ 206
V- MEDENİ CEZANIN TANIMI, UNSURLARI VE ÖZELLİKLERİ 210
A- TANIMI 210
B- UNSURLARI 213
1- Eylem (Conduct) 213
a- Haksız Fiil ve Bazı Haksız Fiil Tipleri 213
aa- Kasti Haksız Fiiller Kapsamında Ele Alınan Bedensel Müdahale (Battery) ve Bedensel Müdahale Tehdidi (Assault) 215
bb- Ruhsal Huzuru Kasti Bozma (Intentional Infliction of Emotional Distress) 220
cc- Yanıltma (Misrepresentation) 224
dd- Kusursuz Sorumluluk Esasının Kabul Edildiği Ürün Sorumluluğu (Products Liability) 228
b- Sözleşme İhlali (Breach of Contract) 239
2- Manevi Unsur (State of Mind- Eylem Niyeti) 243
a- Eylemin Kasti Yapılması (Intentional Conduct) 245
b- Eylemin İsteyerek (Willful), Sorumsuzca (Wanton), Umursamazca (Reckless) veya Ağır İhmalle (Gross Negligence) Yapılması 245
c- Eylemin Garezine (Malicious), Baskıyla (Oppressively), Şeytani Niyetle (Evil Motives), Kötü Niyetle (Ill-will) Yapılması 249
d- Aşikar Aldırmazlık (Reckless Indifference), Bilinçli Aldırmazlık (Concious Indifference) 251
3- Maddi Zararın (Actual Injury) Bulunması 252
C- ÖZELLİKLERİ 253
1- Telafi Tazminatını Aşan Parasal Bir Tutarın Mağdura Ödenmesi 254
2- Medeni Ceza Tutarı Belirlenirken Davalının Servetinin Gözetilmesi 255
3- Medeni Cezanın Takdiri Olması (Discretionary) ve Nadir Olarak Verilmesi 256
4- Medeni Ceza Tutarı Belirlenirken Eylemin Suçluluk Derecesinin, Telafi Tazminatı ile Medeni Ceza Arasındaki Orantının ve Karşılaştırılabilir Eylemlere Uygulanan Diğer Yaptırımların Gözetilmesi 257
5- Medeni Ceza Verilmesi İçin Açık ve İnandırıcı Delilin (Clear and Convincing Evidence) Aranması 261
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MEDENİ CEZA KONUSUNDA KITA AVRUPASI HUKUKUNDA EĞİLİMLER
VI- GENEL OLARAK 265
VII- AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU 265
A- İŞ HUKUKU’NDA AYRIMCILIK 266
B- AVRUPA BİRLİĞİ REKABET KURALLARININ İHLALİNDE ZARARLARIN TAZMİNİ 268
C- AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU’NDA SÖZLEŞMESEL OLMAYAN İLİŞKİLERE UYGULANACAK HUKUK 270
D- AVRUPA HAKSIZ FİİL HUKUKU İLKELERİ 270
VIII- KITA AVRUPASI HUKUKU 271
A- ALMAN HUKUKU 271
1- Alman Tazminat Hukuku’nun Temel İlkesi Olarak Telafi İlkesi (Ausgleichsprinzip) 272
2- Alman Hukukunda Medeni Hukuk-Ceza Hukuku Ayrımı ve Bunun Sonuçları 273
3- Alman Hukukunda Tartışmalı Medeni Ceza Örnekleri 276
a- Manevi Tazminat (Schmerzensgeld) 277
b- Kişilik Hakkının İhlali Nedeniyle Manevi Tazminat (Immaterieller Schadensersatz bei Verletzung des Persönlichkeitsrechts) 281
c- Fikri Sınai Haklar İhlalinde Verilen Tazminat 283
d- Avrupa Birliği’nin Alman İş Hukuku’na Etkisi: Medeni Ceza Olarak Ayrımcılık Tazminatı 286
e- Alman Rekabet Hukuku 290
B- İSVİÇRE HUKUKU 290
1- Tazminatın Zararın Telafisine Hizmet Etmesi 290
2- Yabancı Mahkemelerin Verdiği Medeni Ceza Kararlarının Tanınmasının ve Tenfizinin Kamu Düzenine Aykırılığı Konusunda Farklı Kararların Bulunması 292
3- İsviçre Hukukunda Tartışmalı Medeni Ceza Örnekleri 295
a- Cezai Şart (Konventionalstrafe-OR Art.160) 295
b- Manevi Tazminat
(Genugtuung-OR Art.47, OR Art.49) 295
c- İsviçre İş Hukuku’nda Medeni Ceza Örnekleri 297
aa- Hizmet Akdinin Haksız veya İhbarsız Feshi
Nedeniyle Tazminat (OR Art.336a ve Art.337c) 297
bb- Ayrımcılık Tazminatı (Bundesgesetz über die Gleichstellung von Frau und Mann; Gleichstellungsgesetz-GIG) 302
d- Rekabet Hukuku 304
e- Fikri Sınai Haklar 304
f- Kazancın Alınması (OR Art.423) 305
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA MEDENİ CEZA
IX- GENEL OLARAK 307
X- MEDENİ CEZANIN TARTIŞMALI ÖRNEKLERİ 309
A- İCRA HUKUKU’NDA TELAFİ TAZMİNATINI AŞAN TAZMİNATLAR 309
1- İcra Tazminatı 309
a- İcra Tazminatının Tarihsel Kabul Nedeni 311
b- İcra Tazminatının Özellikleri 312
aa- İcra Tazminatının Ön Şartı: Eylemin Haksız veya Kötü Niyetli Olması 314
aaa- İtirazın İptalinde 315
bbb- İtirazın Kesin Kaldırılmasında 318
ccc- Borçtan Kurtulma Davasında 320
ddd- Menfi Tespit Davasında 321
eee- Üçüncü Kişilerdeki Mal, Hak ve Alacakların Haczinde 323
fff- İstihkak Davasında 325
ggg- Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolunda Borca İtirazda 326
hhh- Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile İlamsız Takipte ve Kiralanan Gayrimenkullerin İlamsız İcra Yolu ile Tahliyesinde 327
bb- İcra Tazminatının Mağdura Ödenmesi 328
cc- İcra Tazminatının Telafi Tazminatını Aşması 328
dd- İcra Tazminatına İlişkin Yasa Hükmünde Üst Sınırın Olmaması 333
ee- İcra Tazminatının Kusura Göre Derecelendirmeyi Öngörmesi 333
ff- İcra Tazminatının Haksız veya Kötü Niyetli Eylemi Caydırması 334
2- İcranın Geri Bırakılması Teminatının Alacaklıya
Ödenmesi 337
3- Yanlış Adrese Bilerek Tebligat Nedeniyle Tazminat 338
4- Ara Değerlendirme 339
B- TELİF TAZMİNATI (ÜÇ MİSLİ TELİF BEDELİ) 340
1- Telif Tazminatının Özellikleri 340
2- Anayasa Mahkemesinin Telif Tazminatına (FSEK m.68/1) İlişkin Kararı 346
3- Ara Değerlendirme 348
C- REKABET İHLALİNDE ÜÇ MİSLİ TAZMİNAT 349
1- Üç Misli Tazminatın Özellikleri 349
2- Ara Değerlendirme 355
D- GERÇEK OLMAYAN VEKÂLETSİZ İŞ GÖRMEDE KAZANCIN DEVRİNİ İSTEME HAKKI 356
1- Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görmede Kazancın Devrini İsteme Hakkının Özellikleri 356
2- Ara Değerlendirme 357
E- ÇEK TAZMİNATI 358
1- Çek Tazminatının Özellikleri 358
2- Ara Değerlendirme 362
F- TİCARİ İŞLETME REHİNİNDE MUNZAM TAZMİNAT 363
1- Munzam Tazminatın Özellikleri 363
2- Ara Değerlendirme 366
G- MANEVİ TAZMİNAT 366
1- Manevi Tazminatın Niteliğine İlişkin Görüşler 366
2- Ara Değerlendirme 371
H- İŞ HUKUKU’NDA TELAFİ TAZMİNATINI AŞAN TAZMİNATLAR 372
1- Ayrımcılık Tazminatı 373
2- İhbar Tazminatı 375
3- Kötü Niyetli Fesih Tazminatı 378
4- Sendikal Tazminat 382
5- İş Güvencesi Tazminatı 384
6- Kıdem Tazminatı 389
7- Tazminatlara Birlikte Hükmedilebilmesi 391
8- Ara Değerlendirme 393
I- KAT MÜLKİYETİNDE GECİKME TAZMİNATI 395
1- Gecikme Tazminatın Özellikleri 395
2- Ara Değerlendirme 399
J- YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NUN MEDENİ CEZAYA BAKIŞI 400
1- Üç Misli Bilet Ücreti Tutarında Tazminat 401
2- Deniz Ticareti Sözleşmelerinde Medeni Ceza 404
3- Hava Yolu ile Yolcu, Bagaj ve Yük Taşımada Medeni Ceza 409
BEŞİNCİ BÖLÜM
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
XI- CEZA HUKUKU’NUN YETERSİZ CAYDIRICILIĞI 417
A- SUÇTAN DOĞAN MAĞDURİYETİN GİDERİLMESİNE YÖNELİK CEZA HUKUKUNDAKİ DEĞİŞİM 417
B- CEZALANDIRMA YOLUYLA CAYDIRICILIK SAĞLAMANIN YETERSİZ KALMASI 419
XII- TELAFİ TAZMİNATININ YETERSİZ CAYDIRICILIĞI 422
A- KAZA SONUCU MEYDANA GELEN ZARARA
MAĞDURUN KATLANMASI GEREKTİĞİ ANLAYIŞININ
ZAYIFLAMASI VE ÖNLEME DÜŞÜNCESİNİN ÖNEM
KAZANMASI 422
B- FAİLİN MEYDANA GELEN ZARARI KARŞILAMAYA BAŞTAN HAZIR OLMASI HALİNDE TELAFİ TAZMİNATININ CAYDIRICI ETKİSİNİN OLMAMASI 423
C- İSPAT SORUNLARI NEDENİYLE ZARARIN TAZMİN EDİLEMEMESİNİN CAYDIRICILIĞI AZALTMASI 424
D- TELAFİ TAZMİNATI TUTARI HESAPLANIRKEN FAİLİN ELDE ETTİĞİ KÂRLARIN GÖZETİLMEMESİ 426
E- DEĞİŞİK NEDENLERLE TELAFİ TAZMİNATINDAN İNDİRİM YAPILMASI 426
F- DAVA MASRAFLARININ VE AVUKATLIK ÜCRETİNİN MAĞDURU TAZMİNAT DAVASI AÇMAKTAN
CAYDIRMASI 427
G- KÜÇÜK TUTARLI ZARARLARIN TAZMİNİNDEKİ ENGELLER 427
XIII- GENEL SONUÇ 428
XIV- TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA MEDENİ CEZA KONUSUNDA GENEL BİR HÜKÜM EKLENMESİ 441
KAYNAKLAR 443