Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri
ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri
Mert NOMER
Sayfa Sayısı
:
106
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054687893
640,00
TL Mert Nomer, 1987 yılında İstanbul′da doğmuştur. İlköğ-renimi FMV Nişantaşı Işık İlköğretim Okulu′nda; ortaöğ¬renimini ise Cağaloğlu Anadolu Lisesi′nde tamamlamıştır. 2005 yılında Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi′ni kazanmış aynı fakülteden 2009 yılında mezun olmuş, kamu hukuku alanında yüksek lisans çalışmasına başlamıştır. Yüksek Lisans tezini 2013 Ocak Ayında savunan Nomer, 2010 yılından bu yana Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nde, Genel Kamu Hukuku kürsüsü araştırma gö¬revlisi olarak çalışmaktadır. 1. GİRİŞ Türkiye′de 12 Haziran 2011 genel seçimleri öncesi seçime giren çoğu parti tarafından gündeme getirilen "yeni bir anayasa yazılmasının gereği" hususu üzerine seçimler sonrasında oluş¬turulan Anayasa Komisyonu Türkiye Cumhuriyeti Anayasası′m yeniden yazmak üzere çalışmalara başlamıştır. Çalışmalar önce¬sinde ve sırasında üzerinde en çok durulan değişiklik konuların¬dan biri, yeni bir hükümet sistemine geçme ihtimali olmuştur. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, kamu oyuna yaptığı açıkla¬malarda, katıldığı programlarda ve röportajlarında başkanlık sis¬teminin üzerinde düşünülebilecek bir sistem olduğunu ve eğer Parlamento bu doğrultuda karar alırsa sistemin değiştirilebilece¬ğini dile getirmiştir.1 Diğer yandan "başkanlık sistemi" üzerine çeşitli araştırmalar yaptırmış ve gündeme getirmiştir.2 Başkanlık sisteminin tanımlanmasında öncelikli özellik, halk tarafından yürütme görevini ifa etmek üzere seçilmiş bir başkandır.1 Bu tanımlamayı yaparken hem Giovanni Sartori hem de Arend Lijpart′ın ayrı ayrı tanımlamalarını birleştirmeyi daha uygun gördük. Sartori, Lijpart a ait olan "tek kişili yürütme organı" tanımını fazla dar bulmakta ve bu tanımlama yerine, otoritenin yukarıdan aşağıya indiği ve başkanın yürütmeyi yönlendirdiği sistem tanımını tercih etmektedir.4 ABD sistemini incelediğimizde, başkanın sekreterlerinin de dahil olduğu idari teşkilatı göz önüne alırsak, her ne kadar büyük bir teşkilat ve üst düzey devlet memurlarıyla karşı karşıya olsak da, asli ve tek yetki¬nin başkana ait olduğunu görürüz. Sistemde mutlaka bulunması gereken ikinci özellik ise, başkanın veya parlamentonun görev süreleri içerisinde birbirlerini görevden uzaklaştıramamalarıdır. Bu özelliğin tek istisnası olan impeachment yani cezai sorumlu¬luk hali ileriki bölümlerde detaylı bir şekilde incelenecektir. Çalışmada özellikle başkanlık sisteminin doğduğu ve en iyi uygulandığı ülke olan ABD modeli üzerinde duruldu. Bir karşılaştırmaya gidilmektense ABD başkanlık modeli, doğuşun¬dan bugüne kadarla evrimi ve teorik temelleriyle aktarılmaya çalışıldı. ABD modeli incelenirken özellikle sisteme adını veren "başkan"hk makamı, yetkileri ve fren mekanizmaları üzerinde durmak çalışma açısından daha faydalı görüldü. Fakat bu pratik alan üzerinde çalışılırken, modele fikirleriyle hayat veren 17. ve 18. yüzyıl filozofları ve kuvvetler ayrılığı teorisine de yer verildi. Plan olarak birinci bölümde ABD Anayasasının yazıl¬ması aşamasında Kurucu Babaların, başkanlık makamı üzerine olan düşünceleri, başkanın seçimi ve başkanlık yetkilerinin tarihsel kökenlerine değinilip, başkanlık koltuğuna oturanların başkanlık makamının yetkilerinin gelişimi üzerindeki etkileri ve tarihi süreç içerisinde başkanlığın aldığı rol incelenmiştir. Birinci bölümün ikinci kısmında başkanı frenleyen mekanizmalara de¬ğinilmiştir. Bu bölüm kendi içerisinde yargı, kongre ve yargı ile kongrenin birlikte başkana karşı fren mekanizmalarının incelen¬diği üç bölüme ayrılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü tamamen başkanın yetkilerine ayrılmıştır. Öncelikle başkanın iç işleriyle ilgili yetkileri, ikinci bölümün ikinci kısmında ise başkanın dış işleriyle ilgili yetki¬lerine değinilmiştir. Denge-Fren mekanizmalarına başkanın yetkilerinden önce değinilmesinin sebebi, ABD sisteminin en çok göze çarpan özelliklerinden biri olarak her zaman denge fren mekanizmaları üzerinde durulması ve aslında yetkilerden çok frenlere dikkat çekilmesinin arzulanmasıdır.. Araştırmanın cevap aradığı sorulardan belki de en önemlisi, Polybios′un Aristoteles′in de yer verdiği sistemlerin yozlaşma ve başkalaşmasına ABD sistemi üzerinde rastlanıp rastlanamayaca-ğıdır. Polybios "Var olan herşeyin kaderinde bozulma olduğu gibi, her siyasal toplum da sonuçta bozulacaktır. Fakat bazı yönetimler, tesadüfen ya da bilinçli bir çaba sonucu diğerlerinden daha uzun sürmektedirler" demiştir.5 ABD Anayasası′nm kurduğu sistem ve güçler dağılımı 1789′dan bu yana gerçekten hiç değişmeden özüne sadık olarak mı devam etmektedir? Kurucular, bugünkü ABD sistemi hakkında ne düşünürdü? Kurucuların hayallerindeki başkan profili bugünkü başkanlara benziyor muydu? Kongre ve Federal Yüksek Mahkeme; başkanı her zaman frenleyebilmiş miydi? îşte çalışmada bu ve bunun gibi sorulara da cevap verme¬ye çalışılmıştır.
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR
"ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri" başlıklı tezim, hemen hemen iki senelik bir çalışmanın neticesinde son şeklini aldı. İki senelik süre aslında çok uzun bir zamanmış gibi gözükse de, hayatıma küçük kızımın dahil olması bu sürecin çok hızlı akmasına sebep oldu. Tezim, 2013 Şubat ayında Prof. Dr. Sibel İnceoğlu, Yard. Doç. Dr. Elif Küzeci, Yard. Doç. Dr. Didem Yılmaz′dan oluşan jüri tarafından oy birliği ile kabul edildi. Hocalarıma çalışmama gösterdikleri ilgi ve paylaştıkları değerli görüşler için teşekkür etmek isterim. Tezim baskıya hazırlanırken ifadede değişiklikler yapılmış, anlatımın akıcılığıyla ilgili ve dilbilimsel bazı düzenlemelere gi¬dilmiştir. "Modern Başkanlığın Doğuşu" alt başlıklı kısımda konu¬nun daha iyi anlaşılabilmesi için ilk cümlelerde bazı değişiklikler yapılmıştır. Çalışmamda kullanılan Türk hukukuna yabancı bazı kelimeler çeşitli sözlükler yardımıyla türkçeleştirilmeye çalışılmış ve dipnotlara açıklamalarla eklenmiştir. Esasa ilişkin herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Tez çalışmamda danışmanım olmayı kabul eden ve bana her konuda destek olan tez danışmanı hocam Prof. Dr. Sibel İnceoğlu′na, çalışmamın bir bölümünü ABD′de University of Ca-lifornia Berkeley′de yapmama vesile olan Dr. Claire Berlinski′ye, Berkeley Üniversitesi′nde tez araştırmama yardımcı olan Prof.Dr. John Yoo′ya, ABD seyahatim için bana burs sağlayan Sn. Ömral Yücel′e, tezimi yazdığım süre içerisinde her yardım iste¬diğimde yardımıma koşan Yard. Doç. Dr. Didem Yılmaz ve Yard. Doç. Dr. Elif Küzeci′ye, Fakültedeki çalışmalarım esnasında nazımı çeken oda arkadaşlarım Ar. Gör. Şule Sökücü ′ye, Ar. Gör. Deniz Meraklı′ya; Ar. Gör. Gülen Sinem Teke, Ar. Gör. İpek Sarıöz e. Ar. Gör. Fatmagül Karagöz e, Ar. Gör. Mahmut Özdil′e; çalışmalarım esnasında yardımlarını esirgemeyen Dekanımız Prof. Dr. Ayşe Nuhoğlu′na ve Dekan Yardımcımız Yard. Doç. Dr. Sinan Altunç′a teşekkürü bir borç bilirim. Beni her düştüğümde kaldıran ve her zaman daha ileriye gitmem için destekleyen sevgili ailem; annem Sümer Nomer e, babam Kemaleddin Nomer e, teyzelerim Hale Nomer ve Nihal Karamana, eniştem Muhittin Karamana, kuzenlerim Ebru ve Gökçe Karamana ve tabiî ki sevgili eşim Vera Nomer ile haya¬tımın anlamı güzel kızım Mine Nomer e sonsuz teşekkürlerimi sunmak isterim. Son olarak tezin basımını üstlenen On İki Levha Yayınevi′nin sahibi Erol Öz e ve Yayınevinin değerli çalışanlarına teşekkür ederim. Görüş, öneri ve eleştirilerinizi paylaşmanızdan mutluluk duyarım: mert.nomer(2)bahcesehir.edu.tr İstanbul, Şubat 2013 Mert Nomer
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR VII
İÇİNDEKİLER IX
KISALTMALAR XI 1. GİRİŞ 1 2. BAŞKANLARIN YETKİLERİNİN GELİŞİMİ 5 2.1. BAŞKANLIK MAKAMI 5 2.1.1. Başkanlık Yetkilerinin Tarihsel Kökenleri 9 2.1.1.1. Kuvvetler ayrılığı teorisi, Locke - Montesquieu ayrımı 13 2.1.1.2. Denge - fren mekanizmasının kuvvetler ayrılığına etkisi 17 2.1.2. Başkanların Başkanlık Makamının Gelişimindeki Etkileri 20 2.1.2.1. Hizmet teorisi ve lâfzi yorum teorisi çarpışması 20 2.1.2.2. Modern başkanlığın doğuşu 27 2.2. BAŞKANI FRENLEYEN MEKANİZMALAR 30 2.2.1. Yargısal Denetim, Federal Yüksek Mahkeme.... 31 2.2.2. Kongre nin Denetimi 34 2.2.2.1. Yasamanın vetosu 34 2.2.2.2. Başkanın vetosunun geçersiz kılınması 37 2.2.2.3. Senatonun onayını gerektiren işlemler 39 2.2.2.4. Bütçe ve askıya almayı kontrol yasası.. 40 2.2.2.5. Kongre nin savaş açma yetkisi ve kanunu 42 2.2.3. Kongre nin Yargısal Denetimi: Başkanın Cezai Sorumluluğu 46 3. BAŞKANIN YETKİLERİ 49 3.1. BAŞKANLARIN İÇ İŞLERİYLE İLGİLİ YETKİLERİ 49 3.1.1. İdarenin Başı Olarak Başkan 49 3.1.1.1. Devlet memurlarını atama yetkisi 52 3.1.1.2. Devlet memurlarını görevden alma yetkisi 55 3.1.2. Başkanın Yasamaya İlişkin Yetkileri 61 3.1.2.1. Ulusa sesleniş 62 3.1.2.2. Başkanın veto yetkisi 64 3.1.2.3. Başkanın af yetkisi 68 3.1.2.4. Federal yüksek mahkeme atamaları 71 3.1.2.5. Yürütmenin yaptığı doğrudan ve dolaylı yasama işlemleri 75 3.2. DIŞ İŞLERİNİN BAŞI OLARAK BAŞKAN 77 3.2.1. Antlaşmalar 80 3.2.1.1. Uluslararası antlaşmalar 80 3.2.1.2. Yürütme antlaşmaları 84 3.2.2. Başkanın Başkomutan Olarak Yetkileri 87 4. SONUÇ 93 KAYNAKÇA 97
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı