80 Soru ve Yanıtta Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Güncel Yargıtay İçtihatları Işığında
80 Soru ve Yanıtta Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Güncel Yargıtay İçtihatları Işığında
Ahmet KEZER
CMK 231 inci maddesinde yer alan Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, uygulamada kısaca HAGB olarak bilinen, uygulamaya girdiği andan itibaren soru ve sorunları bitmeyen, istinaf ve Yargıtay aşamalarında sıklıkla ilk derece mahkeme kararlarının bozulduğu/ kaldırıldığı bir konuyu bu kitabımızda izahata çalıştık.
Kitabın yazım dili, anlatım şekli oldukça sade, anlaşılır, net ve somut olmasına azami derecede gayret gösterilmiştir. Hakkında HAGB kararı verilmiş sıradan bir vatandaş kitabı eline aldığında kendi soru ve sorununa kitapta kuvvetle muhtemel yanıtlar ve çözüm önerileri bulacaktır.
Uygulamada yer alan avukatlar, hakimler ve savcılar da HAGB uygulamasında Yargıtayın yerleşik, güncel ve istikrar kazanan içtihatlarını görerek dosyalarındaki somut sorunun çözüm şeklini, uygulamasını göreceklerdir.
HAGB kurumu CMK ve TCK yürürlüğe girdikten sonra CMK ya ilk kez çocuk koruma kanununda 19/12/2006 tarihinde yürürlüğe girdiği, bilahare ilerleyen yıllarda sürekli yasal değişikliklerin olduğu bir kurumdur. Yasa koyucu uygulamada HAGB kurumunda soru ve sorunlar çıktıkça yasal değişiklik yoluna gitmiştir. Bu nedenlerle de HAGB kurumu çok bilinmeyenli, çok hata yapılan bir kuruma dönüşmüştür.
HAGB kurumunu 80 soru ve yanıtta ele almaya çalıştık. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan, Yargıtay tarafından da bozulan sorunlara öncelik verilmiştir. Eminin uygulamada yer alan soru ve sorunların yüzde doksanını karşılayacak, fikir verecek, Yargıtay uygulamasını gösterecek bir kitap oluşturduk.
Soru ve yanıtlar şeklinde HAGB kurumunu ele almamızın nedeni, konuların okuyucular nezdinde daha kolay bulunması, daha anlaşılır olunmasıdır. Her soru ve yanıttan sonra da güncel Yargıtay kararlarına yer verilerek sorunun çözümü noktasında okuyucuların zihinlerindeki soruların giderilmesi amaçlanmıştır.
Kitabın okuyucular nezdinde karşılık bulması halinde; kitapta yer almayan soru ve sorunlar, eleştiriler, katkılar, farklı bakış açıları, Yargıtay ve istinaf kararları tarafımıza / yayın evine ulaştırılması durumunda, kitabın ikinci baskısında bu soru ve sorunları karşılayacak yanıtlar, içtihatlar sunma ve çözüm önerisi üretmeye gayret göstereceğiz.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ................................................................................................................................... 7
İÇİNDEKİLER.............................................................................................................................. 9
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ
KISA VE GENEL ANLATIMI
SORULAR VE YANITLAR
Soru 1 HAGB denetim süresi içinde dava zaman aşımı süresi
nasılolur? ..............................................................................................................25
Soru 2 HAGB lerde denetim süresi ne kadar olur?..............................................28
Soru 3 HAGB kararı açıklandığında YENİ GEREKÇE yazmak elzem mi?
Mahkeme eski HAGB gerekçeli kararına atıfla yetinebilir mi?............. 32
Soru 4 Mahkeme gerekçesiz bir şekilde HAGB vermekten imtina
edebilir mi?..........................................................................................................35
Soru 5 HAGB kararları hangi yargı yoluna tabidir? .............................................39
Soru 6 HAGB açıklama aşamasında kimlere duruşma günü bildirilir? ........40
Soru 7 Duruşma açmadan EK KARAR ile HAGB açıklanabilir mi? ..................42
Soru 8 HAGB açıklama duruşmasında sanığa ve/veya katılana
meşruhatlı davetiye yeterli olur mu?.........................................................45
Soru 9 Dosyanın mağduruna haber vermeden, mağdurun
yokluğunda verilen HAGB kararı kesinleşir mi? Usulsüz
kesinleştirme sonrasında kasıtlı suç ihbarı ile dosya yeni
esasa alındığında HAGB kararı açıklanır mı? ...........................................47
Soru 10 HAGB kararı usulsüz kesinleştirilmiş ve sanığın denetim
süresi içinde kasıtlı suç işlediğinden bahisle usulsüz
kesinleştirilen HAGB kararı açıklanır mı? ..................................................49
Soru 11 Duruşma zaptında maddi hata olması halinde bu maddi
hata itiraz/ istinaf/ temyiz merci tarafından dikkate alınır mı?.........55
10 İÇİNDEKİLER
Soru 12 HAGB kararı önce sanığa verilen kararların sanık tarafından
temyizi sonrasında sanığa verilen HAGB kararının, bilahare
açıklanması aşamasında ALEYHE BOZMA YASAĞI olur mu? ............56
Soru 13 HAGB ye sadece sanık tarafından ACM ye yapılan itirazlarda
ALEYHE BOZMA YASAĞI uygulanır mı?....................................................61
Soru 14 HAGB kararının açıklanmasına neden olan ihbara konu
suçun sonradan UZLAŞMAYA, ÖN ÖDEMEYE, vs... Yasal
değişikliğe uğraması halinde ne yapmak gerekir ?..............................63
Soru 15 HAGB kararının açıklanmasına neden olan ihbara konu
suçta, sanığın akıl hastası olması nedeniyle, sanığa CVYO
kararı verilse de HAGBkararı açıklanır mı? ...............................................67
Soru 16 HAGB ye konu suçun HAGB açıklama aşamasında ilk defa
UZLAŞTIRMA kapsamına alınmışsa, HAGB kararını aynen
açıklamak gerekir mi; yoksa atılı suçun uzlaşma kapsamına
girdiğinden bahisle öncelikle UZLAŞTIRMA işlemini mi
yapmak gerekir?................................................................................................69
Soru 17 HAGB uygulaması noktasında sanığın suçtan doğan zararı
karşılama iradesi ve ifadesi varsa, mahkemenin sanığa zararı
ödemesi için bildirim yükümlülüğü var mı? ...........................................71
Soru 18 Atılı suçta doğan zararın sanık tarafından karşılanmaması
halinde sanığa HAGB verilebilir mi?...........................................................73
Soru 19 Mağdurun zararının taksitler halinde ödenmesi koşuluna
bağlı olarak HAGB kararı verilebilir mi? ....................................................76
Soru 20 HAGB da "manevi zarar" dikkate alınır mı?..............................................80
Soru 21 HAGBmaddi zararı mahkeme ne şekilde tespit eder?.........................83
Soru 22 Bir sanığın yargılandığı dosyada birden fazla suç olur, bu
suçlardan biri Yargıtay yüzü görür,gerisi HAGB olur ve daha
sonra hagb açıklanırsa yargı yolu ne olur? ..............................................86
Soru 23 İştirak halinde işlenen suçlardan, birden çok sanığın
yargılandığı dosyada sanıklardan birinin dosyası Yargıtay
yüzü görür, gerisi HAGB olur ve daha sonra HAGB alan
sanıkların dosyaları açıklanırsa yargı yolu ne olur? ..............................94
Soru 24 BAM’ lar yürürlüğe girmeden önce, bir şekilde Yargıtaya
giden ve Yargıtayın ESAS yönden incelemediği dosyalarda
verilen HAGB ler bilahare BAM’lar yürürlüğe girdikten sonra
açıklanarak verilecek kararların yargı yolu neresi olur? ................... 101
İÇİNDEKİLER 11
Soru 25 HAGB kararı açıklamada yargı yolu ne olur ?....................................... 107
Soru 26 HAGB kararında yer alan MÜSADERE hangi yargı yoluna
tabidir?............................................................................................................... 111
Soru 27 HAGB kararında yer alan müsadere kararı ne şekilde infaz
edilir? .................................................................................................................. 114
Soru 28 TCK 191 inci maddesinde verilen zorunlu HAGB kararının
denetim süresi içinde sanığın işlediği kasıtlı herhangi bir
suçtan HAGB kararı açıklanır mı?.............................................................. 128
Soru 29 Uyuşturucu kullanmaktan dolayı CMK 231 inci maddesi
kapsamında HAGB kararı verilen sanığın denetim süresi
içinde herhangi bir kasıtlı suç işlemesi halinde HAGB kararı
açıklanır mı? ..................................................................................................... 134
Soru 30 İkinci kez HAGB yasağı ne zaman uygulanır? ...................................... 138
Soru 31 141 HAGB açıklamaya konu ihbar suçu TAKSİRLİ suç ise
HAGB kararı açıklanır mı? ....................................................................................
Soru 32 HAGB ilamı olan birinin denetim süresi içinde TAKSİRLİ SUÇ
tan mahkum olması halinde ikinci kez HAGB kararı verilebilir
mi? Bir başka anlatımla da TAKSİRLİ SUÇLARDA birden fazla
HAGB kararı verilebilir mi?.......................................................................... 144
Soru 33 Adli sicilde bulunan ilamın tekerrüre esas alınmaması, vaki
olmamış sayılması, ceza kararnamesi olması veya silinme
şartları oluşması HAGB verilmesine engel olur mu ? ........................ 146
Soru 34 HAGB ihbarına konu suçun KESİN olması halinde de HAGB
kararı açıklanır mı?......................................................................................... 153
Soru 35 HAGB koşullarının oluşup oluşmadığı noktasında adli sicil
kayıtlarında hangi tarih dikkate alınır? Bir başka anlatımla da
suç tarihinden sonra kesinleşen ilamlar HAGB ye engel teşkil
eder mi?............................................................................................................. 162
Soru 35 HAGB kararında belirtilen denetim süresi içinde kasıtlı suç
işleme nedeniyle HAGB dosyasınınaçıklanma aşamasında
kararı değiştirme imkanı var mı? .............................................................. 165
Soru 37 Bir sanığa seçenek yaptırımı, erteleme ile HAGB verilmesi imkanı
olduğunda öncelik kimdedir? Bir başka anlatımla da seçenek
yaptırımı, erteleme ile HAGB yarışırsa öncelik kimde olur ?.................. 173
12 İÇİNDEKİLER
Soru 38 HAGB denetim süresinde kasıtlı suç işlediğinden bahisle
ihbar edilen kararda HAGB ise HAGB açıklanır mı? Bir başka
anlatımla da ihbar edilen karar HAGB olması halinde de
HAGB kararı açıklanır mı? HAGB, HAGB yi açıklatır mı?.................... 176
Soru 39 HAGB kararına itiraz edecekken, kanun yolunda yanılarak
istinaf ve/veya temyiz edenin itiraz kanun yolu hakkı
kaybolur mu? Yanlış merciye yasal süresinde başvuru
halinde ne olur ?............................................................................................. 180
Soru 40 HAGB itirazlarında itiraz merci HAGB yi hangi yönlerden
inceler?............................................................................................................... 181
Soru 41 HAGB itirazını değerlendiren itiraz merci asıl mahkeme
yerine geçerek karar verebilir mi?............................................................ 193
Soru 42 HAGB kararlarında yargılamanın yenilenmesi olur mu? ................. 207
Soru 43 HAGB kararlarına karşı kanun yararına bozma yoluna
gidilebilir mi?................................................................................................... 213
Soru 44 HAGB açıklanmasına yer olmadığına kararlarına karşı hangi
yargı yoluna gidilir ?...................................................................................... 231
Soru 45 HAGB kararında vekalet ücretine yer verilir mi? Sanığın birden
fazla suçtan yargılanıp bir suçtan HAGB kararı alıp, geri kalan
tüm suçlardan beraat alması halinde vekaletnameli müdafisi
olan sanığa vekalet ücreti takdir edilir mi?........................................... 233
Soru 46 HAGB kararı açıklandığında katılanın avukatı olması halinde
katılan lehine yeniden vekalet ücreti takdir edilir mi? HAGB
kararında vekalet ücreti takdir edilen katılana, HAGB kararını
açıklamada da vekalet ücreti takdir edilir mi?..................................... 238
Soru 47 HAGB açıklamasına neden olan olay sanığın tedbir ve denetim
ihlali ise, sanık savunmasını almak elzem mi? Bir başka
anlatımla da sanığın kasıtlı suç işlediğinden bahisle HAGB
açıklama duruşmasına sanığa meşruhatlı davetiye yeterli
görülür iken, sanığın denetim süresi içinde tedbir ve denetimi
ihlal halinde mahkemenin HAGB açıklama duruşmasında
sanığa meşruhatlı davetiye çıkarması yeterli olur mu? ........................ 248
Soru 48 Mahkeme HAGB kararında sanığa CMK 231/8 inci maddesi
gereğince denetimli serbestlik tedbirinde FİDAN
DİKMEyükümlülüğü yükleyebilir mi? Yada mali/maddi külfet
oluşturacak yükümlülük sanığa yüklenebilir mi?............................... 251
İÇİNDEKİLER 13
Soru 49 HAGB kararında CMK 231/8 inci maddesi kapsamında
Cumhuriyet Savcısının infaz yetkisini kısıtlayacak, hayatın
olağan akışına, akla ve mantığa aykırı denetimli serbestlik
tedbiri uygulanması mümkün müdür?.................................................. 258
Soru 50 CMK 254 üncü maddesi kapsamında verilen HAGB ile CMK
231 inci maddesi kapsamında verilen HAGB arasında ne gibi
fark vardır?........................................................................................................ 266
Soru 51 İnkılâp kanunlarında yer alan suçlarda HAGB kararı
uygulanabilir mi? ........................................................................................... 271
Soru 52 Atatürk 'ün hatırasına alenen hakaret suçlarında HAGB kararı
verilebilir mi? ................................................................................................... 276
Soru 53 Hukuk / idare hakimi,HAGB ile bağlı mıdır ? ........................................ 279
Soru 54 Sanık, HAGB yi kabul veya ret beyanından yargılama
sürecinde dönebilir mi? Sanık hüküm kurulana kadar HAGB
yi kabul yada ret beyanından rücu edebilir mi? ................................. 307
Soru 55 HAGB de zımnen kabul mümkün mü ? Sanık HAGB talep
etmese ve aynı zamanda da karşı çıkmasa sanığa HAGB
uygulanabilir mi? ........................................................................................... 314
Soru 56 HAGB verilmesinde hakimin takdir hakkı var mıdır? CMK 231
inci maddesinde belirtilen objektif şartlar yönünden
problem olmayan her sanığa HAGB uygulanır mı?........................... 322
Soru 57 Askeri suçlarda HAGB uygulanır mı?....................................................... 330
Soru 58 HAGB dosyasında tutuklu kalınan sürelerin, başka suçtan
infaz edilen cezada mahsubu olur mu?................................................. 340
Soru 59 6284 S.Y. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin
Önlenmesine dair Kanun Kapsamında olan suçlarda,
mahkemece Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına/ İl
Müdürlüğüne duruşma gününü bildirmeden, tebligat
çıkarmadan, duruşmadan haberdar etmeden verilen HAGB
kararının, bilahare sanığın denetim süresi için de denetim
tedbirlerine uymaması yada kasıtlı suç işlemesi halinde
mahkeme HAGB kararını açıklar mı?....................................................... 344
Soru 60 HAGB açıklama sürecinde, mahkemenin HAGB kararını
olduğu gibi açıklamak yerine delil değerlendirmesi yaparak
yada yeniden delil toplayarak, kovuşturmayı derinleştirip
genişleterek sanığa BERAAT kararı verebilir mi? ................................ 347
14 İÇİNDEKİLER
Soru 61 Sanığa verilen kısa süreli hapis cezası HAGB verilmeden
önce seçenek yaptırımlarına çevrildikten veya ertelendikten
sonra, sanığa HAGB kararı verilebilir mi? .............................................. 351
Soru 62 HAGB kararı sanığın kasıtlı suç işlediğinden bahisle başka
mahkemece yapılan ihbarla açıklandıktan sonra, sanığın
HAGB ihlali yaptığını belirtilen başkaca mahkemelerden
gelen ikinci, üçüncü vs... İhbarlar üzerine HAGB yeniden
açıklanır mı? HAGB de mükerrer açıklama olur mu?......................... 357
Soru 63 HAGB yürürlüğe girmeden önce kesinleşen, infaz edilen
dosyalarda UYARLAMA yargılaması yapılarak HAGB kararı
verilebilir mi? ................................................................................................... 362
Soru 64 HAGB silah ruhsatı almaya engel midir ? .............................................. 366
Soru 65 SMU (Seri Muhakeme Usulü) ve BYU (Basit Yargılama
Usulü)uygulanarak mahkumiyet verilen ilamlar HAGB
ihlalinde dikkate alınır mı?.......................................................................... 374
Soru 66 İcra İflas Kanununda yer alan suçlarda HAGB olur mu?................... 375
Soru 67 HAGB ihbarına konu suçun TAZYİK/ DİSİPLİN SUÇU olması
halinde de HAGB kararı açıklanır mı? ..................................................... 377
Soru 68 TCK 185 üncü maddesinde belirtilen İMAR KİRLİLİĞİNE
NEDEN OLMA suçunda HAGB kararı verilebilir mi?........................... 379
Soru 69 HAGB verilmiş bir dosyada CMK 141 inci maddesinde belirtilen
koruma tedbirleri nedeniyle tazminat talep edilebilir mi?............. 383
Soru 70 BAM’lar tarafından verilen HAGB kararlarında ihlal
olduğundan, HAGB kararlarını kim açıklar ? ........................................ 387
Soru 71 HAGB kararında katılan lehine takdir edilen vekalet ücreti
ilamlı icraya konur mu?................................................................................ 396
Soru 72 Yabancı mahkemelerden verilen sabıka kayıtları HAGB ye
engel teşkil eder mi; yabancı mahkeme ilamlarının HAGB ye
etkisi denir? ...................................................................................................... 401
Soru 73 Mahkemeler sanık savunmasını almadan, delilleri
toplamadan, mağdurları ve tanıkları dinlemeden HAGB
kararı verebilir mi? ......................................................................................... 402
Soru 74 Akıl hastası olan sanığa CMK 231 inci şartları da taşıyorsa
öncelikle HAGB kararı mı verilmelidir, yoksa akıl hastası
olması nedeniyle TCK 32, 57, CMK 223/3-a maddesi
gereğince CVYO (güvenlik tedbiri mi) kararı mı verilmelidir?....... 404
İÇİNDEKİLER 15
Soru 75 Kesinleşen HAGB kararlarına karşı Anayasa Mahkemesine
bireysel başvuru yoluna ve/veya Avrupa İnsan Hakları
Mahkemelerine gidilebilir mi? .................................................................. 406
Soru 76 HAGB açıklama aşamasında görevli mahkeme değişirse
HAGB kararını kim açıklar ? Görevli mahkeme mi, HAGB
kararını veren mahkeme mi HAGB kararını açıklar?.......................... 413
Soru 77 Kesinleşen, infaz edilen dosyalarda da yasal değişiklik
gerekçe gösterilerek, uyarlama yargılaması yapılarak HAGB
kararı verilebilir mi?....................................................................................... 418
Soru 78 HAGB kararı sonrasında sanığın denetim süresi içinde kasıtlı
suç işlememesi, denetim süresinin dolması üzerine de; CMK
231/10 uncu maddesi gereğince verilen DÜŞME
KARARLARININ yargı yolu ne olur?.......................................................... 425
Soru 79 HAGB kararı polis okulunda öğrenci olan kişinin okuldan
atılmasına neden olur mu?......................................................................... 429
Soru 80 HAGB açıklama aşamasında suça sürüklenen çocukların 18
yaşını doldurması halinde zorunlu müdafiye gerekir mi? .............. 436
HAGB’YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER, DÜŞÜNCELER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ......... 441
ANAYASA MAHKEMESİNİN BİREYSEL BAŞVURU KARARLARINDA
HAGB DEĞERLENDİRMESİ (10 BİREYSEL BAŞVURU KARARI).............................. 445