Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Tek Satıcılık Sözleşmesi

Tek Satıcılık Sözleşmesi



Sayfa Sayısı
:  
177
Kitap Ölçüleri
:  
16x23 cm
Basım Yılı
:  
1989
ISBN NO
:  
9757680036

300,00 TL

Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...











GİRİŞ Çalışmamızın konusunu teşkil eden Tek Satıcılık Sözleşmesi (inhisarî satış sözleşmesi) yasalarda (Borçlar Yasasında) düzenlen¬memiş bir sözleşme çeşididir. Bir sözleşme tipinin yasaya alınıp alın¬maması, o sözleşme tipi hakkında verilecek bir değer hükmüne dayanmaktan ziyade, tarihi nedenlerle açıklanabilir. Bir yasa çıkartı¬lırken o sırada sosyal ve ekonomik hayatta en çok uygulanan söz¬leşme tipleri yasada yer alır t1 >. Türk-Isviçre Borçlar Hukuku sisteminde benimsenen "Sözleşme özgürlüğü" (2) kuralı gereğince taraflar hukuk düzeninin sınırları içinde yasada yer almayan bir sözleşme yapabilirler. İşte tek satıcılık sözleşmesi de tarafların sözleşme özgürlüğüne dayanarak yaptıkları ve yasalardaki sözleşme tiplerinden ayrılan bir sözleşmedir. Ekonomi ve sanayi alanında son yüzyıldaki hızlı gelişme süreci karşısında, büyük çapta seri üretimde bulunan yapımcılar için tek satıcılık sözleşmesi bir gereksinme olarak ortaya çıkmıştır. Ekono¬mik hayatta yazılı hukuk ile yaşayan hukukun, hukuk kuralları ile hukukî gerçekliklerin birbirlerinden ayrılmaları uzun zamandan beri gözlenen bir olgudur. Ticarî örf ve adetler, standart (tekdüze) sözleşmeler, genel işlem şartlan ve birel (münferit) anlaşmalar yasa¬ların yerine geçmekte veya onu kapsam olarak esaslı bir şekilde değiştirmektedir. Ekonomik gereksinme olarak yapımcılar üret¬tikleri malların pazarlaması ile ilgili hukukî ilişkilerini yasa koyucu tarafından konulan sözleşme tiplerine göre değil, kendi amaçlarına (1) TANDOĞAN, Halûk: Borçlar Hukuku-özel Borç ilişkileri, C. l/l, 4. bası, Ankara 1985, s. 8. (2) Sözleşme özgürlüğü konusunda bk. Kari Oftinger: Die Vertragsfreiheit, Die freiheit des Bürgers im schvveizerischen Recht, Zürich 1948; Max Fischer: Der Begriff der Vertragsfreiheit, Diss. Zürich, 1952; Bernhard Schnyder: Vertragsfreiheit, als Privatrechtsbegriff, Diss. Freiburg, 1960; İNAN, Ali Naim: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Ankara 1984,s. 122vd.;EREN, Fikret: Borçlar Hu kuku, Genel Hükümler, C. I, 2. bası, Ankara 1987, s. 18.; ZEVKLİLER, Aydın: Borçlar Hukuku özel Borç ilişkileri, Ankara 1987, s. 5 vd. Giriş göre düzenlemektedirler. Özellikle yüksek değerli ve teknik bakım¬dan karmaşık bazı mamullerin pazarlanmasında tek satıcılık sözleş¬mesi önem kazanmaktadır. Otomobil endüstrisinde büyük yapımcılar ülke çapına yayılmış bir satım şebekesi kurmuşlardır. Bu satıcılar yapımcının markası ile ortaya çıkarak otomobillerin pazarlamasını yapmakta ve aynca müşteri hizmetlerini yürütmektedirler. Aynı şey buzdolabı, çamaşır makinası, fırın gibi beyaz eşya tabir edilen daya¬nıklı tüketim malları ile televizyon, video, bilgisayar, tarım araçları ve büro makinalarımn pazarlamasında da söz konusudur. Diğer branş¬larda da tek satıcılık sözleşmesi ortaya çıkmaktadır. Aynca tanınmış bira imalathanelerinin pazarlamasını yapan, üreticinin markasını araçları üzerine koyan ya da iş yerlerine yerleştiren tek satıcılar da vardır. Tek satıcılık sözleşmesi bizim yasalarımızda yer almadığı için, sözleşmenin hukukî niteliğinin ve bu sözleşmeden doğan hukuksal sorunların derinlemesine açıklamalara girerek ele alınması gerekli görünmektedir. Bu çahşmamızda,yapımcı ile yeni bir pazarlama ara¬cısı tipi olarak ortaya çıkan tek saücı arasındaki hukukî ilişkiler incelenecektir. Böyle bir çahşma herşeyden önce sözleşmenin özel¬liklerinin, tarafların menfaat durumlarının ve bu ilişkide tipik olarak ortaya çıkan anlaşmazlıkların incelenmesini zorunlu kılar. Tek satıcılık: sözleşmesi, Avrupa ülkelerinde de yasalarla düzen¬lenmemiştir. Bunun tek istisnası 27 Temmuz 1961 tarihli (13 Nisan 1971 tarihli yasa ile değişik) Belçika Yasasıdır. "Süresiz tek satıcılık imtiyazlarının tek taraflı olarak feshi" hakkındaki bu yasa da tek satıcılık sözleşmesinden ortaya çıkan sorunların tümüne çözüm getir¬mekten uzaktır. Bu nedenle konu ile ilgili olarak ortaya çıkan boş¬luklar mahkeme içtihatları yoluyla doldurulmaya çalışılmaktadır. Ülkemizdeki ekonomik gelişmenin diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha geç ve yeni olması sebebiyle tek satıcılık sözleşmesi ile ilgili uygulama da yenidir. Yargı kararları ise yok denecek kadar azdır. Bu konudaki sorunlara çözüm getirmek ve sözleşme uygulamalarına ışık tutmak amacıyla Fransız, Alman, İsviçre ve diğer bazı yabancı ülke hukuk öğretisi ile mahkeme içtihatlarına kapsamh olarak yer verilecektir. Tek satıcılık sözleşmesi konusundaki bu çalışmamız bir giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. 2 Giriş Birinci bölümde, tek satıcılık sözleşmesinin tanımı, unsurları ve hukukî niteliği ile ekonomik esasları incelenecektir. Tek satıcılık sözleşmesinin kendisine yakın olan sözleşmelerden ayırdedilmesi konusunun da yer aldığı bu bölümde ayrıca sözleşmenin sürekli borç ilişkisi olma özelliğine değinilecektir. İkinci bölümde, sözleşme taraflarının karşılıklı hak ve yükümlü¬lükleri yer almaktadır. Burada tek satıcılık sözleşmesinin tarafları olan tek satıcı ile yapımcının hak ve yükümlülükleri ayrı ayrı ince¬lenecektir. Üçüncü bölümde, sözleşmenin sınırları belirtilmeye çalışılacak¬tır. Bu konuda ilk önce, tek satıcılık sözleşmesinin kişilik hakları açısından değerlendirilmesi yapılacak ve daha sonra tek satıcılık sözleşmesinin genel işlem şartları karşısındaki durumu ele alına¬caktır. Bu bölümde son olarak sözleşmenin kartel hukukuna ilişkin sınırları tartışılacaktır. Dördüncü ve son bölümde ise tek satıcılık sözleşmesinin sona ermesi ile sona ermenin sonuçlan üzerinde durulacaktır. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ HI İÇİNDEKİLER V KISALTMALAR XII BİBLİYOGRAFYA XV GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, UNSURLARI HUKUKÎ NİTELİĞİ ve EKONOMİK ESASLARI § 1. KAVRAM, TANIM ve UNSURLARI 4 I- KAVRAM 4 II- TANIM ..-.′ 8 1. Yabancı Hukuk Sistemlerindeki Bazı Yasal Tan im 1ar . . 8 2. Öğretideki Tanımlar 9 3. Yargısal Uygulamadaki Tanımlar 12 4. Sonuç 14 III- UNSURLARI . . .14 1. Süreklilik (Tek satıcı ile yapımcı arasındaki sözleşmenin sürekliliği) 14 2. Kendi Adına ve Hesabına Hareket . .15 3. Tek Satış Hakkı (Belirli bir bölgede satış tekeli tanı′nm ası) 16 4. Pazarlama, Satış ve Sürümü Arttırma Faaliyetinde Bulunma .•■.′* 18 § 2. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ. . .19 _ V- I- GENEL OLARAK 19 II- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİ SATIM SÖZLEŞMESİ SAYAN GÖRÜŞ 19 III- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİ ACENTE SÖZLEŞMESİ (ya da acente benzeri sözleşme) SAYAN GÖRÜŞ . .23 IV- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİ Bİfc İŞGÖRME SÖZLEŞMESİ TÜRÜ SAYAN GÖRÜŞ 25 V- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİ KENDİSİNE ÖZGÜ YAPISI OLAN SÖZLEŞME SAYAN GÖRÜŞ . .28 VI- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİ KENDİSİNE ÖZGÜ YAPISI OLAN KARMA BİR SÖZLEŞME SAYAN GÖRÜŞ 30 VII- GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇ . .32 § 3. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN KENDİSİNE YAKIN OLAN SÖZLEŞMELERDEN AYIRDEDİLMESİ. 36 I- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-SATIM SÖZLEŞMESİ 36 II- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-ACENTELİK SÖZLEŞMESİ 38 III- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-ESER (İstisna) SÖZLEŞMESİ 41 IV- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-SATIŞ İÇİN TEVDİ (Bırakma) SÖZLEŞMESİ 43 V- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-ADİ ORTAKLIK SÖZLEŞMESİ 45 VI- TEK SATICILIK SÖZLE ŞMESİ-H İZMET SÖZLEŞMESİ 48 VII- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-VEKALET SÖZLEŞMESİ 50 VIII- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ-KOMİSYON 52 § 4. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI* VE EKONOMİK ESASLARI. 53 I- ORTAYA ÇIKIŞI 53 II- EKONOMİK ESASLARI ′. . .55 -VI- 1. Ekonomideki Yapı Değişiklikleri 56 2. Yapımcının Pazarlama Politikasına İlişkin Menfaati 57 3. Sözleşme Konusu Malların özellikleri . . 61 4. Dış Satımın Kendisine Özgü Gereksinmeleri 64 § 5. SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİSİ OLARAK TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ 65 I- SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİSİ 65 II- TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNDEKİ SÜREKLİ EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİ 67 İKİNCİ BÖLÜM SÖZLEŞME TARAFLARININ KARŞILIKLI HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ § 6. TEK SATICININ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 69 I- ALIM YÜKÜMLÜLÜĞÜ(Abnahmepflicht) 69 II- SÜRÜMÜ ARTTIRMAK İÇİN FAALİYETTE BULUNMAK YÜKÜMLÜLÜĞÜ 72 III- BİLGİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 75 IV- MÜŞTERİ HİZMETLERİNİ YERİNE GETİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ(Kundendienst) 76 V- YAPIMCININ MENFAATLERİNİ KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 79 1. Genel Olarak 79 2. Sır Saklama Yükümlülüğü 80 3. Rekabet Yasağı 83 4. § 7. YAPIMCININ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 85 I- TESLİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ(Lieferpflicht) 85 II- TEK SATICIYI DESTEKLEM E (İşbirliği yapma) YÜKÜMLÜLÜĞÜ 89 - VII - 1. Genel Olarak 89 2. Tek Satıcıya Gerekli Belge ve Malzemenin Tahsis Edilmesi 90 3. Yapımcının Bilgi Verme Yükümlülüğü . 91 III- SÖZLEŞME BÖLGESİNE DOĞRUDAN DOĞRUYA SATIŞ YAPMAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 92 IV- YAPIMCININ TALİMAT VERME HAKKI. 98 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN SINIRLARI § 8. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN KİŞİLİK HAKLARI (=özellikle ekonomik faaliyet özgürlüğü) AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ . .101 I- GENEL OLAR AK 101 II- SÜRE BAKIMINDAN 102 1. İsviçre Hukukunda 102 2. Alman Hukukunda 104 3. Fransız Hukukunda 104 4. Türk Hukukunda 106 III- TEK SATIŞ HAKKI(İnhisarîlik) BAKIMINDAN 109 1. Genel Olarak 109 2. Sözleşme Bölgesi Açısından 109 3. Sözleşme Konusu Mallar Açısından 111 IV- SATILACAK MAL MİKTARININ BELİRLENMESİ BAKIMINDAN 112 1. Satılacak Mal Miktarının Saptanması İşinin Tarafların İlerideki Anlaşmasına Bırakılması 112 a) Bir sözleşmenin esaslı noktalarından birinin belirtilmesinin tarafların ilerideki anlaşmasına bırakılması olanağı 113 - VIII - b) İlerideki anlaşmaya bırakılan noktanın o zaman tayininin kabil olması 115 c) Tarafların anlaşamamaları halinde hakem veya yargıca başvurulması 116 2. Satılacak Mal Miktarının Saptanması İşinin Tarafların İlerideki Ortak Anlaşmasına Bırakılmış Olması Sözleşmeyi Ahlâka Aykırı Kılmaz 118 V- SONUÇ 119 §9. GENEL İŞLEM ŞARTLARI VE TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ 120 I- BİR TARAFİN GENEL ŞARTLARINI DÜZEN¬ LEDİĞİ TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ 120 II- GENEL ŞARTLARA KARŞI TEK SATICININ KORUNMASI 122 1. Genel İşlem Şartları Hukukunun Düzenlenmesi Hakkındaki 9 Aralık 1976 Tarihli Alman Yasası . . .122 2. Türk Hukukundaki Durum 124 §10. KARTEL HUKUKU SINIRLARI 125 I- GENEL OLARAK 125 II- ALMAN HUKUKUNDA 125 1. Tarihî Gelişim 125 2. Tek Satıcılık Sözleşmelerinin "Rekabet Sınırlamalarına Karşı Yasa"(GWB) Açısından İncelenmesi 127 a) İnhisarîlik şartının § 18 GWB karşısında geçerliliği : . .127 b) Tek satıcılık sözleşmelerinin § 26 GWB hükmüne göre değerlendirilmesi . . 132 -IX- c) Rekabet sınırlamalarına ilişkin hükümlerin (§§ 18, 26 GWB), Alman Medenî Hukuku karşısındaki durumu 133 !ll- İSVİÇREHUKUKUNDA 135 IV- TÜRK HUKUKUNDA 136 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE SONA ERMENİN SONUÇLARI §11. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 138 1- GENEL OLARAK 138 II- SÖZLEŞME SÜRESİNİN DOLMASI NEDENİYLE SONA ERME 139 III- BELİRSİZ SÜRELİ SÖZLEŞMENİN OLAĞAN FESHİ 143 1. Sözleşme Süresinin Belirsiz Olması 143 2. Belirsiz Süreli Tek Satıcılık Sözleşmesinin Olağan Feshi 144 a) Alman Hukukunda 144 b) İsviçre Hukukunda 147 c) Belçika Hukukunda 149 d) Türk Hukukunda 150 IV- HAKLI NEDENLE FESİH(Olağanüstü fesih) 152 §12. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 158 I- SONA ERMENİN EKONOMİK ETKİLERİ 158 II- SONA ERMENİN BİREL SATIM SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ 159 III- DENKLEŞTİRME İSTEM İ (Ausgleichsanspruch, Müşteri Tazminatı) 160 -X- 1. Genel Olarak 160 2. Alman Hukukunda 160 3. îsviçre Hukukunda 165 4. Belçika Hukukunda 167 IV- BELGE VE MALZEMELERİN GERİ VERİLMESİ 169 SONUÇ 171 -XI