Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin Sorumluluğu
Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin Sorumluluğu
Cüneyt PEKMEZ
Sayfa Sayısı
:
236
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786051520193
360,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Tapu sicili, taşınmazlar üzerindeki hakları ve taşınmazların hukuki durumunu yansıtan, tutulması devlet dışında başka bir kişi ya da kuruma bırakılamayacak kadar önemli, resmi sicil niteliğini haiz bir sicildir. Tapu sicilinin bu önemi kadastro faaliyetinden itibaren başlamakta, taşınmaz üzerinde hak sahibi olan kişinin veya sicile güvenerek sicil faaliyetinden yararlanacak kişilerin tapu siciliyle ilgili her işlemiyle de yinelenerek devanı etmektedir. Tapu sicilinin bu önemi karşısında tapu siciliyle ilgili faaliyetlerin gerçek hak ve hukuki duruma uygun gerçekleştirilmesinde toplumun ve bireyin menfaatinin olduğu açıktır.
Tapu siciline veya sicil faaliyetinin gerçek hak ve hukuki duruma uygun şekilde gerçekleştirildiğine güvenerek işlem yapan kişiler, sici¬lin tutulmasından dolayı zarara uğrayabilirler. Dolayısıyla bu güvenin devamının sağlanması amacı sicile güvenerek işlem yapan kişilerin sicil faaliyeti dolayısıyla uğradığı zararları bu kişilerin üzerinde bırakmamayı gerektirir. İşte tapu sicilinin devlet tarafından tutulmasından ve belirti¬lenler ışığında, sicilin hukuka aykırı tutulmasından doğan bütün zararlar¬dan TMK m. 1007 hükmü gereğince devlet sorumlu kılınmıştır. Böylece tapu sicilinin taşınmazın gerçek hak ve hukuki durumunu doğru ve tu¬tarlı bir şekilde yansıtması ile tapu sicilinin tutulması faaliyetinden zarar görenlerin zararlarının tazmini sağlanarak onların tapu siciline duyduğu güven teminat altına alınmıştır. Nitekim ulusal ve ulusalüstü yüksek yargı mercileri de, genel olarak, sicil faaliyeti dolayısıyla veya sicile güvenerek işlem yapan kişilerin uğradığı zararlar ile tapu siciline bağlanan sonuç¬lar arasında dengenin sağlanmasına önem vermiş, bundan dolayı zarargörenin zararının tazmininin gerekli olduğunu belirtmiştir. İşte zararın tazmin edilerek dengenin sağlanması ise devletin sorumluluğuyla söz konusu olmaktadır.
Çalışmamızın ilk bölümünde sorumluluğun temel esasları başlığı altında, öncelikle TMK m. 1007 hükmünün düzenleniş biçiminden bahsedilmiştir. Bu bahiste düzenleme mülga MK m.917 hükmüyle mu¬kayeseli bir şekilde ele alınmıştır. Dolayısıyla TMK m. 1007 ile getirilen yenilik ve değişikliklere değinilmiştir. Burada yeni düzenleme şekil ba¬kımından değerlendirilmiş, esasa girmeyi gerektirecek durumlarda ise çalışmamızın ilgili bölümlerine göndermede bulunulmuştur. Bu surette düzenlemenin şekle ve esasa ilişkin değerlendirmeleri arasında bağlantı sağlanmıştır. Daha sonra devletin sorumluluğunun işlevi başlığı altında devletin sorumluluğuyla elde edilmek istenen amaca yer verilmiştir. Bu amaç çerçevesinde devletin sorumluluğuyla sicile güvenin devamını sağlama amacından bahsedilerek, sorumluluğun sicile güvenin teminatı olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır. Devletin sorumluluğunun özellikle¬rine sorumluluğun hukuki niteliği başlığı altında yer verilmiştir. Sorum¬luluğun kamu hukuku niteliğinde mi yoksa özel hukuk niteliğinde mi olduğu hususu çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır. Zira sorumluluğun özel hukuk ya da kamu hukuku sorumluluğu olduğunun belirlenmesi, sorumluluğun nitelendirilmesi ve içeriği ile sorumluluğun hangi esasa dayandığının belirlenmesine hizmet edecektir. Sorumluluğun kusursuz sorumluluk niteliği başlığı altında kusursuz sorumlulukların dayanağı olan esaslar kısaca açıklanmış, sorumluluğun bu sorumluluk dayanakla¬rından hangisine girebileceği belirtilmiştir.
ikinci bölümde, devletin sorumluluğundan bahsedilmesi için bira-rada bulunması gereken unsurlar dört başlık halinde incelenmiştir. Zira devletin sorumluluğu birinci bölümde de değinildiği üzere bir haksız fiil sorumluluğu olduğundan kusur hariç haksız fiilin diğer unsurlarının varlığı aranacaktır. Bu unsurlar zarar verici eylem olan sicilin tutulması, hukuka aykırılık, zarar ve illiyet bağıdır. Bu dört unsurdan birinin eksikli¬ği devletin sorumluluğunun doğumuna engel olur.
Tapu sicilinin tutulmasına ilişkin eylem başlığı altında, zarar verici eylem olan tapu sicilinin tutulması faaliyetinin kapsamı ve içeriği belir¬lenmeye çalışılmıştır. Zira sicilin tutulması faaliyetinden ne anlaşılması gerektiğinin belirlenmesi, hem sorumluluğu kanunkoyucunun amacı dı¬şında genişletmenin önüne geçilmesi hem de hangi faaliyetlerden doğan zarardan devletin sorumlu olacağının tespiti bakımından önem arz eder. Dolayısıyla çalışmamızda sicilin tutulması başlığı altında öncelikle sicilin tutulması kavramından ne anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Sicilin tu¬tulması, genel olarak, tapu siciline yapılan kayıt ve kayıt dışı eylemlerdir. Ancak bazı hususların tapu sicilinin tutulması kapsamına girip girmeye¬ceği tartışmalıdır. Bu bahiste, tartışmalı hususlar açıklanmış, bu konudaki görüşler belirtilmiş, varsa Yargıtay kararlarına değinmek suretiyle kendi görüşümüz açıklanmıştır.
Ä°kinci ÅŸart olan hukuka aykırılık bölümünde ise, tapu sicilinin tu¬tulmasında hukuka aykırılığın kapsamına deÄŸinilmiÅŸtir. Bu konudaki tartışmalara yer verilmiÅŸtir. Ayrıca ilk baÅŸlıkta hukuka uygunluk sebebi olan zarar görenin rızasının konumuz bakımından hukuka aykırılığı kal¬dıran bir sebep olup olmadığı belirlenmiÅŸtir. Hukuka aykırılık hallerine, sicile yapılan kayıtlar ve kayıt dışı eylemler ile hukuka aykırılığı tartış¬malı olan hususlar baÅŸlığı altında deÄŸinilmiÅŸtir. Sicile yapılan kayıtlarda hukuka aykırılık baÅŸlığı altında, tapu kütüğü, kat mülkiyeti kütüğüne yapılan kayıtlar ile diÄŸer kayıtlar bakımından hukuka aykırılık halleri incelenmiÅŸtir. Çalışmamız sırasında kaydın deÄŸiÅŸtirilmesi hususuna ayrı bir baÅŸlık açılmak suretiyle yer verilmemiÅŸtir. Zira Tapu Sicil Tüzüğü′nde "deÄŸiÅŸiklik"den bahsedilmesine raÄŸmen kaydın deÄŸiÅŸtirilmesi ayrı bir ka¬yıt teÅŸkil etmemektedir. DeÄŸiÅŸiklik ya bir tescil ya da bir terkin tarzında ortaya çıktığından çalışmada sadelik saÄŸlanması ve tekrarlardan kaçınmak bakımından tescil ve terkin hususuna yer verilmiÅŸtir. Sicile yapılan kayıt dışı eylemlerde ise sicil görevlisinin bilgi ve belge verme görevleri ile si¬cili koruma görevleri bakımından hukuka aykırılık halleri incelenmiÅŸtir. Sahte vekaletname ve benzeri belgeler ile gerçek duruma uygun olmayan mirasçılık belgesine dayanılarak yapılan sicil faaliyetlerinden devletin sorumlu olup olmayacağı hususu ise üçüncü baÅŸlık altında incelenmiÅŸtir.
Üçüncü şart olan zarar başlığı altında ise zararı önleme imkanı ve bu imkanın sona ermesi, zararın kapsamına nelerin gireceği, zararın belirlenmesi anı hususlarına değinilmiştir. İlliyet bağı başlığı altında ise hukuka aykırı tutulma ile zarar arasındaki uygun illiyet bağı açıklanmış, uygun illiyet bağını kesen sebeplere zarar görenin kusuru ve üçüncü kişi¬nin kusuru bakımından yer verilmiştir.
Üçüncü bölümde ise, devletin kusurlu görevliye karşı açtığı rücu davası ile devlete karşı açılan davanın genel özellikleri belirtilmiş, bu davalarda tazminatın belirlenmesi, davanın kim(ler)e karşı, nerede açı¬lacağı, bu davalarda zamanaşımı, zamanaşımının başlangıcı hususlarına değinilmiş ve bu hususta tartışmalara yer verilerek, Yargıtay kararlarıyla birlikte görüşler ortaya konulmuştur. Ayrıca bu bölümde devletle birlikte sorumlu olan kişilere ve zarar görenin ayrıca başvurabileceği hukuki se¬beplere konumuz bakımından değinilmiştir.
SUNUÅž
Ä°stanbul Ãœniversitesi Hukuk Fakültesinde Medeni Hukuk Anabi-lim Dalında aynı seksiyonda birlikte çalışmaya yeni baÅŸladığımız AraÅŸ. Gör. Cüneyt Pekmez′in, deÄŸerli meslekdaşım Sayın Prof.Dr.Baki Ä°lkay Enginin danışmanlığında hazırladığı ′Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin SorumluluÄŸu′ baÅŸlıklı yüksek lisans tezinin yoÄŸun bir araÅŸtır¬ma ve titiz bir çalışma sonucu ortaya çıktığı, geniÅŸ bir bibliyografyadan yararlanıldığı, EÅŸya Hukuku′nun bu temel ve zevkli konusunun yaÅŸayan örneklerle zenginleÅŸtirilerek baÅŸarılı bir ÅŸekilde incelendiÄŸi ve isabetli sonuçlara varıldığı gözlenmektedir. Bu kapsamlı, yararlı ve uygulayıcılar açısından da deÄŸerli çalışmasından ötürü AraÅŸ.Gör.Cüneyt Pekmez′i iç¬tenlikle kutlar, baÅŸarılarının devamını dilerim.
Åžubat 2013
Prof. Dr. Sermet AKMAN
DANIŞMANIN ÖNSÖZÜ
Taşınmazlar üzerindeki ayni hakların dışarıya karşı açıklanması ge¬reğini yerine getiren tapu sicili sayesinde bir yandan taşınmazlar üzerin¬deki ayni hakların aleniyeti sağlanırken diğer yandan da bu aleniyete bağlı olarak tapu sicilinin yaratmış olduğu hukuki görünüşe güven korunur. Öyle ki, devlet organlarınca tutulan bu resmi sicil doğru tutulmamış ve gerçek durumu yansıtmamış olsa bile, sicile güvenen iyiniyetli üçüncü ki¬şilerin ayni hak kazammları tam olarak korunur. Ancak kamu güveninin korunmuş olması, sicilin yanlış tutulması yüzünden gerçek hak sahibi¬nin hakkından olması tehlikesini de beraberinde getirmektedir. İşte bu tehlikenin yaratacağı zararları telafi etmek üzere devletin tapu sicilinin tutulmasından sorumluluğu kabul edilmiş ve kamu güveninin korunması menfaati ile gerçek hak sahibinin menfaati arasında bir denge kurulmak istenmiştir.
Bu sorumluluÄŸu düzenleyen MK.m.l007′nin "Tapu sicilinin tutul¬masından doÄŸan bütün zararlardan Devlet sorumludur" ÅŸeklindeki açık ve basit gözüken ifadesine raÄŸmen, bu kuralın uygulanmasında çeÅŸitli sorunlar ve güçlükler bulunmaktadır. Tapu sicilinin tutulması kavramı¬nın kapsamı, tapu sicilinin tutulmasının hangi hallerde hukuka aykırı sayılacağı aydınlatılmayı bekleyen sorunların başında gelmektedir. Konu özellikle tapu memurunun sahte bir vekâletnameye veya sahte bir mi-rasçılık belgesine dayanarak yaptığı iÅŸlemler yüzünden gerçekleÅŸen hak kayıplarının yol açtığı zararlardan sorumluluk bakımından son derece tartışmalı olup, güncelliÄŸini korumaktadır. Bir kusursuz sorumluluk hali olduÄŸu hususunda görüşler genellikle uyuÅŸmaktaysa da, sorumluluÄŸun bir diÄŸer unsuru olan illiyet bağı ve özellikle uygun illiyet bağının ne za¬man kesilmiÅŸ sayılacağı konularında öğretide ve yargı kararlarında farklı görüşlerle karşılaşılmaktadır.
Fakültemiz Medeni Hukuk araÅŸtırma görevlisi Cüneyt Pekmez, da¬nışmanlığım altında hazırlamış olduÄŸu elinizdeki yüksek lisans tezinde, sorumluluk hukukuyla eÅŸya hukukunun kesiÅŸtiÄŸi bu alanda karşılaşılan sorunları baÅŸarıyla incelemiÅŸtir. Yazar, sorumluluÄŸun hukuki niteliÄŸini, ÅŸartlarını ve sonuçlarını, bu hususlarda öğretide savunulan farklı görüş¬leri ve bu görüşlerin Yargıtay kararlarına etkilerini, yeri geldiÄŸinde kendi görüşlerini de belirtmek suretiyle etraflıca incelemiÅŸtir. Hazırlanışındaki ciddiyet ve titizlik, kullanılan kaynakların ve incelenen yargı kararlarının zenginliÄŸi sayesinde hem teorik hem de uygulama açısından yararlı bir eseri hazırlayan Cüneyt Pekmez′i bu baÅŸarısı için tekrar kutiuyor, baÅŸarı¬larının devamını diliyorum.
Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin
ÖNSÖZ
"Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin SorumluluÄŸu" isimli bu ça¬lışmamız, 16.7.2012 tarihinde Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin, Prof. Dr. Tufan Öğüz, Prof. Dr. Haluk Nami Nomer, Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger ve Yard. Doç. Dr. Fulya Erlüle′den oluÅŸan jüri önünde aynı baÅŸlık altında yüksek lisans tezi olarak savunulmuÅŸ ve oybirliÄŸi ile baÅŸarılı bulunmuÅŸtur.
Büyük emek harcanarak ortaya çıkarılan akademik çalışmalara, yazarın çektiÄŸi sıkıntıları unutturan kabul edileceÄŸi üzere söz konusu çalışmaya atfedilen deÄŸerdir. BilindiÄŸi üzere bu nitelikteki akademik ça¬lışmalarda sadece yazarın emeÄŸinin bulunduÄŸu söylenemez; çalışmanın belirli olgunluÄŸa eriÅŸmesinde birçok kiÅŸinin emeÄŸi bulunur. Bu nedenle öncelikle çalışmalarım sırasında benden desteklerini esirgemeyen ve deÄŸerli fikirleriyle birçok soruna farklı açıdan bakmamı saÄŸlayan tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engine teÅŸekkürlerimi sunarım. Tezin yazımı aÅŸamasında akademikheyacanımı taze tutan Sayın Prof. Dr. Rona Serozan′a, yayım aÅŸamasında tezimi okuyarak gözden geçiren ve bu süreçte katkı saÄŸlayan Sayın Prof. Dr. Sermet Akmana, tezin savunul¬ması sırasında deÄŸerli görüşleriyle katkıda bulunan Sayın Prof. Dr. Tufan Öğüze, Sayın Prof. Dr. Haluk Nami Nomer e, Sayın Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger e ve Sayın Yard. Doç. Dr. Fulya Erlüle′ye teÅŸekkürü bir borç bilirim.
Eserin bir an önce yayımlanması konusunda beni sürekli teÅŸvik eden ve tezin savunulmasından önce ve savunulmasından sonra katkıları ne¬deniyle Sayın Yard. Doç. Dr. BaÅŸak Baysala, tezin yazımı aÅŸamasında ve tashih aÅŸamasında, tezi gözden geçirerek önerilerde bulunan, kendisiyleçalışma fırsatı bulduÄŸum ve bu konuda kendimi ÅŸanslı addettiÄŸim deÄŸerli arkadaşım AraÅŸ. Gör. Tülay Aydın Ãœnver′e ne kadar teÅŸekkür etsem azdır.
Bugünlere gelmemde en çok emeği geçen, annem ve tezin yazımı aşamasında vefat eden rahmetli babama minnettarım.
Tezin yazımı ve yayımı aÅŸamasında desteÄŸini esirgemeyen ve tüm sıkıntılara göğüs germemi saÄŸlayan AraÅŸ. Gör. Tuba Kelep′e sabrı ve ma¬nevi desteÄŸinden dolayı şükran borçluyum.
Bu çalışmanın yayımlanmasını saÄŸlayan XII Levha Yayıncılık′a ve Sayın Erol Öz e ise sabrı ve anlayışı için çok teÅŸekkür ederim.
Ä°stanbul, Nisan 2013
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm: SORUMLULUĞUN TEMEL ESASLARI
I.SORUMLULUĞUN DÜZENLENİŞ BİÇİMİ
II.SORUMLULUÄžUN Ä°ÅžLEVÄ°
III.SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ
A.Özel Hukuk Sorumluluğu Niteliği
B.Haksız Fiil Sorumluluğu Prensiplerine Tabi Olması
C.Kusursuz Sorumluluk NiteliÄŸi
1.Genel Olarak
2.Kusursuz Sorumluluğun Dayandığı Esas
D.Asli Sorumluluk NiteliÄŸi
İkinci Bölüm: SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
I.TAPU SÄ°CÄ°LÄ°NÄ°N TUTULMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N EYLEM
A.Tapu Sicilinin Tutulması Kavramı
1.Genel Olarak
2.Sicile Yapılan Kayıtlar
3.Sicile Yapılan Kayıtlar Dışındaki Eylemler
B.Tapu Sicilinin Tutulması Kavramının Kapsamına Girip Girmediği Tartışmalı Olan Hususlar
1.Kadastro Faaliyeti ve Tapu Sicilinin KuruluÅŸu
2.Taşınmazın Niteliklerinin Yazımı
3.Eski Sicillerin Tutulması
4.Sicile İlişkin Örneklerin Verilmesi
5.İpotekli Borç Senedi ve İrat Senedi Değerinin Belirlenmesi
II.TAPU SÄ°CÄ°LÄ°NÄ°N TUTULMASINDA HUKUKA AYKIRILIK
A.Genel Olarak Tapu Sicilinin Tutulmasında Hukuka Aykırılık Unsuru ve Zarar Görenin Kusurunun Hukuka Aykırılığa Etkisi
B.Olumsuz Davranış Şeklinde Gerçekleşen Hukuka Aykırılık Halleri
C.Tapu Sicilinin Hukuka Aykırı Tutulması ile Yolsuz Kayıt Arasındaki İlişki
D.Sicile Yapılan Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılığın Tespiti
1.Taşınmazın Sicile Kaydı Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
a.Genel Olarak
b.Taşınmazın Bölünmesi ve Birleştirilmesi Bakımından
c.Bağımsız ve Sürekli Hakların Kaydı Bakımından
d.Çift Tapu Kaydı Bakımından
e.Kamu Mallarının Tapu Kütüğüne Kaydı Bakımından
2.Yevmiye Defterine Kayıt Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
3.Sicile Yapılan Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
a.Tesciller Bakımından
b.Şerhler Bakımından
c.Beyanlar Bakımından
d.Terkinler Bakımından
4.Tapu Siciline Yapılan Diğer Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
E.Sicile Yapılan Kayıtlar Dışındaki Eylemler Bakımından Hukuka Aykırılığın Tespiti
F.Tapu Sicilinin Tutulmasında Hukuka Aykırılığın Bulunup Bulunmadığı Tartışmalı Olan Haller
1.Sahte Vekâletnameye ve Benzeri Sahte Belgelere Dayalı Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk
2.Gerçeğe Uygun Olmayan Mirasçılık Belgesine Dayalı Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk
III.ZARAR
A.Genel Olarak Zarar Unsuru
B.Zararın Kapsamı
C.Zararın Belirlenmesi
IV.Ä°LLÄ°YET BAÄžI
A.Uygun İlliyet Bağı Unsuru
B.Uygun İlliyet Bağını Kesen Sebepler
1.Zarar Görenin Kusuru
2.Üçüncü Kişinin Kusuru
Üçüncü Bölüm: SORUMLULUĞUN SONUÇLARI
I.DEVLETE KARŞI AÇILAN TAZMİNAT DAVASI
A.Davanın Hukuki Niteliği
B.Davacı Taraf
C.Davalı Taraf
D.Tazminat Miktarının Belirlenmesi
E.Yetkili ve Görevli Mahkeme
F.Zamanaşımı
II.SORUMLULUĞU SÖZ KONUSU OLABİLECEK DİĞER KİŞİLER VE SORUMLULUKLARIN YARIŞMASI
III.DEVLETİN KUSURLU GÖREVLİYE RÜCU ETMESİ
A.Genel Olarak
B.Davacı Taraf
C.Davalı Taraf
D.Tazminat Miktarının Belirlenmesi
E.Yetkili ve Görevli Mahkeme
F.Zamanaşımı
EK:KONUYA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N YARGITAY KARARLARI
Tapu sicili, taşınmazlar üzerindeki hakları ve taşınmazların hukuki durumunu yansıtan, tutulması devlet dışında başka bir kişi ya da kuruma bırakılamayacak kadar önemli, resmi sicil niteliğini haiz bir sicildir. Tapu sicilinin bu önemi kadastro faaliyetinden itibaren başlamakta, taşınmaz üzerinde hak sahibi olan kişinin veya sicile güvenerek sicil faaliyetinden yararlanacak kişilerin tapu siciliyle ilgili her işlemiyle de yinelenerek devanı etmektedir. Tapu sicilinin bu önemi karşısında tapu siciliyle ilgili faaliyetlerin gerçek hak ve hukuki duruma uygun gerçekleştirilmesinde toplumun ve bireyin menfaatinin olduğu açıktır.
Tapu siciline veya sicil faaliyetinin gerçek hak ve hukuki duruma uygun şekilde gerçekleştirildiğine güvenerek işlem yapan kişiler, sici¬lin tutulmasından dolayı zarara uğrayabilirler. Dolayısıyla bu güvenin devamının sağlanması amacı sicile güvenerek işlem yapan kişilerin sicil faaliyeti dolayısıyla uğradığı zararları bu kişilerin üzerinde bırakmamayı gerektirir. İşte tapu sicilinin devlet tarafından tutulmasından ve belirti¬lenler ışığında, sicilin hukuka aykırı tutulmasından doğan bütün zararlar¬dan TMK m. 1007 hükmü gereğince devlet sorumlu kılınmıştır. Böylece tapu sicilinin taşınmazın gerçek hak ve hukuki durumunu doğru ve tu¬tarlı bir şekilde yansıtması ile tapu sicilinin tutulması faaliyetinden zarar görenlerin zararlarının tazmini sağlanarak onların tapu siciline duyduğu güven teminat altına alınmıştır. Nitekim ulusal ve ulusalüstü yüksek yargı mercileri de, genel olarak, sicil faaliyeti dolayısıyla veya sicile güvenerek işlem yapan kişilerin uğradığı zararlar ile tapu siciline bağlanan sonuç¬lar arasında dengenin sağlanmasına önem vermiş, bundan dolayı zarargörenin zararının tazmininin gerekli olduğunu belirtmiştir. İşte zararın tazmin edilerek dengenin sağlanması ise devletin sorumluluğuyla söz konusu olmaktadır.
Çalışmamızın ilk bölümünde sorumluluğun temel esasları başlığı altında, öncelikle TMK m. 1007 hükmünün düzenleniş biçiminden bahsedilmiştir. Bu bahiste düzenleme mülga MK m.917 hükmüyle mu¬kayeseli bir şekilde ele alınmıştır. Dolayısıyla TMK m. 1007 ile getirilen yenilik ve değişikliklere değinilmiştir. Burada yeni düzenleme şekil ba¬kımından değerlendirilmiş, esasa girmeyi gerektirecek durumlarda ise çalışmamızın ilgili bölümlerine göndermede bulunulmuştur. Bu surette düzenlemenin şekle ve esasa ilişkin değerlendirmeleri arasında bağlantı sağlanmıştır. Daha sonra devletin sorumluluğunun işlevi başlığı altında devletin sorumluluğuyla elde edilmek istenen amaca yer verilmiştir. Bu amaç çerçevesinde devletin sorumluluğuyla sicile güvenin devamını sağlama amacından bahsedilerek, sorumluluğun sicile güvenin teminatı olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır. Devletin sorumluluğunun özellikle¬rine sorumluluğun hukuki niteliği başlığı altında yer verilmiştir. Sorum¬luluğun kamu hukuku niteliğinde mi yoksa özel hukuk niteliğinde mi olduğu hususu çözüme kavuşturulmaya çalışılmıştır. Zira sorumluluğun özel hukuk ya da kamu hukuku sorumluluğu olduğunun belirlenmesi, sorumluluğun nitelendirilmesi ve içeriği ile sorumluluğun hangi esasa dayandığının belirlenmesine hizmet edecektir. Sorumluluğun kusursuz sorumluluk niteliği başlığı altında kusursuz sorumlulukların dayanağı olan esaslar kısaca açıklanmış, sorumluluğun bu sorumluluk dayanakla¬rından hangisine girebileceği belirtilmiştir.
ikinci bölümde, devletin sorumluluğundan bahsedilmesi için bira-rada bulunması gereken unsurlar dört başlık halinde incelenmiştir. Zira devletin sorumluluğu birinci bölümde de değinildiği üzere bir haksız fiil sorumluluğu olduğundan kusur hariç haksız fiilin diğer unsurlarının varlığı aranacaktır. Bu unsurlar zarar verici eylem olan sicilin tutulması, hukuka aykırılık, zarar ve illiyet bağıdır. Bu dört unsurdan birinin eksikli¬ği devletin sorumluluğunun doğumuna engel olur.
Tapu sicilinin tutulmasına ilişkin eylem başlığı altında, zarar verici eylem olan tapu sicilinin tutulması faaliyetinin kapsamı ve içeriği belir¬lenmeye çalışılmıştır. Zira sicilin tutulması faaliyetinden ne anlaşılması gerektiğinin belirlenmesi, hem sorumluluğu kanunkoyucunun amacı dı¬şında genişletmenin önüne geçilmesi hem de hangi faaliyetlerden doğan zarardan devletin sorumlu olacağının tespiti bakımından önem arz eder. Dolayısıyla çalışmamızda sicilin tutulması başlığı altında öncelikle sicilin tutulması kavramından ne anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. Sicilin tu¬tulması, genel olarak, tapu siciline yapılan kayıt ve kayıt dışı eylemlerdir. Ancak bazı hususların tapu sicilinin tutulması kapsamına girip girmeye¬ceği tartışmalıdır. Bu bahiste, tartışmalı hususlar açıklanmış, bu konudaki görüşler belirtilmiş, varsa Yargıtay kararlarına değinmek suretiyle kendi görüşümüz açıklanmıştır.
Ä°kinci ÅŸart olan hukuka aykırılık bölümünde ise, tapu sicilinin tu¬tulmasında hukuka aykırılığın kapsamına deÄŸinilmiÅŸtir. Bu konudaki tartışmalara yer verilmiÅŸtir. Ayrıca ilk baÅŸlıkta hukuka uygunluk sebebi olan zarar görenin rızasının konumuz bakımından hukuka aykırılığı kal¬dıran bir sebep olup olmadığı belirlenmiÅŸtir. Hukuka aykırılık hallerine, sicile yapılan kayıtlar ve kayıt dışı eylemler ile hukuka aykırılığı tartış¬malı olan hususlar baÅŸlığı altında deÄŸinilmiÅŸtir. Sicile yapılan kayıtlarda hukuka aykırılık baÅŸlığı altında, tapu kütüğü, kat mülkiyeti kütüğüne yapılan kayıtlar ile diÄŸer kayıtlar bakımından hukuka aykırılık halleri incelenmiÅŸtir. Çalışmamız sırasında kaydın deÄŸiÅŸtirilmesi hususuna ayrı bir baÅŸlık açılmak suretiyle yer verilmemiÅŸtir. Zira Tapu Sicil Tüzüğü′nde "deÄŸiÅŸiklik"den bahsedilmesine raÄŸmen kaydın deÄŸiÅŸtirilmesi ayrı bir ka¬yıt teÅŸkil etmemektedir. DeÄŸiÅŸiklik ya bir tescil ya da bir terkin tarzında ortaya çıktığından çalışmada sadelik saÄŸlanması ve tekrarlardan kaçınmak bakımından tescil ve terkin hususuna yer verilmiÅŸtir. Sicile yapılan kayıt dışı eylemlerde ise sicil görevlisinin bilgi ve belge verme görevleri ile si¬cili koruma görevleri bakımından hukuka aykırılık halleri incelenmiÅŸtir. Sahte vekaletname ve benzeri belgeler ile gerçek duruma uygun olmayan mirasçılık belgesine dayanılarak yapılan sicil faaliyetlerinden devletin sorumlu olup olmayacağı hususu ise üçüncü baÅŸlık altında incelenmiÅŸtir.
Üçüncü şart olan zarar başlığı altında ise zararı önleme imkanı ve bu imkanın sona ermesi, zararın kapsamına nelerin gireceği, zararın belirlenmesi anı hususlarına değinilmiştir. İlliyet bağı başlığı altında ise hukuka aykırı tutulma ile zarar arasındaki uygun illiyet bağı açıklanmış, uygun illiyet bağını kesen sebeplere zarar görenin kusuru ve üçüncü kişi¬nin kusuru bakımından yer verilmiştir.
Üçüncü bölümde ise, devletin kusurlu görevliye karşı açtığı rücu davası ile devlete karşı açılan davanın genel özellikleri belirtilmiş, bu davalarda tazminatın belirlenmesi, davanın kim(ler)e karşı, nerede açı¬lacağı, bu davalarda zamanaşımı, zamanaşımının başlangıcı hususlarına değinilmiş ve bu hususta tartışmalara yer verilerek, Yargıtay kararlarıyla birlikte görüşler ortaya konulmuştur. Ayrıca bu bölümde devletle birlikte sorumlu olan kişilere ve zarar görenin ayrıca başvurabileceği hukuki se¬beplere konumuz bakımından değinilmiştir.
SUNUÅž
Ä°stanbul Ãœniversitesi Hukuk Fakültesinde Medeni Hukuk Anabi-lim Dalında aynı seksiyonda birlikte çalışmaya yeni baÅŸladığımız AraÅŸ. Gör. Cüneyt Pekmez′in, deÄŸerli meslekdaşım Sayın Prof.Dr.Baki Ä°lkay Enginin danışmanlığında hazırladığı ′Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin SorumluluÄŸu′ baÅŸlıklı yüksek lisans tezinin yoÄŸun bir araÅŸtır¬ma ve titiz bir çalışma sonucu ortaya çıktığı, geniÅŸ bir bibliyografyadan yararlanıldığı, EÅŸya Hukuku′nun bu temel ve zevkli konusunun yaÅŸayan örneklerle zenginleÅŸtirilerek baÅŸarılı bir ÅŸekilde incelendiÄŸi ve isabetli sonuçlara varıldığı gözlenmektedir. Bu kapsamlı, yararlı ve uygulayıcılar açısından da deÄŸerli çalışmasından ötürü AraÅŸ.Gör.Cüneyt Pekmez′i iç¬tenlikle kutlar, baÅŸarılarının devamını dilerim.
Åžubat 2013
Prof. Dr. Sermet AKMAN
DANIŞMANIN ÖNSÖZÜ
Taşınmazlar üzerindeki ayni hakların dışarıya karşı açıklanması ge¬reğini yerine getiren tapu sicili sayesinde bir yandan taşınmazlar üzerin¬deki ayni hakların aleniyeti sağlanırken diğer yandan da bu aleniyete bağlı olarak tapu sicilinin yaratmış olduğu hukuki görünüşe güven korunur. Öyle ki, devlet organlarınca tutulan bu resmi sicil doğru tutulmamış ve gerçek durumu yansıtmamış olsa bile, sicile güvenen iyiniyetli üçüncü ki¬şilerin ayni hak kazammları tam olarak korunur. Ancak kamu güveninin korunmuş olması, sicilin yanlış tutulması yüzünden gerçek hak sahibi¬nin hakkından olması tehlikesini de beraberinde getirmektedir. İşte bu tehlikenin yaratacağı zararları telafi etmek üzere devletin tapu sicilinin tutulmasından sorumluluğu kabul edilmiş ve kamu güveninin korunması menfaati ile gerçek hak sahibinin menfaati arasında bir denge kurulmak istenmiştir.
Bu sorumluluÄŸu düzenleyen MK.m.l007′nin "Tapu sicilinin tutul¬masından doÄŸan bütün zararlardan Devlet sorumludur" ÅŸeklindeki açık ve basit gözüken ifadesine raÄŸmen, bu kuralın uygulanmasında çeÅŸitli sorunlar ve güçlükler bulunmaktadır. Tapu sicilinin tutulması kavramı¬nın kapsamı, tapu sicilinin tutulmasının hangi hallerde hukuka aykırı sayılacağı aydınlatılmayı bekleyen sorunların başında gelmektedir. Konu özellikle tapu memurunun sahte bir vekâletnameye veya sahte bir mi-rasçılık belgesine dayanarak yaptığı iÅŸlemler yüzünden gerçekleÅŸen hak kayıplarının yol açtığı zararlardan sorumluluk bakımından son derece tartışmalı olup, güncelliÄŸini korumaktadır. Bir kusursuz sorumluluk hali olduÄŸu hususunda görüşler genellikle uyuÅŸmaktaysa da, sorumluluÄŸun bir diÄŸer unsuru olan illiyet bağı ve özellikle uygun illiyet bağının ne za¬man kesilmiÅŸ sayılacağı konularında öğretide ve yargı kararlarında farklı görüşlerle karşılaşılmaktadır.
Fakültemiz Medeni Hukuk araÅŸtırma görevlisi Cüneyt Pekmez, da¬nışmanlığım altında hazırlamış olduÄŸu elinizdeki yüksek lisans tezinde, sorumluluk hukukuyla eÅŸya hukukunun kesiÅŸtiÄŸi bu alanda karşılaşılan sorunları baÅŸarıyla incelemiÅŸtir. Yazar, sorumluluÄŸun hukuki niteliÄŸini, ÅŸartlarını ve sonuçlarını, bu hususlarda öğretide savunulan farklı görüş¬leri ve bu görüşlerin Yargıtay kararlarına etkilerini, yeri geldiÄŸinde kendi görüşlerini de belirtmek suretiyle etraflıca incelemiÅŸtir. Hazırlanışındaki ciddiyet ve titizlik, kullanılan kaynakların ve incelenen yargı kararlarının zenginliÄŸi sayesinde hem teorik hem de uygulama açısından yararlı bir eseri hazırlayan Cüneyt Pekmez′i bu baÅŸarısı için tekrar kutiuyor, baÅŸarı¬larının devamını diliyorum.
Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin
ÖNSÖZ
"Tapu Sicilinin Tutulmasından Devletin SorumluluÄŸu" isimli bu ça¬lışmamız, 16.7.2012 tarihinde Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engin, Prof. Dr. Tufan Öğüz, Prof. Dr. Haluk Nami Nomer, Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger ve Yard. Doç. Dr. Fulya Erlüle′den oluÅŸan jüri önünde aynı baÅŸlık altında yüksek lisans tezi olarak savunulmuÅŸ ve oybirliÄŸi ile baÅŸarılı bulunmuÅŸtur.
Büyük emek harcanarak ortaya çıkarılan akademik çalışmalara, yazarın çektiÄŸi sıkıntıları unutturan kabul edileceÄŸi üzere söz konusu çalışmaya atfedilen deÄŸerdir. BilindiÄŸi üzere bu nitelikteki akademik ça¬lışmalarda sadece yazarın emeÄŸinin bulunduÄŸu söylenemez; çalışmanın belirli olgunluÄŸa eriÅŸmesinde birçok kiÅŸinin emeÄŸi bulunur. Bu nedenle öncelikle çalışmalarım sırasında benden desteklerini esirgemeyen ve deÄŸerli fikirleriyle birçok soruna farklı açıdan bakmamı saÄŸlayan tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Baki Ä°lkay Engine teÅŸekkürlerimi sunarım. Tezin yazımı aÅŸamasında akademikheyacanımı taze tutan Sayın Prof. Dr. Rona Serozan′a, yayım aÅŸamasında tezimi okuyarak gözden geçiren ve bu süreçte katkı saÄŸlayan Sayın Prof. Dr. Sermet Akmana, tezin savunul¬ması sırasında deÄŸerli görüşleriyle katkıda bulunan Sayın Prof. Dr. Tufan Öğüze, Sayın Prof. Dr. Haluk Nami Nomer e, Sayın Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger e ve Sayın Yard. Doç. Dr. Fulya Erlüle′ye teÅŸekkürü bir borç bilirim.
Eserin bir an önce yayımlanması konusunda beni sürekli teÅŸvik eden ve tezin savunulmasından önce ve savunulmasından sonra katkıları ne¬deniyle Sayın Yard. Doç. Dr. BaÅŸak Baysala, tezin yazımı aÅŸamasında ve tashih aÅŸamasında, tezi gözden geçirerek önerilerde bulunan, kendisiyleçalışma fırsatı bulduÄŸum ve bu konuda kendimi ÅŸanslı addettiÄŸim deÄŸerli arkadaşım AraÅŸ. Gör. Tülay Aydın Ãœnver′e ne kadar teÅŸekkür etsem azdır.
Bugünlere gelmemde en çok emeği geçen, annem ve tezin yazımı aşamasında vefat eden rahmetli babama minnettarım.
Tezin yazımı ve yayımı aÅŸamasında desteÄŸini esirgemeyen ve tüm sıkıntılara göğüs germemi saÄŸlayan AraÅŸ. Gör. Tuba Kelep′e sabrı ve ma¬nevi desteÄŸinden dolayı şükran borçluyum.
Bu çalışmanın yayımlanmasını saÄŸlayan XII Levha Yayıncılık′a ve Sayın Erol Öz e ise sabrı ve anlayışı için çok teÅŸekkür ederim.
Ä°stanbul, Nisan 2013
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm: SORUMLULUĞUN TEMEL ESASLARI
I.SORUMLULUĞUN DÜZENLENİŞ BİÇİMİ
II.SORUMLULUÄžUN Ä°ÅžLEVÄ°
III.SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ
A.Özel Hukuk Sorumluluğu Niteliği
B.Haksız Fiil Sorumluluğu Prensiplerine Tabi Olması
C.Kusursuz Sorumluluk NiteliÄŸi
1.Genel Olarak
2.Kusursuz Sorumluluğun Dayandığı Esas
D.Asli Sorumluluk NiteliÄŸi
İkinci Bölüm: SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
I.TAPU SÄ°CÄ°LÄ°NÄ°N TUTULMASINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N EYLEM
A.Tapu Sicilinin Tutulması Kavramı
1.Genel Olarak
2.Sicile Yapılan Kayıtlar
3.Sicile Yapılan Kayıtlar Dışındaki Eylemler
B.Tapu Sicilinin Tutulması Kavramının Kapsamına Girip Girmediği Tartışmalı Olan Hususlar
1.Kadastro Faaliyeti ve Tapu Sicilinin KuruluÅŸu
2.Taşınmazın Niteliklerinin Yazımı
3.Eski Sicillerin Tutulması
4.Sicile İlişkin Örneklerin Verilmesi
5.İpotekli Borç Senedi ve İrat Senedi Değerinin Belirlenmesi
II.TAPU SÄ°CÄ°LÄ°NÄ°N TUTULMASINDA HUKUKA AYKIRILIK
A.Genel Olarak Tapu Sicilinin Tutulmasında Hukuka Aykırılık Unsuru ve Zarar Görenin Kusurunun Hukuka Aykırılığa Etkisi
B.Olumsuz Davranış Şeklinde Gerçekleşen Hukuka Aykırılık Halleri
C.Tapu Sicilinin Hukuka Aykırı Tutulması ile Yolsuz Kayıt Arasındaki İlişki
D.Sicile Yapılan Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılığın Tespiti
1.Taşınmazın Sicile Kaydı Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
a.Genel Olarak
b.Taşınmazın Bölünmesi ve Birleştirilmesi Bakımından
c.Bağımsız ve Sürekli Hakların Kaydı Bakımından
d.Çift Tapu Kaydı Bakımından
e.Kamu Mallarının Tapu Kütüğüne Kaydı Bakımından
2.Yevmiye Defterine Kayıt Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
3.Sicile Yapılan Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
a.Tesciller Bakımından
b.Şerhler Bakımından
c.Beyanlar Bakımından
d.Terkinler Bakımından
4.Tapu Siciline Yapılan Diğer Kayıtlar Bakımından Hukuka Aykırılık Unsuru
E.Sicile Yapılan Kayıtlar Dışındaki Eylemler Bakımından Hukuka Aykırılığın Tespiti
F.Tapu Sicilinin Tutulmasında Hukuka Aykırılığın Bulunup Bulunmadığı Tartışmalı Olan Haller
1.Sahte Vekâletnameye ve Benzeri Sahte Belgelere Dayalı Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk
2.Gerçeğe Uygun Olmayan Mirasçılık Belgesine Dayalı Tapu Sicilinin Tutulmasından Doğan Sorumluluk
III.ZARAR
A.Genel Olarak Zarar Unsuru
B.Zararın Kapsamı
C.Zararın Belirlenmesi
IV.Ä°LLÄ°YET BAÄžI
A.Uygun İlliyet Bağı Unsuru
B.Uygun İlliyet Bağını Kesen Sebepler
1.Zarar Görenin Kusuru
2.Üçüncü Kişinin Kusuru
Üçüncü Bölüm: SORUMLULUĞUN SONUÇLARI
I.DEVLETE KARŞI AÇILAN TAZMİNAT DAVASI
A.Davanın Hukuki Niteliği
B.Davacı Taraf
C.Davalı Taraf
D.Tazminat Miktarının Belirlenmesi
E.Yetkili ve Görevli Mahkeme
F.Zamanaşımı
II.SORUMLULUĞU SÖZ KONUSU OLABİLECEK DİĞER KİŞİLER VE SORUMLULUKLARIN YARIŞMASI
III.DEVLETİN KUSURLU GÖREVLİYE RÜCU ETMESİ
A.Genel Olarak
B.Davacı Taraf
C.Davalı Taraf
D.Tazminat Miktarının Belirlenmesi
E.Yetkili ve Görevli Mahkeme
F.Zamanaşımı
EK:KONUYA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N YARGITAY KARARLARI
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı