Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Nisan (50)      Mart (140)      Åžubat (116)      Ocak (138)

Roma Hukukunda Tahkim

Roma Hukukunda Tahkim



Sayfa Sayısı
:  
180
Kitap Ölçüleri
:  
13x19 cm
Basım Yılı
:  
2011
ISBN NO
:  
9786055373146

960,00 TL









GÄ°RÄ°Åž







Tahkim bir ihtilafın, tarafların anlaÅŸmalarına dayanarak, devlet yargısı dışında üçüncü kiÅŸiler tarafından çözülmesidir. Roma hukukunda tahkimin ilk uygulamalarından biri, tarafların ihtilaflarını kendi aralarında halledememeleri üzerine, bonus vir olarak adlandırdıkları, güvenilir, örf-adeti iyi bilen ve dürüst bir Roma vatandaşına baÅŸvurmaları üzerine ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca tüm toplumlarda benzer örneklerine rastlanılan, tahkimin bu en basit, genel, ÅŸekilsiz ve gayri resmi hali, Roma\\\′da Eski hukuk döneminden itibaren görülmektedir. Bonus vir\\\′in tarafların genellikle, tarımsal ve ticari faaliyetlerinden, arazileri¬nin sınırlarının tespitinden ya da aile iliÅŸkilerinden kaynaklanan ihtilaflarının çözülmesine yönelik yürüttüğü faaliyet, günümüz anlamındaki tahkim ile tam olarak örtüşmemektedir. Ancak, hakemlerin tahkim usulünde görev ve sorumluluklarını yerine getirirken nasıl davranmaları gerektiÄŸine iliÅŸkin kuralları belirle¬mesi bakımından tarihi bir öneme sahiptir.







Roma hukukunda tahkimin bir diğer uygulama şekli olan hususi hakim (iudex veya arbiter) tarafından yapılan tahkim, legis actio ye jormula yargılama usulleri içinde görülmüştür. Özellikle jormula usulünde yer alan litis contestatio muamelesi, tarafların magistra önünde ihtilaf konusunu ve ihtilafı halletmeye yetkili kılınacak hususi hakimi tespit etmeleri, ilgili uygulamanın, ih¬tiyari tahkime temas ettiği noktalardan biri olması bakımından dikkat çekicidir.








Bilgilerinin büyük bir çoÄŸunluÄŸunun igesta metinlerinde yer aldığı Ex compromisso tahkimde ise; ihtilafın tarafları hakem yargılamasına baÅŸvurmaya ve hakem kararına uymaya dair, cezai ÅŸart içeren taahhütte bulunurlardı. MÖ. 2. yüzyıldan itibaren bu ÅŸekilde teknik bir içerik kazanan tahkim, Klasik sonrası devirde ise, taraflar arasında akdedilen tahkim anlaÅŸmasının (compromis-sum) imparator hukukunun tanıdığı anlaÅŸmalar arasında sayıl¬ması ile doÄŸrudan himayeye kavuÅŸmuÅŸtur. Ä°htilafların alternatif çözüm yollarından biri olarak tahkim; iç hukuk uygulamasında normal mahkeme usulüne göre daha süratli, yargılama giderle¬rinin daha düşük ve milletlerarası özel hukuk alanında da, ya¬bancılık unsuru taşıyan ihtilafların çözümüne uygun bir yapısı olması itibari ile, günümüzde yadsınamayacak bir önemi haizdir. Roma Ä°mparatorluÄŸu\\\′nun sınırlarının bir çok Akdeniz ülkesine kadar geniÅŸlemesi ile yukarıda sözünü ettiÄŸimiz tahkime ait uygulamaların, uzun bir dönemde, çok geniÅŸ bir alanda etkili ol¬duÄŸu düşünüldüğünde, tahkimin modern hukuklardaki iÅŸleyiÅŸi üzerinde Roma Hukuku izlerini görmek mümkündür.







Çalışmamız, bu giriÅŸten sonra üç ana bölümden ve sonuç kısmından oluÅŸmaktadır. Birinci bölümde tahkim kavramı ve Roma Hukukunda tahkimin ilk uygulamalarına yer verilmiÅŸtir. Bu çerçevede, genel olarak tahkim kavramı, kapsamı ve tarihsel kökeni üzerinde durularak, kavramın genel yapısı hakkında kısa¬ca bilgi verilmiÅŸtir. Roma hukukunda tahkimin ilk uygulamaları olarak, bonus vir tarafından yapılan tahkim ve hususi hakim (iu-dex veya arbiter) tarafından, legis actio veformula yargılama usul¬lerinde meydana gelen tahkim faaliyeti üzerinde durulmuÅŸtur. Roma\\\′da hakların himayesinin hususi bir iÅŸ olarak görüldüğü, özel mahkemeler nizamında, hususi hakimin iudex ya da arbiter olarak, zaman zaman farklı adlandırılışından hareketle, yargılama sırasında gördükleri iÅŸlev mümkün olduÄŸu kadar, ilgili yargılama usulüne ait davalar içerisinde örneklendirilerek ve karşılaÅŸtırmalı olarak incelenmiÅŸtir. Ä°kinci bölümde, ex compromisso tahkim ve tahkim anlaÅŸması (compromissum) incelenmiÅŸtir. Öncelikle ex
compronıisso tahkimde taraf ehliyeti ve ihtilaf konulan üzerinde durulmuştur. Daha sonra tahkim anlaşmasının (compromissum) tanımı ve unsurları, hükümleri ve sona erme sebepleri ele alın¬mıştır. Genel olarak akitlerin incelenmesinde kullanılan yöntem takip edilmekle birlikte, tahkimin kapsamlı bir konu olmasından dolayı, günümüz hukukunda tartışmalı olan, tahkim anlaşma¬sının hukuki niteliği üzerinde durulmamıştır ve genel olarak tahkimin usuli yönüne ağırlık verilmiştir.







Üçüncü bölümde ise hakeme tevdi (receprum arbitri), ha¬kem yargılaması ve hakem kararı konulan incelenmiştir. Özellikle hakeme tevdinin, neredeyse ayrı bir çalışma konusu olacak kadar kapsamlı olması dolayısıyla, hakeme tevdinin unsurları, hakemin ehliyeti, hakeme tevdinin hükümleri ve sona erme sebepleri kısa ve genel bir şekilde ifade edilmiştir. Son kısımlarda ise, hakem yargılaması, hakem kararı ve icrası üzerinde durulmuştur. Bu tezle ilgili çalışmalar esnasında kullanılan latince metinlerin ingilizce çevirilerinden faydalanılmış olup, ilgili metinlerinlerin içerikleri mealen aktarılmıştır.








İÇİNDEKİLER








ÖNSÖZ vii
İÇİNDEKİLER ix
KISALTMALAR xv
GÄ°RÄ°Åž 1







Birinci Bölüm



TAHKÄ°M KAVRAMI VE ROMA
HUKUKUNDA TAHKÄ°MÄ°N Ä°LK
UYGULAMALARI










$. 1. GENEL OLARAK TAHKÄ°M
(COMPROMISSUM) KAVRAMI, KAPSAMI
VE TARİHSEL KÖKENİ 5
I. Tahkim Kavramı ve Kapsamı 5
II. Tahkimin Tarihsel Kökeni ve Gelişimi 9
1. Genel Olarak 9
2. Roma Hukukunda Tahkimin Tarihsel
Kökeni 15
§. 2.ROMA HUKUKUNDA TAHKİMİN İLK
UYGULAMALARI 22
I. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkim 22
1. Bonus Vir\\\′ in Nitelikleri 24
2. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkimde
İhtilaf Konuları 24
A. Tarımsal Faaliyetlerden Doğan
Ä°htilaflar 24
B. Sınır İhtilafları 27
C. Ailevi Ä°htilaflar 27
D. Ticari Faaliyetlerden DoÄŸan Ä°htilaflar 28
3. Arbitrium Boni Viri 31
4. Bonus Vir\\\′ in Kararının Ä°crası 33
II. Hususi Hakim (ludex veya Arbiter)
Tarafından Yapılan Tahkim 34
1. Hususi Hakim Olarak Iudex ve Arbiter
Ayırımı 39
2. Hususi Hakimin Özellikleri 42
3. Legis Actio Yargılama Usulünde Hususi
Hakim (ludex veya Arbiter) Tarafından
Yapılan Tahkim 44
A. Legis Actio Sacramento 47
B. Iudicis Arbitrive Postulatio 51
4. Formula Yargılama Usulünde Hususi
Hakim (ludex veya Arbiter) Tarafından
Yapılan Tahkim 57
A. Genel Olarak 57
B. Actiones Arbitrariae 59
5. Arbitrium Liti(s) Aestimandae 67
6. IudexArbiterve 70










ikinci Bölüm




EX COMPROMISSO TAHKÄ°M
VE TAHKÄ°M ANLAÅžMASI
(COMPROMISSUM)









§. 1. EX COMPROMISSO TAHKİM 73
I. Ex Compromisso Tahkimde Taraf Ehliyeti ......19
1. Kadınlar 80
2. Küçükler 83
3. Aile Evladı ( Filius Familias) 85
4. Konuşma ve işitme Engelliler, Akıl
Hastaları 86
5. Müsrifler (Prodigals) 87
6. Köleler (Servus) 88
7. Vekiller (Procurator) 89
8. Yabancılar (Peregrinus) 90
II. Ex Compromisso Tahkimde Ä°htilaf
Konuları 91
1. Ex Compromisso Tahkime Konu
Olamayacak Ä°htilaflar 93
A. Özgürlük Durumuna (Status
Libertatis) Ä°liÅŸkin Ä°htilaflar 93
B. Vesayete Ä°liÅŸkin Ä°htilaflar 95
C. Iudicium Publicum ve Delictum
Famosum Kapsamına Giren Fiillerden
Kaynaklanan Ä°htilaflar 95
D. Actiones Praetoriae Kapsamına Giren
Ä°htilaflar 97
2. Ex Compromisso Tahkime Zaman
Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar 98
3. Ex Compromisso Tahkime Sayı
Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar 98
4. Ex Compromisso Tahkime Konu
Olabilecek İhtilafların Uygulamadaki
Çeşitleri 99
A. Arazi İhtilafları 99
B. Menkul Mallar 100
C. Edimin Ä°fa Edilmemesi ve DiÄŸer
Sözleşme İhlalleri 102
D. Seçimler 103
§. 2. TAHKİM ANLAŞMASI
(COMPROMISSUM) 104
I. Tanımı ve Unsurları 106
1. Stipulatio ile Yapılması Unsuru 108
2. Cezai Åžart (Stipulatio Poenae) Unsuru 110
3. Hakemin (Arbiter Ex Compromisso)
Belirlenmesi Unsuru 115
4. İhtilaf Konusunun Sınırlarının
Belirlenmesi Unsuru 118
II. Tahkim Anlaşmasının Hükümleri ve Sona
Erme Sebepleri 119
1. Hükümleri 119
2. Sona Erme Sebepleri 122
A. Sürenin Dolması 122
B. Ölüm 123
C. Ä°bra (Acceptilatio) 123
D. Tarafların Anlaşması (Pactum) 124
E. Hakimin Kararı (Iudicium) 124
E Ä°flas 125
G. Ä°fa (Solutio) 125










Üçüncü Bölüm




HAKEME TEVDÄ° (RECEPTUM
ARBITRI), HAKEM YARGILAMASI
VE HAKEM KARARI








§. 1. HAKEME TEVDİ (RECEPTUMARBITRI) 127
I. Hakeme Tevdinin Unsurları 129
1. Hakemin Ehliyeti 129
A. Kadınlar 130
B. Köleler 131
C. Azatlılar 132
D. Küçükler 133
E. Aile Evladı (Filius Familias) 134
F. Hastalığı Olan Kimseler 134
G. Åžerefsizler (infamous) 135
H. Hakim (Iudex) 135
I. Viator 136
2. Åžekil 136
II. Hakeme Tevdinin Hükümleri ve Sona
Erme Sebepleri 137
1. Hükümleri 137
2. Sona Erme Sebepleri 139
A. AnlaÅŸma 139
B. Ä°fa 139
C. Ölüm ve İmkansızlık 139
D. Sürenin Dolması 139
E. Azletme 140
8. 2.HAKEM YARGILAMASI 141
I. Duruşma Hazırlıkları 142
1. Duruşma Zamanı 142
2. Duruşmanın Yapılacağı Yer 146
3. Tarafların Duruşmaya Davet Edilmesi 147
II. Yargılama Kuralları 149
§.3. HAKEM KARARI VE İCRASI 156
I. Hakem Kararının Geçerlilik Şartları 157
1. Nihai Karar Olması 157
2. İhtilaflı Meselelerin Tamamını Halletmesi 157
3. Kararın Açık ve Net Olması 159
4. Tarafların Mevcudiyetinde Verilmesi 159
I. Hakem Kararının Şekli 160
III. Hakem Kararının Etkileri 162
1. Hakemin İbrası 162
2. Cezanın Hakem Kararma Dayanmaması 162
3. Üçüncü Kişiler Bakımından Etkisi 165
IV. Temyiz ve Eski Duruma Ä°ade (in Integrum
Restitutio) 165
V. Hakem Kararının İcrası 167





SONUÇ 169


KAYNAKÇA 173


YARARLANILAN DÄ°ÄžER KAYNAKLAR 179