Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Milletlerarası Yetki Anlaşmaları - BERK DEMİRKOL

Milletlerarası Yetki Anlaşmaları - BERK DEMİRKOL

- Vedat Kitapçılık

Sayfa Sayısı
:  
293
Kitap Ölçüleri
:  
16x24
Basım Yılı
:  
2018
ISBN NO
:  
9786052203224

525,00 TL











ÖNSÖZ


 


Bu çalışma milletlerarası yetki anlaşmalarını incelemektedir. Bu çerçevede, hem Türk mahkemelerini, hem de yabancı mahkemeleri yetkilendiren yetki anlaşmaları ele alınmaktadır. Bu konu, Türk mahkemelerinin yabancılık unsuru taşıyan bir uyuşmazlıkta hangi şartlarda yetki kullanacağını belirleyen “milletlerarası yetki”nin en temel konularından biridir. Bu çalışmada da, Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki anlaşmalarının hangi şartlarda geçerli olduğu ve etki doğurduğu ve yabancı mahkemeleri yetkilendiren yetki anlaşması ile karşılaşan Türk hakiminin yetkisine ilişkin hangi durumlarda ne yönde karar vermesi gerektiği incelenmektedir. Ayrıca, çalışmada Avrupa Birliği, İsviçre ve ABD hukuklarındaki milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin düzenlemeler de dikkate alınmakta ve başta İngiliz mahkemeleri ve ABAD’ın içtihadından yararlanılmaktadır. 


Bu çalışma, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuku Anabilim Dalı’ndaki değerli hocalarımın gösterdikleri anlayış ve katkılar olmasaydı tamamlanamazdı. Bu vesile ile Prof. Dr. Ziya Akıncı, Prof. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal, Doç. Dr. İlhan Yılmaz ve Doç. Dr. Süheylâ Balkar Bozkurt’a en derin şükranlarımı sunarım. Bu kitabın yazımı sırasında Prof. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal ile yaptığımız görüşmeler, birçok konunun benim açımdan aydınlığa kavuşmasını sağlamıştır. Bu sebeple, sayın Hocama bilhassa teşekkürlerimi sunarım.


Bu çalışmada ileri sürülen görüşlerin ortaya çıkması ve pekişmesinde en önemli katkı sahipleri arasında, derslerine girmekten ve beraber milletlerarası usûl hukuku konularını tartışmaktan mutluluk duyduğum 2015-16 ve 2016-17 akademik yıllarında mezun olan öğrencilerim yer almaktadır. Bu kapsamda, derslere değişik fikirleri ve soruları ile zenginlik katan, başta özellikle Zeynep Ülkü Kahveci, Yusuf Kumtepe, Turan Bayraktar, Denizhan Uslu, İhsan Can Argon, Elit Meviza Demirkol, Elif Naz Arıkan, Yarkın Şanlı, Burcu Yaşar, Seran Kalyoncu ve Defne Örnek olmak üzere, öğrencilerime teşekkür etmek isterim. 


Bu çalışmayla ilgili Londra’da araştırma yapabilmem için her türlü kolaylığı ve anlayışı bana sağlayan sayın Dekan’ım Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Emine Eylem Aksoy Retornaz ve kürsü başkanım Prof. Dr. Ziya Akıncı’ya minnetarım. Araştırmam sırasında gösterdikleri ilgi ve sağladıkları kaynaklar içinde değerli hocalarım Prof. Dr. Gülin Güngör ile Doç. Dr. Gülüm Bayraktaroğlu Özçelik’e saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Bu kitapla ilgili birçok konuda bana yardım sağlayan, parçası olmaktan onur duyduğum Hukuk Fakültemizde dostlarım Ar. Gör. Pınar Güzel, Ar. Gör. Mehmet Emin Alpaslan, Ar. Gör. Burcu Alkış, Ar. Gör. Cihan Yüzbaşıoğlu, Ar. Gör. Rifat Cankat ve Ar. Gör. Doğan Kara’ya da teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, birçok konuda bana vermiş oldukları destekten dolayı Dr. Sinan Yüksel, Dr. Öğr. Üyesi Zafer Kahraman, Dr. Öğr. Üyesi Candan Yasan ve Dr. Öğr. Üyesi Polat Kalafatoğlu’nu burada anmak isterim.


Bu çalışmanın araştırma safhasını gerçekleştirdiğim Institute of              Advanced Legal Studies (IALS), Galatasaray Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi kütüphanelerinin değerli çalışanlarına da bu vesile ile teşekkür etmeyi bir borç bilirim.


Bana verdiği destek, bu çalışmanın yapıldığı süreyle sınırlı olmayan sevgili eşim, hayat partnerim Eda Coşar Demirkol’a da, bu çalışma sırasında gösterdiği sabır ve anlayıştan dolayı müteşekkirim. Gerçekleştirmeyi istediğimiz, ama bu çalışma nedeniyle ertelediğimiz planlarımızı, bu çalışmanın sona ermesiyle birlikte hayata geçireceğimizin sözünü kendisine buradan vermek isterim.  


Kitabın basılmasını sağlayan Vedat Kitapçılık ve sahibi Sayın Vedat Carbaş ile kitabı baskıya hazırlayan Sayın Berrin Doğrul’a, her türlü yardımlarından ötürü teşekkürlerimi sunarım.


Dr. Berk Demirkol


İstanbul, Temmuz 2018


 


 


 


 


 


İÇİNDEKİLER


 


ÖNSÖZ V


KISALTMALAR XV


GİRİŞ 1


 


BİRİNCİ BÖLÜM


TÜRK MAHKEMELERİNİN MİLLETLERARASI 


YETKİSİNE GENEL BAKIŞ


 


I. Kanun Sistematiği 7


II. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine 


İlişkin Genel Kural 9


III. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine 


İlişkin Özel Kurallar 17


A. Türklerin kişi hâllerine ilişkin davalar 19


B. Yabancıların kişi hâllerine ilişkin bazı davalar 21


C. Miras davaları 22


D. İş sözleşmeleri ve iş ilişkisi davaları 24


1. Mevzuattaki düzenlemeler 24


2. Özel milletlerarası yetki kuralı ile iç hukuk yetki 


kuralı arasındaki ilişki 26


3. Milletlerarası yetki kuralının yerindeliği 29


E. Tüketici sözleşmesine ilişkin davalar 31


1. Mevzuattaki düzenleme 32


2. Özel milletlerarası yetki kuralı ile iç hukuk 


yetki kuralı arasındaki ilişki 32


3. Kanunlar ihtilafı kuralına (26. maddeye) yapılan 


atfın değerlendirilmesi 34


4. Kanunlar ihtilafı kuralının (26. maddenin) kapsamı ve 


hükümde getirilen sınırlamaların milletlerarası yetki 


kuralına etkisi 36


5. 45. maddenin kapsamına girmeyen tüketici sözleşmelerinde 


Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi 40


F. Sigorta sözleşmesine ilişkin davalar 42


 


İKİNCİ BÖLÜM 


MİLLETLERARASI YETKİ ANLAŞMALARININ 


TÂBİ OLDUĞU HUKUKÎ REJİM


 


I. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Geçerliliğine 


Uygulanacak Hukuk 45


A. “Yetki anlaşmasının geçerliliği” ve “yetki anlaşmasına 


etki tanınması” arasındaki fark 45


B. Milletlerarası yetki anlaşmasının geçerliliğinin bağımsız 


bir sözleşme olarak incelenmesi 46


C. Milletlerarası yetki anlaşmasının usûl hukuku sözleşmesi 


olarak vasıflandırılması ve lex fori’nin uygulanabilirliği 48


D. Milletlerarası yetki anlaşmasına uygulanacak hukukun 


tespitinde 24. maddenin dikkate alınması 49


E. Karşılaştırmalı hukukta milletlerarası yetki ve tahkim 


anlaşmalarına uygulanacak hukuk 52


F. Milletlerarası yetki anlaşmasına taraflarca mahkemeleri 


yetkilendirilen ülkenin hukukunun uygulanması 55


II. Karşılaştırmalı Hukukta Yetki Anlaşmalarına 


Uygulanan Kurallar 59


A. AB Hukuku 59


1. Brüksel enstrümanlarının gelişimi 59


2. Brüksel enstrümanlarında milletlerarası yetki 


anlaşmalarına ilişkin düzenleme 61


3. Tüzük’teki derdestlik kuralı ve milletlerarası 


yetki anlaşmaları 67


4. Üçüncü ülke mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası 


yetki anlaşmaları 74


5. Bir ulusal hukuk örneği: İngiliz hukukunda yabancı 


mahkemeleri yetkilendiren milletlerarası yetki 


anlaşmaları 78


B. İsviçre Hukuku 81


C. Amerikan Hukuku 83


D. 2005 Lahey Konvansiyonu 87


1. Konvansiyon’un kapsamı 88


2. Yetki anlaşmasının geçerlilik şartları 90


3. Yetki anlaşmasının etkisi 91


a. Yetkilendirilen mahkeme açısından 91


b. Yetkilendirilmeyen mahkeme açısından 92


III. Türk Hukukunda Milletlerarası Yetki Anlaşmalarına 


Uygulanan Kurallar 95


A. Türk hukukundaki düzenleme 95


B. İç hukuk yetki anlaşmaları rejiminin öngörülme amacı 


ve işlevi milletlerarası yetki anlaşmalarına uygun mudur? 97


C. İç hukuk yetki anlaşmalarına uygulanan şartlar ve 


milletlerarası yetki anlaşmaları 100


1. Yetki anlaşmalarında niteliği gereği bulunması 


gereken şartlar 102


a. Yetki anlaşmasının doğmuş veya doğabilecek bir 


uyuşmazlık hakkında olması ve uyuşmazlığın 


kaynaklandığı hukukî ilişkinin belirli veya belirlenebilir 


olması 102


b. Milletlerarası yetki anlaşmasının tarafların hakkında 


serbestçe tasarruf edebilecekleri bir konu ile ilgili 


olması 103


2. Yetki anlaşmasının taraflarının tacirler ve kamu tüzel 


kişileri olması 104


3. Uyuşmazlıkla ilgili bir kesin yetki kuralının 


öngörülmemiş olması 110


4. Yetki anlaşmasının yazılı şekil şartına uygun 


olarak yapılması 113


5. Yetki anlaşmasının yetkili kılınan mahkemeyi belirlemesi 116


D. Türk pozitif hukukunda Türk mahkemelerini yetkilendiren 


milletlerarası yetki anlaşmalarına uygulanacak kuralların 


tespiti 124


1. Genel yaklaşım ve çalışmada savunulan görüş 124


2. İç hukuk yetki anlaşmaları ve milletlerarası yetki 


anlaşmalarının farklı hukukî kurumlar olarak 


vasıflandırılması 126


3. Farklı hukukî kurum olarak vasıflandırılmanın sonuçları 127


4. Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki 


anlaşmalarına doğrudan uygulanabilecek bir kuralın 


yokluğunda hakimin kanun boşluğunu kıyas yolu ile 


doldurması 128


5. Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki 


anlaşmalarına MÖHUK’un 47. maddesinin uygulanması 129


E. Milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin MÖHUK 


m. 47’deki şartlar 132


1. Yer itibariyle yetkinin münhasır yetki esasına göre 


tayin edilmemiş olması 134


a. Münhasır yetki yaratan yetki kurallarının 


genel özellikleri 134


b. Hukuk düzeninde münhasır yetki yaratan 


yetki kurallarının saptanması 136


c. Taşınmazlara ilişkin yetki kuralı 137


d. Ortaklık ilişkilerine ilişkin yetki kuralı 138


e. İflas davalarına ilişkin yetki kuralı 139


f. Genel değerlendirme 147


2. Uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıması 148


a. Milletlerarası özel hukukta yabancılık unsuru 148


b. Milletlerarası yetki anlaşmalarında yabancılık 


unsuru şartı 150


3. Uyuşmazlığın borç ilişkisinden doğması 153


4. Milletlerarası yetki anlaşmasının geçerliliğinin 


yazılı delille ispat edilmesi 155


a. Yazılılık şartı düzenlemesi ve bu düzenlemenin 


hukukî müessese içindeki konumu 155


b. Milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline ilişkin 


kuralla ilgili hükmün gerekçesi 157


c. Milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline ilişkin 


kuralın Brüksel enstrümanları ekseninde yorumlanması 158


d. Sonuç: milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline 


ilişkin kuralda öngörülen özel yazılılık şartı 160


IV. Bazı Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Öngörülme 


Biçimiyle İlgili Ortaya Çıkan Spesifik Sorunlar 162


A. Milletlerarası yetki anlaşmasının genel işlem 


şartlarında öngörülmesi 163


1. Genel işlem şartlarının tâbi olduğu kurallara genel bakış 164


2. “Karşı taraf aleyhine” değiştirme yasağı 165


3. Genel işlem şartlarında yer alan geçersiz milletlerarası 


yetki anlaşmaları 167


a. Dürüstlük kuralına aykırı milletlerarası 


yetki anlaşmaları 168


b. Sözleşmenin ve işin niteliğine aykırı milletlerarası 


yetki anlaşmaları 170


c. Karşı tarafın menfaatine aykırı milletlerarası 


yetki anlaşmaları 171


4. Genel işlem şartlarında yer alan milletlerarası yetki 


anlaşmalarına ilişkin mahkeme kararlarının 


değerlendirilmesi 176


B. Incorporation (aktarım) veya atıf yöntemiyle kurulan 


yetki anlaşmaları 180


C. Asimetrik yetki anlaşmaları 181


1. Asimetrik yetki anlaşmalarının türleri, işlevi 


ve yorumlanması 181


2. Fransız hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 184


3. Diğer Kıta Avrupası ülkelerinde asimetrik 


yetki anlaşmaları 189


4. İngiliz hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 190


5. Brüksel enstrümanları çerçevesinde değerlendirme 195


6. Türk hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 198


D. Milletlerarası yetki anlaşmasında uyuşmazlıkla ilgisi 


olmayan bir ülkenin mahkemesinin seçilmesi 199


E. Aynı yetki anlaşmasında farklı devlet mahkemelerinin 


birlikte seçilmesi 204


F. Zımnî yetki anlaşmaları 205


 


ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 


MİLLETLERARASI YETKİ ANLAŞMALARININ 


DOĞURDUĞU SONUÇLAR


 


I. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Türk Mahkemelerinin 


Yetkisi Üzerindeki Etkisi 209


A. Kural: yabancı mahkemeleri yetkilendiren münhasır 


yetki anlaşmaları Türk mahkemelerinin yetkisini 


ortadan kaldırır 210


1. Kuralın dayanağı ve gelişimi 210


2. Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan davalının 


yetki itirazının dürüstlük kuralı çerçevesinde 


değerlendirilmesi 213


B. Yetki anlaşmasının yetkilendirdiği mahkemenin 


kendisini yetkisiz sayması 215


1. Hükmün genel uygulaması 216


2. Yabancı yargıda adaletin engellenmesi 216


3. Yetkilendirilen yabancı mahkemenin yetki anlaşmasına 


etki tanımayacağının açık olması 221


4. Yetkilendirilen yabancı mahkemenin verdiği kararın 


Türkiye veya borçlunun mallarının bulunduğu ülkede 


tenfiz edilememesi 223


C. Türk mahkemelerinde yetki itirazında bulunulmaması 227


1. İtirazın hukukî niteliği (ve milletlerarası derdestlik) 227


2. İtiraz süresi ve usûlü 235


D. Milletlerarası yetki anlaşmasının iş, tüketici ya da 


sigorta sözleşmesine ilişkin davalar için öngörülmüş 


olması 237


1. Zayıf taraf aleyhine sonuç doğuran yetki anlaşmalarını 


geçersiz sayan görüşler 238


2. Hükmün etkisini yetki anlaşmasının Türk mahkemelerinin 


yetkisini kaldıramamakla sınırlı yorumlayan görüşler 242


E. Mevzuatta milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin 


getirilen sınırlamalar 244


1. Taksitle satışta alıcının yerleşim yeri mahkemesinin 


yetkisinden önceden feragat edilememesi 245


2. Deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmelerinde yolcunun 


tazminat istemine ilişkin önceden yapılan yetki 


anlaşmasının geçerli olmaması 246


II. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının İhlal Edilmesi 247


A. Milletlerarası yetki anlaşmasının ihlalinin durdurulması 


talebi ve anti-suit injunction 248


B. Milletlerarası yetki anlaşmasının ihlalinden doğan 


zararın tazmini 252


C. Milletlerarası yetki anlaşması uyarınca yetkili olmayan 


mahkemede açılan dava sonucu verilen kararın Türkiye’de 


tanınması / tenfizinin engellenmesi 258


III. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Üçüncü Kişilere 


Teşmili 262


 


SONUÇ 269


KARARLAR VE KAYNAKÇA 275