Vedat Kitapçılık
Kargo Gönderim Saatleri;
Hafta İçi Saat 16:00 'ya kadar
Cumartesi Saat 11:00 'e kadar
Kartlarına Taksit
Seçeneklerimiz Vardır!
Banka Hesap Bilgilerimiz
Destek
HATTI
0212
240 12 54
240 12 58
Favori
Listenizde
Ürün Yok!
Sepetinizde
Ürün Yok!
Yeni Çıkan Yayınlar:      Mart (135)      Şubat (116)      Ocak (139)      Aralık (134)

Memurlar Hakkında Tahkikat Ve Muhakeme Usulü

Memurlar Hakkında Tahkikat Ve Muhakeme Usulü



Sayfa Sayısı
:  
276
Kitap Ölçüleri
:  
16x23 cm
Basım Yılı
:  
1995
ISBN NO
:  
9753760981

200,00 TL









§ 1. GİRİŞ

Memurların görevlerinden doğan veya görevlerini yaparken işledikleri suçlardan ötürü yargılanmaları konusunda hukukumuzda özel kurallar mevcuttur. Bu özel kurallara göre memurların işledikleri görev suçlarında hazırlık soruşturması idare tarafından yapılmakta ve yargılamanın gerekliliği kararı verildikten sonra ise son soruşturma genel kurallara göre adli merciler tarafından yürütülmektedir.

Memurlar için özel yargılama kuralları, 1913 tarihli Memurin Muhakematı Hakkındaki Kanun\\\\\\\′u Muvakkat isimli geçici kanunda yer almaktadır.

Memurların görevlerinden doğan suçların takibi bazı ülkelerde genel hükümlere göre yapılmakta iken bazı ülkelerde özel kurallara tabi tutulmuştur.

Bugün dünya ülkeleri içerisinde ülkemizden başka bir dereceye kadar İsviçre\\\\\\\′de özel kurallar uygulanmaktadır. Fransa\\\\\\\′da istisnai usule 1870 yılında son verilmiş ve memur yargılamasında izne bağlı sistem yerine memurun şahsi kusurlarından ötürü hiçbir idari makamın iznine gerek olmaksızın genel mahkemelerdekovuşturulması şeklindeki normal sisteme geçilmiştir(l).

Memurların özel yargılama kurallarına tabi tutulmaması Anglo-Saxson hukukunda da yerleşmiş ve hiç kimsenin olağan mahkemeler dışında yargılanamayacağı kuralı benimsenmiştir(2).

Memur yargılamasında dünya ülkeleri istisnai kuralara son verirken niçin ülkemizde halen 1913 tarihli geçici bir kanunun uygulanmasına devam ediliyor? Türk devlet hayatında anılan tarihten bu yana rejim değişikliği olmuş; koskoca Osmanlı Devleti tüm müesseleri ile birlikte ortadan kalkmış, anayasalar konulmuş anayasalar kaldırılmış iken niçin hâlâ Memurin Mukakematı Hakkındaki Kanunu Muvakkat varlığını muhafaza etmiş ve etmektedir? Bu soruların cevaplarını uygulamada karşılaşılan sorunlarla birlikte ele alarak cevaplamaya çalıştık. Bu araştırmayı yaparken zorunlu olarak doktrin tartışmalarına da eğilmek ihtiyacını duyduk. Gördük ki büyük bir çoğunluk, özellikle üniversite camiası MMİC\\\\\\\′nun kaldırılmasını istemekte iken idari kadrolarda görev yapan yazarlar ise MMK\\\\\\\′nun devamından yana görünmektedirler.

MMK, 1924 Anayasası döneminde olduğu gibi 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası dönemlerinde de sürekli bir biçimde uygulanmıştır.

1961 Anayasasının getirdiği kanunların anayasaya aykırılığı iddialarının Anayasa Mahkemesinde görüşülmesi şeklindeki yenilik üzerine MMK hakkında da anayasaya aykırılık iddiaları bu mahkemeye intikal etmiştir. Ancak her defasında bu iptal istemleri redle sonuçlanmıştır.
1982 Anayasasının uygulandığı dönemde de MMK\\\\\\\′nun anayasaya aykırı olduğu iddiaları ileri sürülmüş, en son 1992 yılı içerisinde böyle bir iddia karara bağlanmıştır. Bu karar da diğerleri gibi redle sonuçlanmıştır.
Anayasa yargısı,her defasında doktrindeki baskın görüşün aksine kanunun Anayasaya aykırı olmadığı sonucuna varmıştır. Anayasa Mahkemesine göre MMK bugüne değin \\\\\\\"kamu yönetiminin gereksinmelerini karşılamış ve memurların yargılanmasında kamu yönetimi ile yargı mercileri arasındaki bağlantıyı sağlamıştır\\\\\\\". Son bölümü doktrin tartışmalarına ve Anayasa Mahkemesinin değerlendirme ve kararlar üzerindeki eleştirilere ayırmak suretiyle bu zemindeki tartışmalara açıklık getirmeye çalıştık.

Memurların yargılanmaları hususunda üç sistemin mevcut bulunduğu görülmektedir. Bu sistemler, izin sistemi, tahkik sistemi ve yargılama sistemidir.

İzin sisteminde,suçun takibi için idari mercilerin iznine ihtiyaç görülmektedir. 1609 sayılı Kanunun sistemi böyle idi.

Tahkik sisteminde, idari merciler duruşma öncesi tüm işlemleri yaptıktan sonra duruşmanın yapılıp yapılamayacağına da karar vermektedirler. İsviçre\\\\\\\′de uygulanan sistem ve MMK sistemi böyledir.

Son olarak yargılama sisteminde ise memurun yargılanması da idare tarafından yapılmaktadır. 1872 tarihli Nizamnamenin getirdiği düzenleme bu sisteme örnektir(3).

Memur suçları ile ilgili ülkemizde ilk genel hukuksal düzenleme 1288 (1872) tarihli Memurin Muhakematı Nizamnamesidir. Bu nizamname (tüzük), memurların görevlerinde işledikleri suçlardan dolayı uygulanacak yöntemi göstermiş olması ve MMK\\\\\\\′nun temelini oluşturması bakımından dikkat çekmektedir. Bu nedenle konuya kısa da olsa tarihsel gelişim
açısından eğilmeyi yararlı gördük.

MMK\\\\\\\′na göre memurların görevlerinden doğan yada görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı haklarında kamu davası açılabilmesi için hazırlık soruşturmasının idare tarafından yapılıp idari kurullarca memurun yargılanmasına karar verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi gerekmektedir. Bu bakımdan önce memur kime denir ve hangi memurlar MMK kapsamına girmektedir sorusunu cevaplamaya çalıştık. Bu konuda 1255 sayılı TBMM tefsir kararının önemli bir dönemeç oluşturması itibariyle dikkatlerimizi bu karara yönelttik.


MMK\\\\\\\′na tabi olmak için işlenen suçun \\\\\\\"görev suçu\\\\\\\" olması gerekmektedir. Bu bakımdan memurun işlediği suç ya memuriyet görevinden doğmuş bulunmalı veya memuriyet görevinin yapılması sırasında işlenmiş\\\\\\\′bulunmalıdır. Memurların bunlar haricinde işledikleri suçlar ise genel hükümlere tabi tutulmaktadır.

Ancak tüm görev suçlarının MMK kapsamına girmediği görülmektedir. Örneğin en önemli görev suçu olan rüşvet, irtikap, ihtilas, zimmet gibi suçların MMK kapsamından çıkarıldığı, bazı özel kanunlara da \\\\\\\"bu kanunda sayılan suçların\\\\\\\" MMK kapsamına girmediği şeklinde hükümler konulduğu görülmektedir. Bu itibarla hangi suçların MMK kapsamına girdiğini,hangi suçların MMK .kapsamı dışında bırakıldığını araştırmaya yöneldik.

Memurun görev suçunu işlemesi ve işlenen suçun da MMK kapsamına girmesi durumunda idare tarafından hazırlık tahkikatına başlanacaktır. Bunun için bir soruşturmacı tayin edilerek soruşturma emri verilmektedir. Soruşturma emri alan soruşturmacı, konu ile ilgili hazırlık çalışmalarını yaptıktan sonra MMK\\\\\\\′da hüküm bulunmayan hususlarda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) hükümlerine müracaat etmek suretiyle soruşturmaya başlayacaktır.

Soruşturmayı yürüten soruşturmacının hukuksal durumu neleri yapıp neleri yapamayacağı yönünden önem arzetmektedir. Bu konuda CMUK\\\\\\\′da 3206 sayılı Kanunla yapılan değişiklik bir dönüm noktasını teşkil etmektedir. Kanunun yürürlüğe girdiği 1985 yılma kadar soruşturmacılar ilk tahkikat yürütmekte ve \\\\\\\"sorgu hakimi\\\\\\\" yetkilerini kullanabilmekte iken bu yıldan sonra ilk tahkikat kaldırıldığı için soruşturmacıların da hukuksal durumunda değişiklik olmuş,artık sorgu hakimi yetkileri sona ermiştir.

Soruşturmacıların hazırlık tahkikatı yürüttükleri ve kural olarak cumhuriyet savcılarına tanınan yetkileri kullandıkları bir safhaya geçilmiştir. Bu safha devam etmekte iken CMUK\\\\\\\′da çok önemli değişikliklere gidilmiştir. 3842 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler içinde hazırlık soruşturmasına ilişkin hükümler de yer almaktadır. Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi, AGİK İnsani Boyut Konferansının Moskova Toplantısı Belgesi ve diğer insan haklarının korunması alanında uluslararası temel belgelerde yer alan önemli prensiplerin bu değişiklikler ile hayata geçirilmek istenildiği görülmektedir. CMUK\\\\\\\′nun bu değişikliklerinin uygulamaya konulmasında tereddütlerin olduğu açıkça görülmektedir. Cumhuriyet savcılarına tanınan yetkileri kullanarak hazırlık soruşturması yürüten soruşturmacının CMUK değişikliklerine tereddütlü baktığı, hatta idarenin yaptığı hazırlık soruşturmasında getirilen kuralların uygulanmayacağı yönünde düşüncelerin olduğu görülmektedir. Bu tereddütlerin giderilmesi için üçüncü bölümde CMUK değişikliklerinin adli tahkikatlara etkisini araştırmak istedik.


Soruşturmacının görevi,soruşturmayı bitirdikten sonra fezleke düzenlemek ve soruşturma emri veren makama bu fezlekeyi sunmakla sona ermektedir. Bundar. sonra fezlekenin idare kurullarında görüşülmesi aşaması başlamaktadır.

İdare kurulları,memur hakkında lüzumu muhakeme veya men\\\\\\\′i muhakeme kararı vererek hazırlık tahkikatını sona erdirmektedir. Memur hakında verilen lüzumu muhakeme kararı kesinleştikten sonra son soruşturma adli yargı merciince yürütülmektedir. Men\\\\\\\′i muhakeme kararı verildiğinde bu kararın kesinleşmesi ile memur adli yargıda yargılanmaktan kurtulmaktadır.

İdare kurullarına, bu kurulların verdiği kararlar ve bu kararlara karşı yapılan itirazlara ise yine üçüncü bölümde değindik.

Son bölümde ise araştırmanın tümünde gölgesini hissettiğimiz sorunun cevabını vermeye çalıştık: MMK kaldırılsın mı yoksa bu şekliyle devam mı etsin ?


İÇİNDEKİLER

§1.GİRİŞ.

Birinci Bölüm TARİHSEL GELİŞİM § 2.MMKNUN KABULÜNE KADARKİDÖNEM

I.Genel Olarak 17
II.Tanzimattan önceki dönem 17
1.Genel olarak \\\\\\\′. 17
2.Fatih Kanunnamesi : 18
3.Yavuz Sultan Selim\\\\\\\′in Kanunnamesi 18
. 4.Kanuni Sultan Süleyman\\\\\\\′ın Kanunnameleri 18
5.III.Selim Devri \\\\\\\′. 19
. ö.II.Mahmut Devri 19
III.Tanzimattan Sonraki Dönem 21
l.Ceza Kanunları 21
2.Meclis-i Vala-yı Ahkam\\\\\\\′ı Adliye\\\\\\\′nin kuruluşu 22
3.Uygulamadan örnekler , 22
4.Dönemin diğer kanun ve tüzükleri 24
IV.Memurin Muhakematına Dair Nizamname 26
1.Genel olarak 26
2.Tüzüğün dayandığı ilkeler 27
a) Memurların derece ve sıfatlarına göre yapılan ayırım 27
b) Cezalar dikkate alınarak yapılan ayırım 28
c) Memurların görevlendirildikleri yerlere göre yapılan ayırım 29
d) İdare kurulları 3G

1) Genel olarak 30
2) İl idare meclisleri (il idare kurulları) 30
3) Liva idare meclisleri (liva idare kurulları) 30
4) İlçe idare meclisleri (ilçe idare kurulları) 31

e) Yargılama usulü 31
1) Soruşturma 31
2) Duruşma 31
3) Kanun yollan 32
4) Memurların kişisel starından dolayı yargılanmaları 32
İkinci Bölüm
MEMURAMUHAKEMAT KANUNUNUN KAPSAMI VE UYGULAMA ŞARTLARI
§ 3.GENEL OLARAK § 4.MEMURN MUHAKEMAT KANUNUNUN UYGULANMASI
I.Genci olarak 36
II.Hakkında soıaşturma yapılanın memur olması 36
1.1334 (19/8) tarihli yorum karan 37
2.İdare hukukuna göre memurun tanımı 37
a) Memurin Kanununda memurun tanımı 37
b) 657 sayılı Kanuna göre memurun tanımı s. 38
3.Ceza Kanunu uygulamasında memur 40
a) Doktrinde kamu görevi ve kamu hizmeti tanımı 41
b) Yargı kararlarına göre kamu görevi ve kamu hizmeti tanımı 42
4.İdare hukuku memur kavramı ve ceza hukuku memur kavramı
arasındaki ilişki 43
a) Ceza Kanunu tanımının dar olduğu görüşü 44
b) Ceza Kanunu tanımının geniş olduğu görüşü 45
c) Uzlaştırıcı görüş 45
. d) Sonuç 46
5.1255 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi yorum kararına kadarki
dönemin özellikleri 47
a) MMK\\\\\\\′nıın uygulanmayacağına dair hükümler 48
b) MMK\\\\\\\′nun uygulanacağına dair hükümler 49
6.Büyük Millet Meclisi Kararlarına »öre memur tanımı 52

7.Muhtelif görüşler 55
a) Kamu görevi ile kamu hizmetini ayıran görüş 55
b) Ayırım yapmayan ancak kamu hizmetini sınırlayan görüş 55
e) Amme hizmetiyle muvazzaf kimseleri de memur sayan görüş 55
d) 1255 sayılı karara yöneltilen eleştiriler 56
III.Memurun suç işlemesi 57
1. Memurin Muhakematı Hakkında Kanuna tabi olmayan suçlar 59
a) 1609 sayılı Kanuna giren suçlar 59
b) 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet veYolsuzluklarla
Mücadele Kanunu ....61
c) 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun uygulanmasını gerektiren suçlar 62
d) 5816 sayılı Kanuna tabi suçlar : 63
e) 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında
yer alan seçim suçlan 65
f) Yüksek Öğretim Kanununda belirtilen suçlar 65
g) Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanunda belirtilen suçlar , 66
IV.Görev suçu 67
1.Suçun görevden doğması 68
2.Suçun görevin yapılması sırasında işlenmiş bulunması 70
3.İstisnai hükümler 73
a) CMUK\\\\\\\′nun 154.maddesi kapsamına giren suçlar 73
1) Madde kapsamına girenler: Kanun tarafından kendilerine verilen ve
kendilerinden kanun dairesinde iş istenen Devlet memurları 73
2) Zabıta amir ve memurları , 75
3) CMUK\\\\\\\′nun 154.maddesinin kapsamı 76
4) Adli vazife 77

b) Evlendirme memurlarının işledikleri suçl.-ı 78
c) İcra ve İflas Kanununun 357.maddesi 78
d) Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kan UM göre vazifeli ulanlar
hakkındaki istisna 79
e) Hakim ve Savcılar hakkındaki istisna 79
0 Yargıtay Kanununda getirilen istisna 82
g) 357 sayılı Askeri Hakimler Kanunu ile getirilen istisna 82
h) Anayasa Mahkemesinde yargılanan memurlar 83


Üçüncü Bölüm HAZIRLIK SORUŞTURMASI
§ 5.SORUŞTURMANIN AÇILMASI
I .Ön inceleme 84
II.Soruşturma emri 85
III.Soruşturma emri vermeye yetkili makamlar (Tahkik Mercileri) 89
1 .Merkez memurları 90
a) Milli irade ile atanan merkez memurları 91
b) Milli irade ile atanmayan merkez memurları 93
2.İl memurları 94
IV.Soruşturma ile ilgili özel hükümler 98
1 .Valiler hakkında 98
2.Müsteşarlar hakkında 99
3.Elçiler hakkında 99
V.Soruşturmacı 100
I.Genel olarak 100
2.Müfettişler ile ilgili bazı meseleler 101
3.Muhakkikler 105
4.Soruşturmacının hukuksal durumu 108
a) Genel olarak 108
b) 3206 sayılı Kanun öncesi soruşturmacının hukuksal durumu 109
c) Soruşturmacıların bugünkü durumu 110
5.Soruşturmacıların yetkilen 111
§ 6.SORUŞTURMANIN YÜRÜTÜLMESİ
I.Genel olarak 112
H.Ön hazırlık çalışmaları 112
1. Şikâyetçinin adres ve ismi ile ilgili inceleme 112
2. Diğer çalışmalar 113
III.Soruşturmaya başlama 115
1. Genel olarak -. 115
8.


2. Delillerin toplanması 115
a. Genel olarak 115
b. Beyan delilleri 116
1) Muhbirin ifadesinin alınması 116
2) Şikâyetçinin ifadesinin alınması 117
3) Tanık beyanı 118
4) Şüphelinin ifadesinin alınması ... , 122
aa) Genel olarak , 122
bb) Çağrının yapılması 124
cc) Kimlik tesbiti 124
dd) İsnad edilen suçun anlatılması 125
ec) Müdafidcn yararlanma hakkının bildirilmesi 127
ff) Cevap vermek yükümünün olmaması (Susma Hakkı) 130
gg) Lehte olan delilleri ileri sürme 130
hh) Yazılı ifade 131
ii) İfadenin tutanakla tesbiti 131
jj) Yasak sorgu yöntemleri 133
5) Bilirkişi mütalâası 135
c. Keşif 137
d. El koyma ve arama 137
e. Yazılı delillerin toplanması 138
3. Soruşturma ile ilgili olarak başvurulan tedbirler 141
a. Görevden uzaklaştırma 142
b. Tutuklama 147
e. Görev yeri değişikliği : 147
IV.Şahsi dava ve şikâyete bağlı suçların soruşturulması 148
1. Genel olarak 148
2. Uygulamada karşılaşılan bazı sorunlar 150
V.Kovuşturulması izne ve talebe bağlı suçlar 154
VI.Birlikte işlenen suçlar 155
1. Genel olarak 155
2. Suç ortaklarının tümünün memur olması 155
3. Suç ortaklarından birinin memur olmaması 157
4. Memurun birden fazla suç işlemesi 159
VII.Fezleke düzenlenmesi 160


Dördüncü Bölüm SORUŞTURMANIN SONUÇLANMASI
§ 7.SONUÇ ÇIKARMA
I.Karar mercileri •. 165
1.Genel olarak 165
2.Karar kurulları 166
a) İlçe İdare Kurulu 166
b) İl İdare Kurulu 168
c) Bakanlık veya Daire Merkez Memurlarını Yargılama Kurulu 169
d) Danıştay İkinci Dairesi 169
3.Özel düzenlemeler 170
a) Hakim ve Savcılar ile ilgili karar kurulları 170
b) Üniversite mensupları ile ilgili karar kurulları 171
II.İnceleme ve verilecek kararlar 171
1.Karar kurullarınca yapılacak inceleme 171
2.Karar türleri 173
a) Lüzum-u muhakeme kararı 173
b) Men\\\\\\\′i muhakeme kararı 174
c) Kamu davasının ortadan kaldırılması ■ 174

1) Sanık memurun ölmesi 174
2) Genci af ; 174
3) Zamanaşımı 175
d) Kamu davasının düşmesine dair verilen kararlar:
Şahsi davadan vazgeçme 175
e) Karar verilmesine yer olmadığına dair verilen kararlar 176
1) Eylemin suç olmaması 176
2) Eylemin inzibati nitelikte olması 176
3) Eylemin idari dava konusu olması .- 177
I) MMK\\\\\\\′na göre karar verilmesine yer olmadığına dair verilen kararlar 177
1) Eylemin görevle ilgili olmaması 177
2) Sanığın memur oTmaması 177
3) Suçun 3628 sayılı Kanun kapsamında olması 178
4) Eylemin hukuki nitelikte olması I7K
5) Eylemin tazmini nitelikte.olması 178
g) Halen karar verilmesine yer olmadığına dair kararlar , 178
1) Şikâyete bağlı suçlarda şikâyet dilekçesinin olmaması 178
2) Belirli ve olumlu bir olay gösterilmemesi 179
10



h) Dosyanın geri gönderilmesi kararlan l79
1) Soruşturmanın eksik olması , 179
2) Soruşturmanın başkasanıklara teşn\\\\\\\′ İM
i) Soruşturmanın geçici oltrak tatili kara lx()
i) İtira/m ve itiraz dilekçesinin reddi \\\\\\\′W)
3-İtira/ : ■ I»\\\\\\\′.
§8.YARGILAM Beşintfiölüm
MEMURLARN YARGILAMASI SİSTEMİ İLE İLGİLİ
GÖRÜŞLERİ>ÜŞÜNCELER § 9.SİSTE* ÜZERİNDE>OKTRİN TARTIŞMALARI
I.MMK\\\\\\\′nun gereklik -. l85
II.Sisteme yönelik günler 187
§ 10.ANAY/SA MAHKEMESİNİN DEĞERLENDİRMESİ VE ELEŞTİRİLER
I İtirazların yetkenden pM\\\\\\\\ 192
II.Esasa ili^i\\\\\\\" \\\\\\\"rliir -•■■•■. l92
MMK\\\\\\\′nun |iacWcsinc münhasır karar 192
\\\\\\\′2 Karar ile i|elcştiriler 195
3 MMK\\\\\\\′nun-1\\\\\\\′ maddelerinin de görüşülmesi 197
4.Karar ile ; eleştiriler 199
5.Diğer kar vc eleştiriler 200
§11.SONUÇ
EKLER
I. MEVZ ■ 208
II DANI-\\\\\\\′\\\\\\\′ KARARLARI 224
III RAPC YAZI ÖRNEKLERİ 237
BİBLİYC-FYA \\\\\\\". 271