Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık
Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık
Derya ATEŞ
Sayfa Sayısı
:
355
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789944265027
800,00
TL ÖNSÖZ Yazarın danışmanlığını üstlendiğim bir doktora tezi olarak hazırlanan bu eser Türk-İsviçre Hukuklarında oldukça önem arz eden bir konuyu ele almaktadır. "Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlâka Aykırılık" ko¬nulu doktora tez çalışması öncelikle, sözleşme özgürlüğü ilkesine paralel olarak ve BK.m. 19-20 hükümleri esas alınarak yapılan bir incelemedir. An¬cak kavram, sadece Borçlar Hukuku alanında değil, Medenî Hukukun diğer dallarında ve Anayasa başta olmak üzere diğer yasalarımızda da yer alır. Üstelik bireylerin sübjektif ahlaki değerlerinden ayrılan genel ahlâk kuralla¬rı, sınırları belirsiz, nisbi, değişken ve yazılı olmayan kuralların ifadesidir. Bu sebeple genel ahlâk kuralları ile ifade edilmek istenen kavramın, içeriği¬nin doğru tespit edilebilmesi son derece önemlidir. Çünkü bir topluma ait genel ahlâk kuralları, farklı davranış ilkeleri önererek aslında buna uygun ortak bir hareket alanı sağlamaya çalışır. Dolayısıyla kavramı belirleyen aslında, genel ahlâk kurallarının içeriğine dâhil olup hukuk düzeni tarafın¬dan korunan temel hukuksal yararlardır. Üstelik bu değerler pozitif yasal düzenlemelere konu olup olmamalarına bakılmaksızın, genel ahlâk kuralları ile korunurlar. Kavram genel ve çerçeve bir hukuk ilkesinin ifadesi olduğundan orta¬ya çıkan intra legem boşluğu "takdir yetkisi" ile ve "objektif anayasal değer¬lere" paralel olarak doldurması gereken kişi hâkimdir. Bu noktada yapılan araştırmada, kavrama dâhil olan kişisel ve toplumsal değerler de incelenmiş; ayrıca genel ahlâk kurallarının kamu düzeni, kişilik hakları, gabin ve dürüst¬lük kuralları ile olan ilişkileri de Türk, İsviçre, Alman ve Fransız hukukla-rıyla karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Aynı şekilde, konunun sorumluluk hukuku bakımından önemi ve yeri de (BK. m.41/II), çalışma içinde özel olarak yer bulmaktadır. BK.m. 19-20 hükümlerine paralel olarak "sözleşmenin içeriği" ve "sözleşmelerde genel ahlâka aykırılık kıstasları" ayrı ayrı incelenmiş ve bu kıstasların uygulamadaki örnekleri Türk ve İsviçre hukukundaki mahkeme kararlarıyla birlikte araştırılmıştır. Buna göre öncelikle sözleşmeye konu edimlerin genel ahlâka aykırı olması ile sözleşmenin doğrudan ve dolaylı amaçlarının genel ahlâka aykırı olması incelenmiş; ayrıca taahhütlerdeki genel ahlâka aykırılık ise MK.m.23/11 hükmüne paralel olarak "kişi özgür¬lüklerinin aşırı ihlalleri" ile birlikte ele alınmıştır. Özellikle bu hususta orta- ya konulmaya çalışılan temel ve yardımcı kriterler uygulama bakımından yol gösterici olabilir. Aynı şekilde araştırma içinde özel olarak incelenen; karar özgürlüğü ve ekonomik özgürlük ihlalleri de; özellikle aşırı ekonomik taahhütler, uzun süreli ve belirsiz süreli sözleşmeler, mevcut ve gelecekteki alacakların toptan temliki ile genel ahlâka aykırı cezai şart gibi meseleler de uygulama bakımından önemlidir. Çalışmada son olarak genel ahlâk aykırı sözleşmelerin yaptırımı, (BK.m.20) tam ve kısmi butlan ihtimallerine göre ele alınmış, ayrıca MK.m.23/II hükmüne paralel olarak İsviçre doktrinde ortaya konulan farklı yaptırım önerilerine de yer verilmiştir. Bu noktada kanun koyucunun BK.m.65 kuralı ile düzenlediği "genel ahlâka aykırı amaçla verilenlerin se¬bepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilememeleri kuralı", hükmün şartları, tarihi gelişimi ve yasaya konuluş amacı da belirlenerek BK.m.20 hükmü ile bağlantılı olarak açıklanmıştır. Bu önemli çalışmasını tamamlayıp jüri üyelerinin incelemesinden ge¬çiren ve jüri önünde başarı ile savunan Derya Ateş üyelerin oybirliğiyle hu¬kuk doktoru unvanını almıştır. Türk Hukuku′na büyük bir hizmet örneği oluşturan bu çalışması nedeniyle Dr.iur.Derya Ateş′i tebrik ediyorum. Prof. Dr. Ahmet M. Kılıçoğlu Şubat 2007 VI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V TEŞEKKÜR VII KISALTMALAR XV BİBLİYOGRAFYA XIX GİRİŞ 1 § 1. KONUNUN TAKDİMİ, SINIRLANDIRILMASI VE MUKAYESELİ HUKUK İLE TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ 1 I. Konunun Takdimi ve Sınırlandırılması 1 II. Konunun Mukayeseli Hukuktaki ve Türk Hukukundaki Yeri 5 A) Mukayeseli Hukuk 5 1) Roma Hukuku 5 2) Fransız Hukuku 9 3) Alman Hukuku 15 4) İsviçre Hukuku 20 B) Türk Hukuku 25 BİRİNCİ BÖLÜM SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃKA AYKIRILIK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR § 2. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI KAVRAMI 31 I- Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşme Özgürlüğünün Kapsamı 31 II- Sözleşme Özgürlüğünün Sınırları Kavramı 43 A) Genel Olarak 43 B) Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandığı Haller 47 1) Sözleşme Yapma Özgürlüğü Bakımından Sınırlar 47 2) Şekil Özgürlüğü Bakımından Sınırlar 54 3) Düzenleme Özgürlüğü Bakımından Sınırlar 57 III- Sözleşme Özgürlüğünün Yaptırımı 62 A) Genel Olarak "Geçersizlik" Kavramı 62 B) Geçersizlik Türleri: Eksiklik, iptal ve Butlan 63 § 3. AHLÃK VE GENEL AHLÃK KURALI KAVRAMLARI 67 I- Ahlâk Kuralı Kavramı 67 A) Genel Olarak 67 B) Terim Sorunu 71 C) Tanım 80 II- Genel Ahlâk Kavramı 83 A) Tanım ve Unsurları 83 B) Genel Ahlâk Kurallarının Özellikleri ve İçeriği 87 1) Genel Ahlâk Kurallarının Özellikleri 87 2) Genel Ahlâk Kurallarının İçeriği 91 a) Sosyolojik Kuralların Etkileri 92 b) Ahlâk Kurallarının Etkisi 96 c) Din Kurallarının Etkisi 100 İKİNCİ BÖLÜM SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃK KURALLARININ BELİRLENMESİ VE SINIRLARI § 4. SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃK KURALLARININ BELİRLENMESİ 109 I- "Intra Legem Boşluk" ve "Hakimin Takdir Yetkisi" 109 II- Genel Ahlâk Kuralları ile Korunan "Temel Hukuki Değerler" ...113 A) Genel Olarak 113 B) Korunan Temel Değerler 118 1) Kişisel Değerler 118 2) Toplumsal Değerler 129 III- Genel Ahlâk Kurallarını Belirlemede Kullanılabilecek Yardımcı Yöntemler 138 A) Zufferey-Werro′a Göre Kullanılabilecek Yöntemler 138 B) Eleştiriler ve Görüşümüz 141 § 5. SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃKA AYKIRILIĞIN SINIRLARI 143 I- Hukuka Aykırılık ve Genel Ahlâka Aykırılık 143 II- Kamu Düzeni ve Genel Ahlâka Aykırılık 152 X III- Kişilik Hakları ve Genel Ahlâka Aykırılık 163 IV- Gabin ve Genel Ahlâka Aykırılık 169 V- Dürüstlük Kuralı, Hakkın Kötüye Kullanımı Yasağı ve Genel Ahlâka Aykırılık 174 VI- Dar Anlamıyla Sorumluluk Hukuku Bakımından Genel Ahlâk Kuralları (BK.m.41/II) 186 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃKA AYKIRILIK ESASLARI § 6. SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ KAVRAMI VE GENEL AHLÃKA AYKIRILIĞIN BELİRLENMESİ 197 I- Sözleşmenin İçeriği Kavramı 197 II- Sözleşmelerde Genel Ahlâka Aykırılığın Belirlenmesi 200 § 7. SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃKA AYKIRILIK KRİTERLERİ 204 I- Sözleşmeye Konu Edimin Genel Ahlâka Aykırı Olması 204 A) Edim Kavramı ve Diğer İfa Modaliteleri 204 B) Edimleri Genel Ahlâka Aykırı Sözleşmeler 210 C) Özel Olarak BK.m.155: Genel Ahlâka Aykırı Şarta Bağlı Borçlar 217 II- Sözleşmenin Amacının Genel Ahlâka Aykırı Olması 220 A) Sözleşmenin Doğrudan ve Dolaylı Amacı Kavramları 220 B) Amacı Genel Ahlâka Aykırı Sözleşmeler 224 C) Genel Ahlâka Aykırı Amaçla Düzenlenen Soyut Borç İkrarları 234 III- Sözleşme ve Konu Taahhüdün Genel Ahlâka Aykırı Olması ....238 A) Borçlunun Özgürlüklerinin Aşırı Derecede İhlali 238 B) "Özgürlüklerin Aşırı İhlalini" Belirlemeyi Sağlayan Kriterler242 1) Temel Kriterler: 243 a) Taahhüdün Yoğunluğu 243 b) Taahhüdün Süresi 244 c) Taahhüdün Konusu Olan Değerler 245 2) Yardımcı Kriterler: 247 XI C) Bazı Özel Durumlar 249 1) Karar özgürlüğünün ihlali 249 2) Ekonomik Özgürlüğün İhlali 251 a) Aşırı Ekonomik Taahhütler 252 b) Uzun Süreli ve Belirsiz Süreli Sözleşmeler 257 c) Mevcut ve Gelecekteki Alacakların Toptan Temliki 262 d) Genel Ahlâka Aykırı Cezai Şart 266 IV- Üçüncü Kişinin Haklarının İhlali Bir Kriter Olabilir mi? 271 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SÖZLEŞMELERDE GENEL AHLÃKA AYKIRILIĞIN HÜKÜM VE SONUÇLARI § 8. GENEL AHLÃKA AYKIRI SÖZLEŞMELERİN YAPTIRIMI: BUTLAN 277 I- Butlan Yaptırımı ve Türleri 277 A) Genel Olarak Butlan 277 B) Butlan Türleri 278 1) Tam Butlan 278 2) Kısmi Butlan ......280 a) Basit Kısmi Butlan (Nullite partielle simple) 286 b) Değiştirilmiş Kısmi butlan (Nuillite partielle modifiee) 288 c) Genişletilmiş Kısmi Butlan (Nullite partielle elargie) ...294 1) Klasik Görüş: Butlan 295 2) Nisbi Butlan (İptal) Görüşü 296 3) Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz 299 III- Batıl Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçları 303 A) Edimlerin Aynen İfalarının Talep Edilememesi 303 B) Edimleri İfa Etmemenin Tazminat Sebebi Olamaması 304 1) Genel Olarak 304 2) Culpa in Contrahendo Sorumluluğu 305 C) Önceden İfa Edilen Edimlerin İadelerin İstenebilmesi 309 XII § 9. BK. m.65 KURALI: GENEL AHLÃKA AYKIRI AMAÇLA VERİLENLERİN İADE EDİLEMEMESİ 312 I- BK.m.65 Kuralının Tarihi Gelişimi, ve Ratio Legis′i 312 A) Kuralın Tarihi Gelişim ve Mukayeseli Hukuktaki Durum 312 B) Kuralın Ratio Legis′i Üzerine Görüşler 316 II- BK.m.65 Kuralının Sınırlandırılması, BK.m.20 Hükmü ile Bağlantısı ve Etkisi 318 A) Kuralın Sınırlandırılması: Dar ve Geniş Yorum 318 B) BK.m.65 Kuralı ile BK.m.20 Hükmünün Bağlantısı 321 C) Kuralın Etkisi 324 III. BK.m.65 Kuralının Şartları 326 A) Tasarruf İşleminin Gerçekleştirilmiş Olması 326 B) Genel Ahlâka Aykırı Sonuç Elde Etme Amacı 330 C) Genel Ahlâk Kuralını İhlal Bilinci 334 D) SONUÇ 337 KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ 349 XIII
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı