675 Soruda Gurbetçilerin Sosyal Güvenlik Hakları
675 Soruda Gurbetçilerin Sosyal Güvenlik Hakları
Ataman YILMAZ
Sayfa Sayısı
:
944
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2016
ISBN NO
:
9786059618007
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
GURBETÇİLERİN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDEKİ YERİ
I. GENEL OLARAK SOSYAL GÜVENLİK........................................................................... 61
A. TANIMLAR.................................................................................................................... 61
Soru 1- “Sosyal güvenlik” nedir, bu kavram ilk defa ne zaman, nerede kullanılmıştır? 61
Soru 2- Sosyal güvenlikte tehlike kavramı hangi anlamda kullanılır, tehlikelerin yol açtığı zararlar nelerdir? 62
Soru 3- Sosyal güvenlikte tehlikeler nasıl sınıflandırılır?................................................ 62
B. SOSYAL GÜVENLİĞİN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ ....................................................... 63
Soru 4- Dünyada sosyal güvenlik nasıl doğmuştur?....................................................... 63
Soru 5- Sanayi devrimi ile birlikte sosyal güvenlikte kaydedilen gelişmeler nelerdir? 63
Soru 6- Çağdaş anlamda sosyal güvenlik anlayışında etkili olan önemli gelişmeler nelerdir? 64
Soru 7- Sosyal güvenliğe ilişkin uluslararası sözleşmeler ve metinler nelerdir?........ 65
Soru 8- AB’nin üye devletler arasında yer değiştiren çalışanlara ilişkin sosyal güvenlik müktesebatı, hangi hukuksal kaynaklardan oluşur?.................................................................................................................................................. 67
Soru 9- AB’nin 883/2004 sayılı Sosyal Güvenliğin Koordinasyonu Tüzüğü’nde yer alan temel ilkeler nelerdir? 69
Soru 10- Küreselleşmenin sosyal güvenlik sistemleri üzerinde ne gibi etkileri olmuştur? 70
C. SOSYAL GÜVENLİĞİN TEMEL NİTELİKLERİ VE YÖNTEMLERİ................................ 71
Soru 11- Sosyal güvenlik sistemlerinin temel nitelikleri nelerdir?................................. 71
Soru 12- Sosyal güvenliğin sağlanmasında hangi yöntemlerden yararlanılır, primli ve primsiz sosyal güvenlik sistemi ne demektir? 73
II. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ.............................................................................. 74
A. TARİHSEL GELİŞİMİ......................................................................................................... 74
Soru 13- Cumhuriyet döneminden önce sosyal güvenliğin tarihsel gelişimi nasıl olmuştur? 74
Soru 14- Cumhuriyet döneminde sosyal güvenlikle ilgili olarak kaydedilen başlıca gelişmeler nelerdir? 75
Soru 15- Sosyal güvenlik reformu kapsamında Türk sosyal güvenlik sistemi genel olarak nasıl yapılandırıldı? 76
B. TEMEL NİTELİKLERİ......................................................................................................... 77
Soru 16- Türk sosyal güvenlik sisteminin temel nitelikleri nelerdir?............................. 77
Soru 17- SGK’nın mali yapısına ilişkin temel özellikler / göstergeler nelerdir?........... 78
C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI.................................................................................. 80
Soru 18- SGK’nın amacı ve görevleri nelerdir, yönetim yapısı nasıl oluşmuştur?...... 80
Soru 19- İŞKUR’un amacı ve sosyal güvenlikle ilgili görevleri nelerdir, yönetim yapısı nasıl oluşmuştur? 81
Soru 20- 506 sayılı Yasanın geçici 20. maddesine tabi Vakıf Sandıklarının sosyal güvenlik kuruluşu sayılmasının gerekçesi nedir, bu sandıklar kimlerin sosyal güvenliklerini sağlamakla yükümlüdürler?............................................ 82
D- PRİMLİ SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ........................................................................... 83
Soru 21- 5510 sayılı Yasaya göre sosyal sigortalar yönünden kimler hangi statüde sigortalı sayılır? 83
Soru 22- İşçi statüsünde kimler sigortalı sayılır?............................................................. 84
Soru 23- Bağımsız çalışan statüsünde kimler sigortalı sayılır?...................................... 85
Soru 24- Kamu görevlisi statüsünde kimler sigortalı sayılır?......................................... 85
Soru 25- Kimler kısmen sigortalı sayılır, bunlar hakkında hangi sigorta kolları uygulanır, hangi statüde sigortalı sayılırlar? 86
Soru 26- Sosyal sigortalar uygulanmasında kimler sigortalı sayılmazlar?.................. 86
Soru 27- Primli sosyal güvenlik sisteminde sigorta kolları nasıl sınıflandırılır, sigortalılık statüleri itibariyle bu sigorta kollarından hangi yardımlar sağlanır?................................................................................................................ 89
E. PRİMSİZ VE TAMAMLAYICI SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMLERİ............................... 90
Soru 28- Primsiz sosyal güvenlik sisteminden kimler, hangi yardımlardan yararlanır? 90
Soru 29- Muhtaç vatandaşların korunmasına yönelik sosyal yardımlar kapsamında kimlere hangi yardımlar yapılır? 92
Soru 30- Ülkeye hizmeti geçmiş vatandaşlara yönelik sosyal yardımlar kapsamında kimlere hangi yardımlar yapılır? 92
Soru 31- Sosyal hizmetler kapsamında faaliyet gösteren kurumlar ve bunların sağladığı hizmetler nelerdir? 93
Soru 32- Tamamlayıcı sosyal güvenlik sistemi kapsamında ek sosyal güvenlik hakları sağlayan kurumlar hangileridir? 94
III. GURBETÇİLERİN SOSYAL GÜVENLİĞİ....................................................................... 94
A. GENEL OLARAK................................................................................................................ 94
Soru 33- Yurt dışında çalışan gurbetçilerin sosyal güvenlikleri, hangi yollarla sağlanmaktadır? 94
Soru 34- Yurt dışında yaşayan gurbetçi sayısı ne kadardır, ülkelere göre dağılımı nasıldır? 95
B. İÇ MEVZUATA GÖRE....................................................................................................... 97
Soru 35- İç mevzuatta yurt dışında çalışan gurbetçilerin sosyal güvenlikleri, hangi yasal düzenlemelerle sağlanmıştır? 97
C. ULUSLARARASI SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİNE GÖRE........................... 98
Soru 36- Yurt dışında çalışan gurbetçilerin sosyal güvenliklerini düzenleyen uluslararası sözleşmeler nelerdir? 98
Soru 37- Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleriyle, genel olarak gurbetçilere tanınan haklar nelerdir? 99
Soru 38- Türkiye’nin onayladığı çok taraflı uluslararası sosyal güvenlik metinleri hangileridir? 99
Soru 39- Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi (ASGS), Türkiye’de hangi kapsamda uygulanmaktadır? 100
D. GURBETÇİLERİN SOSYAL GÜVENLİKLERİNİN SAĞLANMASINA İLİŞKİN KAMU BİRİMLERİ VE GÖREVLERİ 101
Soru 40- Türkiye’de gurbetçilerin sosyal güvenliklerini sağlamakla görevli kamu kurumlar ve birimleri hangileridir? 101
Soru 41- ÇSGB Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gurbetçilerin sosyal güvenliğine ilişkin görevleri nelerdir? 102
Soru 42- SGK bünyesinde gurbetçilerin sosyal güvenliklerinin sağlanması ile ilgili görevli birimler hangileridir? 103
Soru 43- SGK bünyesinde yer alan Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gurbetçilerin sosyal güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin görevleri nelerdir? .............................................................................................................. 104
Soru 44- SGK Yurtdışı Sözleşmeler ve Emeklilik Daire Başkanlığının, gurbetçilerin sosyal güvenliğine ilişkin görevleri nelerdir? 104
Soru 45- Kamu görevlilerine yurt dışı sözleşme ve borçlanma aylıkları bağlanmasıyla ilgili işlemler, hangi daire başkanlıklarının görev alanı içindedir, bu görevler nelerdir? ........................................................................................ 105
Soru 46- SGK Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığı gurbetçilerin sosyal güvenliğine ilişkin görevleri nelerdir? 106
Soru 47- Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerinde / Merkezlerinde gurbetçilerin sosyal güvenliklerinin sağlanması ile ilgili görevli servisler ve bunların görevleri nelerdir? .............................................................................................. 106
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU İKİ YANLI SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİNİN GENEL ESASLARI
I. GENEL OLARAK............................................................................................................... 109
A. TANIMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ................................................................................... 109
Soru 48- “İki taraflı uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi” deyimi ne demektir?. 109
Soru 49- Dünyada ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ilk defa ne zaman, hangi gerekçelerle ortaya çıkmıştır? 110
Soru 50- Türkiye’de ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin doğuşu ve gelişimi nasıl olmuştur? 111
Soru 51- Günümüz itibariyle imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinden, yürürlükte bulunan ve yürürlüğe girmeyi bekleyen sözleşmeler hangileridir? .................................................................................................. 112
B. İÇ HUKUKUMUZDAKİ YERİ............................................................................................ 112
Soru 52- Türkiye’nin imzaladığı sosyal güvenlik sözleşmeleri, hukuki dayanağını nereden alır? 112
Soru 53- Sosyal güvenlik sözleşmelerinin hazırlığı, değişikliği çalışmaları ve uygulanmasıyla görevli Bakanlıklar ve Kurumlar hangileridir? ................................................................................................................................................ 113
Soru 54- Sosyal güvenlik sözleşmelerinin ve bunların uygulama esaslarını belirleyen idari anlaşmaların hazırlanışına ilişkin esaslar nelerdir? ................................................................................................................................................ 114
Soru 55- Sosyal güvenlik sözleşmeleri, yürürlüğe girinceye kadar hangi aşamalardan geçer? 115
Soru 56- İkili sosyal güvenlik sözleşmelerin iç hukukumuza ne gibi etkileri vardır? 118
Soru 57- Genel olarak ikili sosyal güvenlik sözleşmelerin sağladığı haklar nelerdir? 120
Soru 58- İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri hangi bölüm ve alt bölümlerden oluşur? 120
C. İKİ YANLI SÖZLEŞMELERDE YER ALAN KAVRAMLAR........................................... 121
Soru 59- Sosyal güvenlik sözleşmelerinde tanımlanan kavramlar nelerdir, tanımlanmayan herhangi bir kavram hangi anlamda kullanılır?................................................................................................................................................ 121
Soru 60- Sözleşmelerde ülke, yetkili makam, yetkili kurum, kurum ve irtibat kurumu / bürosu kavramları hangi anlamlarda kullanılmıştır? ................................................................................................................................................ 122
Soru 61- Sözleşmelerdeki vatandaş, sigortalı, aile bireyi ve hak sahibi kavramları hangi anlamları ifade eder? 123
Soru 62- Sözleşmelerde geçen mevzuat, sigortalılık süresi, oturma, bulanma, aylık, gelir ve yardım kavramları hangi anlamlarda kullanılmıştır?....................................................................................................................... 125
D. SÖZLEŞMELERİN UYGULAMA ALANI......................................................................... 126
Soru 63- Türkiye’nin taraf olduğu ikili sözleşmeler, sözleşmeli ülkeler yönüyle hangi sigorta kollarını kapsamaktadır? 126
Soru 64- İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri, Türkiye yönünden hangi mevzuatlara uygulanır? 127
Soru 65- İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri, Türkiye yönünden hangi sigorta kollarını kapsamına almıştır? 129
Soru 66- Vatandaşlık bağı itibariyle sosyal güvenlik sözleşmeleri, kişisel uygulama alanı yönünden nasıl gruplandırılır? 130
Soru 67- Türkiye yönünden sözleşmelerde, sigorta kolları itibariyle kapsama alınan sigortalılar kimlerdir? 130
Soru 68- Sözleşmeler, taraf ülke mevzuatının değiştirilmesinden veya yeni bir sosyal güvenlik rejimi /sigorta kolunun oluşturulmasından nasıl etkilenir?...................................................................................................................... 132
Soru 69- Sözleşmeler, taraf ülke mevzuatlarında “mevcut hakların yeni nüfus gruplarına yaygınlaştırılması” yönünde yapılan yasal değişikliklere nasıl uygulanır?........................................................................................... 133
Soru 70- Sözleşmeler, taraf ülke mevzuatlarında “kapsamdaki nüfus gruplarına yeni hakların verilmesi “ yönünde yapılan yasal değişikliklere nasıl uygulanır? ................................................................................................................... 136
Soru 71- Sözleşmeler, taraf ülke mevzuatlarında “yeni bir sosyal güvenlik rejiminin / sigorta kolunun oluşturulması” yönünde yapılan yasal düzenlemelere uygulanır mı? ............................................................................................ 137
Soru 72- Türkiye’de sosyal güvenlik mevzuatında gerçekleştirilen yasal değişikliklerden / düzenlemelerden, yürürlükteki sözleşmeler nasıl etkilenmiştir? ....................................................................................................................... 137
E. SÖZLEŞMELERİN EŞGÜDÜM İLKELERİ..................................................................... 138
Soru 73- Sosyal güvenlik sözleşmelerinin dayandığı ilkeler nelerdir?........................ 138
Soru 74- Sözleşmelerdeki “Eşit İşlem Görme İlkesi” hangi anlamı belirtir? ............. 139
Soru 75- Sözleşmelerdeki “Mevzuatın Tekliği İlkesi”ne demektir? ............................ 140
Soru 76- Sözleşmelerde yer alan “Sigortalılık Sürelerinin Birleştirilmesi İlkesi” neyi anlatır? 141
Soru 77- Sözleşmelerdeki “İkamet Şartlarından Vazgeçme İlkesi” hangi anlamı belirtir? 142
Soru 78- Sözleşmelerdeki “Benzeşme İlkesi” neyi ifade eder? ................................... 142
Soru 79- Sözleşmelerdeki “İyi Yönetim ve İşbirliği İlkesi” ne demektir? ................... 146
II. UYGULANACAK MEVZUATIN BELİRLENMESİ ......................................................... 147
A. GENEL KURAL................................................................................................................. 147
Soru 80- Sözleşmelere göre uygulanacak mevzuatın belirlenmesinde geçerli olan genel kural nedir, bu kuralla ne amaçlanmıştır? 147
Soru 81- Mevzuatın belirlenmesine ilişkin genel kural, “ücretli çalışanlar” için nasıl uygulanır? 147
Soru 82- Mevzuatın belirlenmesine ilişkin genel kural, “bağımsız çalışanlar” için nasıl uygulanır? 148
Soru 83- Mevzuatın belirlenmesine ilişkin genel kural, “memurlar” için nasıl uygulanır? 148
B. İSTİSNAİ KURALLAR ...................................................................................................... 149
Soru 84- Sözleşmelere göre, uygulanacak mevzuatın belirlenmesinde geçerli olan genel kuralın istisnasını kimler oluşturur? 149
Soru 85- Sözleşmelere göre “geçici görevlendirme” nedir, geçici görevlendirenler hakkında hangi ülke mevzuatı uygulanır? 150
Soru 86- Sözleşmeli ülkelere geçici görevle gönderilen gurbetçilerin, görev sürelerinin uzatılmasına ilişkin işlemler nelerdir? 151
Soru 87- Uluslararası taşımacılık personeline hangi ülkenin mevzuatı uygulanır?... 153
Soru 88- Gemi adamlarına hangi ülkenin mevzuatı uygulanır?.................................... 156
Soru 89- Viyana sözleşmelerine göre diplomatik misyonlar ve konsolosluk mensupları hakkında hangi ülkenin sosyal güvenlik mevzuatı uygulanır? ............................................................................................................................ 157
Soru 90- Türkiye’nin imzaladığı iki yanlı sözleşmelere göre, mevzuatın belirlenmesinde Viyana sözleşmelerinin sosyal güvenlikle ilgili hükümleri, kimlere uygulanır? .................................................................................. 159
Soru 91- Sözleşmelere göre, taraf ülkelerin elçilik ve konsolosluklarında görev yapan diplomatlar ile buralarda çalışan diğer personel hakkında hangi ülke mevzuatı uygulanır? ....................................................................... 159
Soru 92- Yurt dışı temsilciliklerinde istihdam edilen personel hakkında çalıştığı ülke mevzuatının uygulanmasını öngören sözleşmeler hangileridir, bunlar için bir tercih hakkı var mıdır?........................................................ 161
Soru 93- Yurt dışı temsilciliklerinde istihdam edilen personel hakkında vatandaşı olunan, sürekli oturulan veya temsil edilen ülke mevzuatının uygulanmasını öngören sözleşmeler hangileridir, bunlar için bir tercih hakkı var mıdır? 166
Soru 94- Yurt dışı temsilciliklerinde istihdam edilen personelin temin şekline göre, uygulanacak mevzuat hangi sözleşmelerde nasıl belirlenmiştir?...................................................................................................................... 167
Soru 95- Sözleşmelerdeki mevzuatın belirlenmesine ilişkin kurallar değiştirilerek uygulanabilir mi? 168
Soru 96- Sözleşmeli ülkelerde çalışan gurbetçilerden istisnai olarak kimler 5510 sayılı Yasa kapsamında sigortalı sayılır, buna ilişkin olarak SGK tarafından yürütülen işlemler nelerdir?.................................................................. 169
III. İDARİ ÖNLEMLER VE İŞBİRLİĞİ ALANLARI.............................................................. 172
A. GENEL OLARAK ............................................................................................................. 172
Soru 97- Sözleşmelerde yer alan idari önlemler ve işbirliği alanları nelerdir? ......... 172
B. İDARİ ÖNLEMLER............................................................................................................ 172
Soru 98- İrtibat kurumlarının ve bürolarının görevleri nelerdir, Türkiye’de bu görevler hangi kurumlarca yerine getirilir? 172
Soru 99- Taraf ülke sosyal güvenlik kurumları arasında kullanılan standart belgelerin (formülerlerin) sözleşme uygulamalarındaki önemi nedir? .................................................................................................................................... 173
Soru 100- Sözleşme uygulamaları ile ilgili talep ve itiraz baş vuruları, yetkili kurumlarca nasıl değerlendirilir? 177
Soru 101- Sözleşme uygulamalarında, teferruatlı tıbbi raporların önemi nedir, bu raporların düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar nelerdir? ................................................................................................................................................ 177
B. ALACAKLARIN DİĞER TARAF ÜLKEDE TAKİP VE TAHSİLİ.................................... 178
Soru 102- Sözleşmeli ülke sosyal güvenlik kurumlarının Türkiye’deki alacakları, idari işbirliği kapsamında nasıl takip ve tahsil edilir? 178
Soru 103- Sözleşmeli ülke sigorta kurumlarının, Türkiye’deki haksız filler sonucu doğan alacakları, SGK tarafından nasıl tahsil edilir?................................................................................................................................................ 179
Soru 104- Türkiye’deki trafik kazaları sonucu sözleşmeli ülke sosyal sigorta kurumlarına verilen zararlardan doğan alacakların, SGK tarafından takip ve tahsiline ilişkin esaslar nelerdir? .................................................... 182
Soru 105- Gurbetçilerin sözleşmeli ülkede bulundukları sürede doğan prim alacakları, Türkiye’de ikametleri sırasında hangi esaslarla tahsil edilir? .................................................................................................................................... 182
Soru 106- Sözleşmeli ülke kurumlarınca haksız veya yersiz ödenen yardımlara ilişkin alacakların, Türkiye’de tahsiline ilişkin esaslar nelerdi? ................................................................................................................................................ 183
Soru 107- Sözleşmeli ülke kurumlarınca avans niteliğinde yapılan ödemeler, Türkiye’de nasıl tahsili edilir? 184
Soru 108- SGK alacaklarının sözleşmeli ülkelerde ikamet eden borçlulardan takip ve tahsiline ilişkin esaslar nelerdir? 184
Soru 109- SGK’nın yurt dışında meydana gelen olaylardan doğan rücu alacaklarının, bu ülke sigorta kurumlarınca tahsiline ilişkin esaslar nelerdir? ............................................................................................................................... 185
C. ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI...................................................................... 186
Soru 110- Sözleşme hükümlerinin yorumundaki güçlükler nelerdir? ....................... 186
Soru 111- Sözleşmelerin yorumlanmasında geçerli olan kurallar nelerdir? ............ 189
Soru 112- Sözleşmelerin uygulanmasında ortaya çıkan sorunlar ve anlaşmazlıklar, taraflar arasında hangi yöntemlerle çözümlenir? 189
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GURBETÇİLERE KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDAN SAĞLANAN HAKLAR
I. GENEL OLARAK .............................................................................................................. 192
Soru 113- Kısa vadeli sigorta kolları ne demektir, kapsamında hangi tehlikeler ve sigorta kolları bulunur? 192
Soru 114- İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık tehlikelerini kapsayan sigorta kolu hangi gerekçelerle “kısa vadeli” olarak anılır, bu tehlikelerin yol açtığı zararlar nelerdir? .......................................................................... 192
Soru 115- 5510 sayılı Yasaya göre kısa vadeli sigorta kolları kapsamında bulunan sigortalılar kimlerdir? 193
Soru 116- Kamu görevlilerin kısa vadeli sigorta kolları kapsamına alınmamasının gerekçesi nedir? 193
Soru 117- 5510 sayılı Yasaya göre kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlar nelerdir? 194
Soru 118- 5510 sayılı Yasanın kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin mevzuat, hangi gurbetçilere uygulanır? 194
II. 5510 SAYILI YASAYA GÖRE SAĞLANAN YARDIMLAR ........................................... 195
A. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI....................................................... 195
Soru 119- İş kazası nedir, sigortalılık statülerine göre hangi olaylar iş kazası sayılır? 195
Soru 120- “Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada” meydana gelen iş kazaları nelerdir? 196
Soru 121- “İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla” meydana gelen iş kazaları nelerdir? 197
Soru 122- “Sigortalının görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda” meydana gelen iş kazaları nelerdir? ................................................................................. 198
Soru 123- “Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda” meydana gelen iş kazaları nelerdir?................................................................................................................................ 198
Soru 124- “Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında” meydana gelen iş kazaları nelerdir? 199
Soru 125- Bir olayın iş kazası sayılması için hangi unsurların varlığı gerekir?.......... 199
Soru 126- İş kazasında “sigortalılık unsuru “ hangi anlamı ifade eder? .................... 200
Soru 127- İş kazasında “olay unsuru” hangi anlamda kullanılmaktadır, iş kazası olaylarının bildirimine ilişkin esaslar nelerdir? 200
Soru 128- İş kazasında “engellilik unsuru” ne demektir? ............................................ 201
Soru 129- İş kazasının “nedensellik unsuru” hangi anlamı belirtir? .......................... 202
Soru 130- Meslek hastalığı nedir, unsurları nelerdir? ................................................... 202
Soru 131- Meslek hastalığında “sigortalılık unsuru” hangi anlamı ifade eder?......... 202
Soru 132- Meslek hastalığında “olay unsuru” hangi anlamda kullanılmaktadır, meslek hastalıklarının bildirilmesine ilişkin esaslar nelerdir? ................................................................................................................................................ 203
Soru 133- Meslek hastalığında “engellilik unsuru” ne demektir, nasıl belirlenir?..... 203
Soru 134- Meslek hastalığında “nedensellik unsuru” nasıl açıklanır? ....................... 205
Soru 135- İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar nelerdir? .... 205
Soru 136- İş kazası ve meslek hastalığı halinde geçici iş göremezlik ödeneği hangi şartlarla verilir, nasıl hesaplanır? 205
Soru 137- Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma koşulları nelerdir?................. 206
Soru 138- İş kazası ve meslek hastalığı halinde meslekte kazanma gücündeki kayıp oranı (SİD) nasıl belirlenir? 207
Soru 139- Sürekli iş göremezlik geliri nasıl hesaplanır, hangi tarihte başlar?........... 208
Soru 140- Ölüm geliri bağlanmasında sigortalıya ilişkin koşullar nelerdir? .............. 210
Soru 141- Hak sahiplerine hangi koşullarla ölüm geliri bağlanır?............................... 210
Soru 142- Hak sahiplerin ölüm gelirleri nasıl hesaplanır? ............................................ 212
Soru 143- Ölüm geliri, hak sahipleri arasında hangi oranlarla paylaştırılır?.............. 212
Soru 144- Ölüm geliri hangi tarihte başlar ve ne zaman kesilir? ................................. 214
Soru 145- Evlenme ödeneği kimlere, hangi koşullarla ödenir? ................................... 214
Soru 146- Cenaze ödeneği hangi koşullarla, kimlere ödenir? ..................................... 215
Soru 147- Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalıların iş kazası ve meslek hastalığı halinde yardımlardan yararlanma koşulları nelerdir? .......................................................................................... 215
B. HASTALIK SİGORTASI................................................................................................... 216
Soru 148- Hastalık sigortası ve hastalık hali kavramları nelerdir, kimleri kapsamına alır ve hangi yardım sağlanır? 216
Soru 149- Hastalık halinde geçici iş göremezlik ödeneği hangi koşullarla verilir, nasıl hesaplanır? 216
C. ANALIK SİGORTASI........................................................................................................ 217
Soru 150- Analık sigortası ve analık hali nedir, kimleri kapsamına alır, hangi yardımlar sağlanır? 217
Soru 151- Analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği kimlere, hangi koşullarla ödenir? 217
Soru 152- Analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği hangi süreler için ödenir, nasıl hesaplanır? 218
Soru 153- Emzirme ödeneğinden kimler hangi koşullarla yararlanır, miktarı nasıl belirlenir? 218
D. ORTAK KONULAR........................................................................................................... 219
Soru 154- Geçici iş göremezlik ve geçici iş görmezlik ödeneği nedir?....................... 219
Soru 155- Geçici iş göremezlik ödeneğine esas istirahat raporlarının düzenlenmesi ve teminine ilişkin usul ve esaslar nelerdir? 220
Soru 156- Geçici iş göremezlik ödeneğine ve gelirlere esas günlük kazanç nasıl hesaplanır? 220
Soru 157- Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesine ilişkin esaslar nelerdir? ... 222
Soru 158- Sigortalıdan kaynaklanan nedenlerle geçici iş göremezlik ödeneği ve sürekli iş göremezlik gelirinin sınırlandırılmasını gerektiren durumlar nelerdir? ............................................................................................................ 222
Soru 159- İş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık olaylarında, işverenlerin ve üçüncü kişilerin sorumlulukları nelerdir? 223
Soru 160- Kısa vadeli tehlikeler bakımından, iş verenlerin kusursuz sorumluluğu ne zaman söz konusudur? 225
III. İKİ YANLI SÖZLEŞMELERE GÖRE SAĞLANAN HAKLAR...................................... 225
A. KAPSAMI.......................................................................................................................... 225
Soru 161- Sözleşmelerde ülkeler itibariyle hangi kısa vadeli sigorta kolları kapsama alınmıştır? 225
B. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI....................................................... 226
Soru 162- Sözleşmelerde iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili öngörülen ortak haklar ve krallar nelerdir? 226
Soru 163- Türkiye - Almanya SGS’ye göre gurbetçilerin her iki ülkede aynı mahiyette meslek hastalığına neden olan çalışmalarda, meslek hastalığı tespitleri nasıl yapılır? ........................................................................................ 226
Soru 164- Sözleşmelere göre iş kazası veya meslek hastalığı halinde parasal yardımlar, hangi ülke mevzuatına göre belirlenir? 228
Soru 165- Sözleşmeli ülkenin birinde iş kazası veya meslek hasatlığı halinde hak kazanılan parasal yardımlar, diğer sözleşmeli ülkede ikamet sırasında kesintiye uğrar mı?............................................................................................. 228
Soru 166- Sözleşmeli ülkenin birinde iş kazası veya meslek hasatlığı halinde hak kazanılan parasal yardımları, diğer taraf ülkede ikamet sırasında ödenmesini izne bağlayan sözleşmeler hangileridir? .................................. 229
Soru 167- Her iki sözleşmeli ülkede aynı sigortalının uğradığı iş kazası ve meslek hastalığında SİD ve gelirin miktarı nasıl belirlenir? 231
Soru 168- Taraf iki ülkede aynı sigortalının uğradığı iş kazası ve meslek hastalığında SİD’in ve yardım miktarlarının farklı şekilde belirlenmesini öngören sözleşmeler hangileridir?......................................................... 232
Soru 169- Sözleşmelerde, meslek hastalıkları bakımından yer alan haklar ve kurallar nelerdir? 233
Soru 170- Her iki ülkede, meslek hastalığına neden olan işlerde çalışanlara ve bunların hak sahiplerine yapılacak olan parasal yardımlar, hangi ülkenin mevzuatına göre verilir?............................................................................ 234
Soru 171- Meslek hastalığı dolayısıyla sürekli iş göremezlik geliri alan bir sigortalının, diğer sözleşmeli ülkede ikamet ettiği sırada bu hastalığının ilerlemesi halinde, geliri yeniden nasıl belirlenir? .................................... 236
Soru 172- Meslek hastalığı ile ilgili olarak sözleşmelerde yer alan diğer haklar nelerdir, bu haklar ve kurallar hangi ülke sözleşmelerinde nasıl yer almaktadır? .................................................................................................................... 237
Soru 173- Sözleşmelerin, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına uygulanmasına ilişkin özellik gösteren düzenlemeleri nelerdir? 239
Soru 174- İş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulamasında diğer sözleşmeli ülkede geçen sigortalılık süreleri, hangi gerekçeyle birleştirilmemektedir? ........................................................................................................ 240
C. HASTALIK VE ANALIK SİGORTALARI ........................................................................ 240
Soru 175- Sözleşmelerde hastalık ve analık sigortaları yönünden yer alan haklar ve kurallar nelerdir? 240
Soru 176- Sözleşmelere göre hastalık ve analık sigortaları uygulamasında taraf ülkelerde geçen sigortalılık süreleri, hangi koşullarla birleştirilir? .......................................................................................................................... 241
Soru 177- Türkiye’deki hastalık ve analık sigortaları uygulamasında, sözleşmeli ülkelerdeki sigortalılık süreleri ne zaman, nasıl birleştirilir? ................................................................................................................................................ 242
Soru 178- Sözleşmelere göre hastalık ve analık halinde parasal yardımların verilmesinde, hangi ülke mevzuatı uygulanır? 243
Soru 179- İkamet değişikliklerinde hastalık ve analık halinde verilen parasal yardımların ödenmesine devam edilmesinin koşulları nelerdir? ................................................................................................................................................ 244
Soru 180- Hastalık ve analık hallerinde uygulanacak mevzuatın belirlenmesinde geçerli olan diğer haklar ve kurallar nelerdir, bunlar hangi ülke sözleşmeleri için geçerlidir? ..................................................................................... 246
Soru 181- Geçici olarak Türkiye’de bulunan gurbetçilerin çalıştıkları ülke mevzuatına göre hak kazandıkları ödeneklere esas istirahat raporları nasıl düzenlenir? ................................................................................................ 246
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GURBETÇİLERE GENEL SAĞLIK, İŞSİZLİK VE AİLE SİGORTALARINDAN SAĞLANAN HAKLAR
I. GENEL SAĞLIK SİGORTASI .......................................................................................... 248
A. GENEL OLARAK.............................................................................................................. 248
Soru 182- Sosyal güvenlikte, hastalık tehlikesi hangi yöntemlerle güvence altına alınır? 248
Soru 183- Anayasada sağlık hakkı ve yaşama hakkı nasıl düzenlenmiştir? ............... 249
Soru 184- Genel sağlık sigortası nedir, ülkemizdeki genel sağlık sigortası sisteminin temel özellikleri nelerdir? 249
Soru 185- Genel sağlık sigortasından sağlanan hizmetler ve yardımlardan kimler, hangi esaslarla yararlanırlar? 250
Soru 186- Kimler genel sağlık sigortalısı sayılır? ........................................................... 250
Soru 187- Genel sağlık sigortalıları, prim ödeme yükümlülüğüne bağlı olarak nasıl gruplandırılır? 250
Soru 188- Genel sağlık sigortalısı sayılmayanlar kimlerdir? ........................................ 253
Soru 189- Genel sağlık sigortası uygulamasında, kimler bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır? 253
Soru 190- Kimler bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılmazlar? ................................... 255
Soru 191- Genel sağlık sigortalısı ve/veya bakmakla yükümlü olduğu kişi hallerinin aynı kimsede birleşmesi durumlarında, hangisi geçerli sayılır? .................................................................................................................................. 255
Soru 192- Genel sağlık sigortasına ilişkin 5510 sayılı Yasada yer alan diğer tanımlar nelerdir? 257
B. GELİR TESPİTİ VE GURBETÇİLER.............................................................................. 257
Soru 193- Genel sağlık sigortası kapsamında gelir tespiti yapılmasının amacı nedir, nasıl yapılır? 257
Soru 194- Gelir tespiti kimler için yapılır, hangi durumlarda yenilenir? .................... 258
Soru 195- Gelir tespitine bağlı olarak genel sağlık sigortalılık statüsü, ödenecek primlerin miktarı ve ödeme şekli nasıldır? 259
Soru 196- Gurbetçilerin, adresin Türkiye’de kayıtlı olmasına bağlı olarak çıkan genel sağlık sigortası prim borçlarından kurtulmaları için yapmaları gereken nedir? ........................................................................................... 260
Soru 197- Yurt dışında ikamet eden gurbetçiler, genel sağlık sigortası prim borcu ile karşılaşmamaları için Türkiye’deki adreslerini yurtdışına nasıl aldırabilirler? .............................................................................................................. 261
C. 5510 SAYILI YASAYA GÖRE SAĞLANAN YARDIMLAR ........................................... 262
Soru 198- Genel sağlık sigortasından sağlık hizmetler hangi amaçla sağlanır, bu hizmet ve yardımlar nelerdir? 262
Soru 199- Genel sağlık sigortası kapsamında sunulan sağlık hizmetleri nelerdir, bu hizmetler için bir süre sınırı var mıdır? 262
Soru 200- Koruyucu sağlık hizmetlerinin amacı nedir, hangi hizmetleri ve koşulları kapsar? 263
Soru 201- Tedavi edici sağlık hizmetleri, hangi hizmetleri kapsar? ............................ 263
Soru 202- Acil hal ne dedir, acil sağlık hizmetleri hangi koşullarla verilir? ............... 264
Soru 203- Analık hali nedir, analık sebebiyle sağlanan sağlık hizmetleri nelerdir? .. 264
Soru 204- Ağız ve diş sağlığı hizmetleri nelerdir? ......................................................... 265
Soru 205- Hangi sigortalıların diş tedavi bedelleri, SGK tarafından karşılanmaz? . 265
Soru 206- Yardımcı üreme (tüp bebek) sağlık hizmetlerinin amacı ve koşulları nelerdir? 265
Soru 207- Tıbbi ürün, ilaç, araç ve gereçlerin sağlanmasına ilişkin sağlık hizmetleri nelerdir? 266
Soru 208- SGK tarafından karşılanmayan sağlık hizmetleri nelerdir? ....................... 266
Soru 209- Trafik kazalarına ilişkin sağlık hizmetleri nasıl karşılanır? ......................... 267
Soru 210- Yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri, hangi hallerde karşılanır? ...... 268
Soru 211- Yurt dışı tedavilerine ilişkin giderler, kimler için SGK tarafından karşılanır? 268
Soru 212- Yurt dışında sağlanan sağlık hizmetlerine ilişkin tedavi bedelleri nasıl karşılanır, bu konuda bir sınır var mıdır? 270
Soru 213- Yurt dışı yol, gündelik ve refakatçi giderleri, SGK’ca nasıl karşılanır? .... 270
D. YARDIMLARDAN YARARLANMA KOŞULLARI VE ESASLARI................................. 271
Soru 214- Sağlık hizmetlerinden yararlanmak için aranan koşullar, kaç grupta toplanır? 271
Soru 215- Sağlık hizmetlerinden yararlanmak için aranan genel sağlık sigortası primine ilişkin koşullar nelerdir, bunlar hangi sigortalılar için geçerlidir? ..................................................................................... 271
Soru 216- Sağlık hizmeti için aranan 30 gün genel sağlık sigortası primi ödeme gün sayısı hesabında dikkate alınmayan süreler nelerdir? ................................................................................................................................................ 272
Soru 217- Sağlık hizmetleri için öngörülen prim ödemeye ilişkin koşullar, kimler ve hangi durumlar için aranmaz? 273
Soru 218- Sağlık hak sahipliği nedir, nasıl oluşturulur? .............................................. 273
Soru 219- Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları nasıl basamaklandırılmıştır? ......... 275
Soru 220- Sağlık hizmeti almak için hangi sağlık hizmeti sunucusuna başvurmak gereklidir, sevk zinciri var mıdır? 275
Soru 221- SGK ile sözleşmesi olmayan sağlık hizmeti sunucularından, hangi hallerde sağlık hizmetlerinden yararlanılır? 276
Soru 222- Sağlık hizmetlerinden yararlanmada kimlik tespiti niçin önemlidir, nasıl yapılır? 277
Soru 223- Sağlık hizmeti sunucularınca sağlık hizmeti nasıl sağlanır? ..................... 277
Soru 224- Genel sağlık sigortalılığının ve bakmakla yükümlü olduğu kişi olma halinin sona ermesi durumunda, sağlık hizmetleri kimler için hangi koşullarla devam eder? ........................................................................................... 278
E. KATILIM PAYI UYGULAMASI ....................................................................................... 279
Soru 225- Sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmasının amacı nedir, hangi sağlık hizmetlerinden katılım payı alınır? 279
Soru 226- Ayakta hekim ve diş hekimi muayenesi katılım payı ne kadardır, nasıl tahsil edilir? 280
Soru 227- Vücut dışı protez ve ortezler için katılım payı ne kadardır, nasıl tahsil edilir? 281
Soru 228- Ayakta tedavide sağlanan ilaçlar için katılım payı ne kadardır, nasıl tahsil edilir? 282
Soru 229- Tüp bebek tedavisi için katılım payı ne kadardır, nasıl tahsil edilir? ......... 282
Soru 230- Kimlerden katılım payı alınmaz? ..................................................................... 283
Soru 231- Hangi sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmaz? ...................................... 284
F. İLAVE ÜCRET UYGULAMASI ........................................................................................ 284
Soru 232- Genel sağlık sigortasında ilave ücret uygulaması ne demektir? ............... 284
Soru 233- İlave ücret oranları nasıl belirlenir? ............................................................... 285
Soru 234- Kimlerden ilave ücret alınmaz? ...................................................................... 285
Soru 235- İlave ücret alınmayacak sağlık hizmetleri nelerdir? ..................................... 285
Soru 236- İlave ücret bilgilendirilmesi ne şekilde yapılır? ............................................ 286
Soru 237- Öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında verilen sağlık hizmetlerinde ilave ücret uygulaması nasıldır? 286
Soru 238- Otelcilik hizmetlerinde ilave ücret uygulaması nasıldır? ............................ 287
Soru 239- İstisnai sağlık hizmetleri ve bu hizmetlerde ilave ücret uygulamasına ilişkin kurallar nelerdir? 287
G. İKİ YANLI SÖZLEŞMELERDE SAĞLIK YARDIMLARININ GENEL ESASLARI........ 287
Soru 240- Sağlık yardımlarını kapsamına alan Türkiye’nin taraf olduğu iki yanlı sosyal güvenlik sözleşmeleri hangileridir? 287
Soru 241- Sözleşmeye taraf bir ülkenin sosyal güvenlik kapsamında olan bir kimse, diğer taraf ülkenin sağlık yardımlarından hangi koşullarla yararlanır? ............................................................................................................................ 288
Soru 242- Sözleşmeli ülkelerde geçen prim ödeme gün sayıları, genel sağlık sigortası uygulamasında Türkiye’deki hizmet süreleriyle hangi usul ve esaslarla birleştirilir? ............................................................................................ 289
H. GURBETÇİLERİN TÜRKİYE’DE SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMA HAKLARI 291
Soru 243- Sözleşmeli ülke kapsamında bulunanlardan kimler, Türkiye’deki sağlık yardımlarından yararlanırlar? 291
Soru 244- Sözleşmeli ülkelerdeki gurbetçilerin ve bunların aile bireylerinin, Türkiye’de sağlık yardımlarından yararlanmaları için hangi aşamaların tamamlanması gerekir? ................................................................................. 292
Soru 245- Sosyal Güvenlik Sözleşmesine Göre Sağlık Yardım Belgesi’nin geçerlilik süresi nedir, düzenlenmesine ilişkin diğer esaslar nelerdir? ............................................................................................................................... 293
Soru 246- Geçici olarak Türkiye’de bulunma hallerinde, SGK mevzuatında öngörülen sağlık yardımlarından yararlanacak olan gurbetçiler kimlerdir? ............................................................................................................................. 294
Soru 247- Sözleşmeli ülkedeki işverenleri tarafından geçici görevle Türkiye’ye gönderilen gurbetçiler, hangi esaslar dahilinde sağlık yardımlarından yararlanırlar?............................................................................................ 294
Soru 248- Sözleşmeli ülkede sigortalı olanlar, aylık alanlar ile bunların yanlarında ikamet eden aile bireyi konumundaki gurbetçiler, Türkiye’de geçici bulundukları sırada hangi esaslarla sağlık yardımlarından yararlanırlar? 296
Soru 249- Türkiye’de sürekli ikamet hallerinde, SGK mevzuatında öngörülen sağlık yardımlarından yararlanacak olan sözleşmeli ülke kapsamındaki kişiler kimlerdir? ........................................................................................ 299
Soru 250- Sözleşmeli ülke kapsamında olup Türkiye’de sürekli olarak ikamet eden sigortalının aile bireylerine, hangi esaslarla sağlık yardımı sağlanır?................................................................................................................................ 299
Soru 251- Türkiye’de sürekli ikamet eden sözleşmeli ülke kapsamındaki sigortalının aile bireylerinin sağlık yardımları, hangi durumlarda hangi ülke mevzuatına göre belirlenir? ........................................................................... 301
Soru 252- Sözleşmeli ülkelerden aylık alan gurbetçiler ile bunların aile bireylerinin sağlık yardımları, hangi durumlarda hangi ülke mevzuatına göre belirlenir? .............................................................................................. 302
Soru 253- Sözleşmelere göre ikamete dayalı sağlık yardımlarına hak kazanmada, yurt dışı borçlanma ve sözleşme aylığı bağlananlar ile mavi kart sahiplerinin yapması gerekenler nelerdir? ............................................................. 303
Soru 254- Hastalık nedeniyle sözleşmeli ülkenin izniyle tedavi amaçlı olarak Türkiye’ye gönderilme halinde, SGK mevzuatında öngörülen sağlık yardımlarından yararlanacak olan gurbetçiler kimlerdir? ................................. 307
Soru 255- Hastalık halinde tedavisine davam edilmek üzere izinle Türkiye’ye gelen gurbetçiler, SGK sağlık yardımlarından nasıl yararlanırlar? ................................................................................................................................................ 307
Soru 256- Analık halinde, sözleşmeli ülke sigorta kurumları adına SGK sağlık yardımlarından kimler yararlanırlar? 309
Soru 257- Sözleşmeli ülke mevzuatı kapsamında bulunanlar, analık halinde hangi esaslarla SGK sağlık yardımlarından yararlanırlar? 309
Soru 258- Sözleşmeli ülkede geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı nedeniyle Türkiye’de tedavi hakkına sahip olan gurbetçiler kimlerdir? ............................................................................................................................. 310
Soru 259- Sözleşmeli ülke kapsamında iken iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan sigortalı gurbetçilerden Türkiye’ye gelenler, sağlık yardımlarından hangi esaslarla yararlanırlar?..................................................... 310
Soru 260- Sözleşmeli ülke adına ülkemizdeki sağlık yardımlarından yararlanan gurbetçilere, gündelikleri ile yol ve refakatçi giderleri hangi hallerde ve esaslarla ödenir?............................................................................................. 312
Soru 261- Sözleşmeli ülke mevzuatı kapsamındaki gurbetçilerin Türkiye’de protez ve iyileştirme araçları ile önemli derecedeki sağlık yardımlarının sağlanmasına ilişkin usul ve esaslar nelerdir?....................................... 312
Soru 262- Türkiye - Fransa SGS’ye göre, diğer taraf ülkesinde geçici bulunma ve sürekli ikamet hallerinde, kimler için ikamet veya uyruk koşulu aranır?...................................................................................................................... 313
Soru 263- Çek Cumhuriyeti mevzuatı kapsamındaki gurbetçilerin Türkiye’de sağlık yardımlarından yararlanmalarına ilişkin kurallar nelerdir?................................................................................................................................................ 317
Soru 264- Türkiye - Azerbaycan SGS’ye göre, iki ülke arasında sağlık yardımları uygulaması neden yapılmıyor? 317
Soru 265- Türkiye - İsveç SGS’ye göre, kısmen uygulama alanı bulan sağlık yardımlarından kimler, hangi esaslarla yararlanırlar? 318
Soru 266- Sağlık yardımlarını içermeyen sözleşmeli ülkelerde çalışan gurbetçiler, Türkiye’de bulundukları sırada ücretsiz sağlık yardımı alabilirler mi?........................................................................................................................ 319
I. SAĞLIK YARDIMI GİDERLERİNDE ÜLKELER ARASI HESAPLAŞMA YÖNTEMLERİ 320
Soru 267- Sözleşmelere göre, diğer taraf ülke mevzuatı kapsamındaki kişiler için yapılan sağlık yardımı giderlerinin tahsiline ilişkin hesaplaşma yöntemleri nelerdir? ..................................................................................... 320
Soru 268- Gerçek Giderler Üzerinde Hesaplaşma Yöntemi’nde sağlık yardımı giderleri nasıl belirlenir, hangi sözleşmeler için hangi hallerde uygulanır? ............................................................................................................................ 321
Soru 269- Ortalama Giderler Üzerinde Hesaplaşma Yöntemi’nde sağlık yardımı giderleri nasıl belirlenir, hangi sözleşmeler için hangi hallerde uygulanır? .......